Góry Skaliste

{{{nazwa}}}

{{{inne nazwy}}}

[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}}
Państwo	{{{państwo}}}
Najwyższy szczyt	{{{najwyższy szczyt}}}
Długość	{{{długość}}}
Powierzchnia	{{{powierzchnia}}}
Jednostka dominująca	{{{jednostka dominująca}}}
Sąsiednie pasma	{{{sąsiednie pasma}}}
[[Plik:{{{mapa}}}|240x240px|alt=Mapa pasma górskiego|]] {{{opis mapy}}}
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

{{Pasmo górskie infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | grafika = | państwo = | jednostka dominująca = | opis grafiki = | commons = | opis mapy = | sąsiednie pasma = | mapa = | powierzchnia = | inne nazwy = | długość = | nazwa = | współrzędne = | najwyższy szczyt = Nieznane pola: "galeria_commons", "Zdjęcie", "Sąsiednie", "Szczyt", "Opis mapy", "Mapa", "Pasmo", "Państwo", "Opis zdjęcia", "Inne nazwy", "Długość", "Nazwa", "Powierzchnia" oraz "Kontynent".

Mount Elbert

Jezioro Moraine w Kanadyjskich Górach Skalistych

Mount Robson

Widok w kierunku południowo-wschodnim z okolic przełęczy Sinclair Pass w Parku Narodowym Kootenay

Góry Skaliste w Colorado

Grand Teton

Longs Peak w Parku Narodowym Gór Skalistych

Kanion Royal Gorge

Góry Skaliste (ang. Rocky Mountains, fr. Montagnes Rocheuses) – wschodnie łańcuchy Kordylierów, ciągnące się na długości ok. 4800 km, od rzeki Liard w Kolumbii Brytyjskiej do rzeki Rio Grande w stanie Nowy Meksyk. Najwyższy szczyt pasma to Mount Elbert (4401 m n.p.m.) znajdujący się w amerykańskim stanie Kolorado. Najwyższy szczyt w kanadyjskiej części gór to Mount Robson (3954 m n.p.m.).

Etymologia

Autorem nazwy jest kanadyjski podróżnik Pierre Gautier de Yarennes de la Verandrye po przekroczeniu rzeki Pierre Jaune, dziś Yellowstone ("rzeka żółtego kamienia") 1 stycznia 1743 r. Alexander Mackenzie przebył je w 1793 r. i nazwał Stoney Mountains "góry kamieniste". Góry te przedstawiały się ciągnącym ku zachodowi osadnikom jako potężny mur najeżony skałami, toteż w drugiej połowie XIX w. powrócono do pierwszej nazwy.

Geografia i geologia

Zbudowane są ze skał osadowych, metamorficznych i magmowych (zarówno głębinowych jak i wulkanicznych. Na północ od gór leży wyżyna Yellowstone, na wschodzie rozciąga się obszar zwany Wielkimi Równinami.

Niektóre pasma południowych gór kształtowały się w prekambrze (3980 - 600 mln lat temu). Młodsze łańcuchy Gór Skalistych wypiętrzyły się w kredzie (140 - 60 mln lat temu). Góry zbudowane są ze skał pochodzenia wulkanicznego i skał metamorficznych; młodsze skały osadowe występują na skraju południowej części, a skały wulkaniczne z okresu trzeciorzędu (65 - 1,8 mln lat temu) - w pasmie Gór San Juan. Pasmo Teton i inne środkowo-północne pasma górskie są przykładem intruzji granitowej fałdowanych i rozerwanych skał ery paleozoicznej i mezozoicznej.

Okresy zlodowacenia występowały od plejstocenu (1,8 mln - 70 000 lat temu) do holocenu (mniej niż 11 000 lat temu). Lodem pokryły się m.in. jezioro Bull rozpoczęte (około 150 000 lat temu) oraz rejon Pinedale (15 000 - 20 000 lat temu). Dziewięćdziesiąt procent Parku Narodowego Yellowstone było pokryte lodem w czasie małej epoki lodowcowej, która trwała w latach 1550-1860. Lodowce Agassiz i Jackson z Parku Narodowego Glacier miały największy zasięg około 1860 roku.

Woda pod różną postacią rzeźbiła dzisiejszy krajobraz Gór Skalistych. Odpływy i topniejący śnieg zasilają rzeki i jeziora, zapewniając wodę jednej czwartej powierzchni Stanów Zjednoczonych. Rzeki, które spływają z Gór Skalistych docierają do trzech z pięciu oceanów świata: Atlantyku, Pacyfiku i Oceanu Arktycznego.

Główne rzeki to m.in.:

• Arkansas
• Athabaska
• Kolorado
• Kolumbia
• Fraser
• Kootenay
• Missouri
• Peace
• Platte
• Rio Grande
• Saskatchewan
• Snake
• Yellowstone

Klimat

W Górach Skalistych panuje typowy górski klimat. Średnia roczna temperatura w dolinach oscyluje w granicach 6 °C. Lipiec jest tu najcieplejszym miesiącem, średnia temperatura dochodzi do 28 °C. W styczniu średnia temperatura wynosi około −14 °C i jest to najzimniejszy miesiąc w roku. Średnia roczna wysokość opadów wynosi w przybliżeniu 360 mm.

W rejonie Gór Skalistych lato jest zwykle ciepłe i suche, ponieważ deszczowe chmury z zachodu zatrzymywane są przez pasmo górskie po jego zachodniej stronie. Średnia temperatura lata to 15 °C a średnia wysokość opadów to około 150 mm. Zima obfituje w opady i niskie temperatury, średnia temperatura to −2 °C, a średnia wysokość opadów śniegu to 29 cm. Na wiosnę średnia temperatura wynosi 4 °C, a wysokość opadów 107 mm. Jesień przynosi opady o średniej wysokości 66 mm i temperaturze około 7 °C.

Turystyka

Co roku krajobrazy i ośrodki rekreacyjne ściągają w Góry Skaliste miliony turystów. Głównym językiem jest angielski, lecz są też miejsca, w których używane są inne języki jak np. język hiszpański, języki indiańskie oraz język francuski (głównie w kanadyjskiej części Gór).

Główne atrakcje turystyczne to:

• W USA:
  • Pikes Peak
  • Kanion Royal Gorge
  • Park Narodowy Gór Skalistych
  • Park Narodowy Yellowstone
  • Park Narodowy Grand Teton
  • Park Narodowy Glacier (USA)
  • Sawtooth National Recreation Area

• W Kanadzie:
  • Park Narodowy Banff
  • Park Narodowy Jasper
  • Park Narodowy Kootenay
  • Park Narodowy Waterton Lakes
  • Park Narodowy Yoho

Park Narodowy Glacier w Montanie oraz Park Narodowy Waterton Lakes w prowincji Alberta graniczą ze sobą (ich granica to granica państwowa między USA a Kanadą) i tworzą Międzynarodowy Park Pokoju Waterton-Glacier.

W zimie główną atrakcją są liczne trasy narciarskie. Najbogatsze pod tym względem są stany Kolorado, Utah i Idaho.

W Kolumbii Brytyjskiej znajdują się liczne parki prowincjonalne, z których największe to Mount Assiniboine Provincial Park, Mount Robson Provincial Park, Northern Rocky Mountains Provincial Park, Kwadacha Wilderness Provincial Park, Stone Mountain Provincial Park i Muncho Lake Provincial Park.

Podział

Góry Skaliste dzielą się na następujące części:

• Far Northern Rockies,
• Canadian Rockies,
• Central Montana Rocky Mountains,
• Idaho-Bitterroot Rocky Mountains,
• Greater Yellowstone Rockies,
• Western Rocky Mountains,
• Southern Rocky Mountains.
  • Park Range
  • Southern Wyoming Ranges
  • Flat Tops Area
  • Front Range
  • Elk Mountains

Najwyższe szczyty

Mount Elbert – 4401 m, Mount Massive – 4398 m, Mount Harvard – 4397 m, La Plata Peak – 4379 m, Blanca Peak – 4374 m, Uncompahgre Peak – 4365 m, Crestone Peak – 4359 m, Mount Lincoln – 4357 m, Castle Peak – 4352 m, Grays Peak – 4352 m, Mount Antero – 4351 m, Mount Evans – 4348 m, Longs Peak – 4346 m, Mount Wilson – 4342 m, Mount Princeton – 4329 m, Mount Yale – 4329 m, Maroon Peak – 4317 m, Mount Sneffels – 4315 m, Capitol Peak – 4309 m, Pikes Peak – 4302 m, Mount Eolus – 4294 m, Handies Peak – 4285 m, Culebra Peak – 4283 m, San Luis Peak – 4274 m, Mount of the Holy Cross – 4271 m, Grizzly Peak – 4266 m, Mount Ouray – 4255 m, Mount Meeker – 4240 m, Vermilion Peak – 4237 m, Mount Silverheels – 4215 m, Rio Grande Pyramid – 4214 m, Gannett Peak – 4209 m, Grand Teton – 4199 m,

Bald Mountain – 4173 m, Mount Oso – 4173 m, Mount Jackson – 4169 m, Bard Peak – 4159 m, Peak 10 – 4157 m, West Spanish Peak – 4155 m Hagues Peak – 4137 m, Mount Powell – 4135 m, Tower Mountain – 4132 m, Treasure Mountain – 4125 m, Kings Peak – 4120 m, North Arapaho Peak – 4117 m, Parry Peak – 4083 m, Williams Mountains High Point – 4081 m, Sultan Mountain – 4076 m, West Buffalo Peak – 4064 m, Mount Herard – 4062 m, Summit Peak – 4056 m, Dolores Peak – 4053 m, Antora Peak – 4046 m, Henry Mountain – 4042 m, Lavender Peak – 4037 m, Jacque Peak – 4027 m, Bennett Peak – 4026 m, Wind River Peak – 4022 m, Conejos Peak – 4017 m, Cloud Peak – 4013 m, Wheeler Peak – 4013 m, Francs Peak – 4012 m, Twilight Peak – 4012 m, South River Peak – 4009 m, Bushnell Peak – 3996 m.

Linki zewnętrzne

• Kanada: Góry Skaliste
• Strona Parku Narodowego Gór Skalistych (ang.)
• Góry Skaliste na peakware.com (ang.)