Hemodorowate

Hemodorowate
	; Anigozanthos manglesii
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	komelinowce
Rodzina	hemodorowate
	Nazwa systematyczna
	Haemodoraceae R. Br.; Prodr.: 299. 27 Mar 1810
	Typ nomenklatoryczny
	Haemodorum Sm. (1798)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hemodorowate (Haemodoraceae) – rodzina roślin z rzędu komelinowców. Należy tu 13 rodzajów ze 116 gatunkami. Zasięg tych roślin obejmuje Australię, południową Afrykę oraz Amerykę Środkową, północną część Ameryki Południowej i południowo-wschodnią część Ameryki Północnej. Rośliny kłączowe, z liśćmi lancetowatymi i okazałymi, często owłosionymi kwiatami^[2]. Z korzeni Haemodorum Aborygeni pozyskują czerwony barwnik stosowany przy wytwarzaniu napojów, zresztą barwniki wykorzystywane są także z innych rodzajów. Przypisywane są im właściwości lecznicze, a niektóre rodzaje, zwłaszcza Anigozanthos uprawiane są jako rośliny ozdobne, także na kwiaty cięte^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Byliny z podziemnymi kłączami, bulwami lub bulwocebulami^[5], zwykle barwy pomarańczowej lub czerwonej^[4].

Liście: Odziomkowe i łodygowe, zazwyczaj dwurzędowe; zasadniczo podnoszące się, proste, rzadziej wygięte lub skręcone, pochwowate u nasady. Blaszka jest mieczowata, lancetowata, wąsko równowąska lub szpilkowa, płaska, rzadko cylindryczna na przekroju; całobrzega, zaostrzona, szczeciniasto zaostrzona lub z nasadzonym kończykiem; u Barbaretta i Wachendorfia pofałdowana^[5].

Kwiaty: Skupione w grona, baldachogrona, wiechy lub główki. Kwiaty są obupłciowe o symetrii promienistej lub grzbiecistej. Okwiat składa się z dwóch okółków, przy czym jego listki zrastają się po trzy lub wszystkie u nasady lub u niektórych rodzajów w jedną rurkę z 6 łatkami na końcu, u niektórych rodzajów częściowo rozszczepioną. Pręcików jest 6 lub 3, są wolne lub zrośnięte z rurką okwiatu. U Schiekia i Pyrrorhiza część pręcików jest płonna. Nitki pręcików na przekroju okrągłe, niekiedy spłaszczone u nasady. Główki pręcików podługowate, proste do łukowato wygiętych (u niektórych rodzajów kończykowate), a pylniki pękają podłużnymi pęknięciami do wewnątrz kwiatu. Zalążnia górna lub dolna, trójkomorowa, rzadko jednokomorowa. U większości gatunków obecne są miodniki^[5].

Owoce: Torebki, pękające komorowo, przegrodowo lub otwierające się porami na szczycie, rzadko niepękające. Nasiona dyskowate, elipsoidalne, jajowate lub kulistawe^[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd komelinowce (Commelinales), rodzina Haemodoraceae. Rodzina jest siostrzana dla rozpławowatych (Pontederiaceae)^[2].

komelinowce

	Commelinaceae – komelinowate

	Hanguanaceae

Philydraceae

	Haemodoraceae – hemodorowate

	Pontederiaceae – rozpławowate

Wykaz rodzajów^[6]^[7]

podrodzina: Haemodoroideae Arnott

Barberetta Harv.
Cubanicula Hopper et al.
Dilatris Bergius
Haemodorum Sm.
Lachnanthes Elliott
Pyrrorhiza Maguire & Wurdack
Schiekia Meisn.
Wachendorfia Burm.
Xiphidium Aubl.

podrodzina Conostylidoideae Lindley

Anigozanthos Labill.
Blancoa Lindl.
Conostylis R.Br.
Macropidia Harvey
Phlebocarya R.Br.
Tribonanthes Endl.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).
↑ ^a ^b Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 183-184. ISBN 978-1-84246-634-6.
↑ ^a ^b ^c ^d M.G. Simpson: Haemodoraceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 4: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 212. DOI: 10.1007/978-3-662-03531-3. ISBN 978-3-662-03531-3. (ang.).
↑ List of Genera in HAEMODORACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2023-03-19] (ang.).
↑ Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[reveal-3] James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).

[maarten-4] Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 183-184. ISBN 978-1-84246-634-6.

[kub-5] M.G. Simpson: Haemodoraceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 4: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 212. DOI: 10.1007/978-3-662-03531-3. ISBN 978-3-662-03531-3. (ang.).

[6] List of Genera in HAEMODORACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2023-03-19] (ang.).

[kew-7] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]