Hakówka
Wspinaczka techniką sztucznych ułatwień, zwana też hakówką lub wspinaczką hakową – rodzaj wspinaczki, w którym jako stopnie czy chwyty wykorzystywane są punkty asekuracyjne osadzane przez wspinacza.
W klasycznej technice hakowej, na osadzonym punkcie asekuracyjnym przejściowo wiesza się krótkie, kilkuszczebelkowe drabinki, zwane ławeczkami. Podchodzi się po nich jak najwyżej i osadza kolejny punkt asekuracyjny.
Użycie do tego celu samych tylko ławeczek jest nieefektywne, ponieważ nie pozwala na wygodne instalowanie i sięganie do kolejnych przelotów, umieszczanych w odpowiednio dużych odległościach od aktualnie obciążanego. Aby przyspieszyć wspinaczkę i umożliwić dalsze sięgnięcia stosuje się dodatkowe przyrządy umożliwiające podciąganie się jak najwyżej względem obciążanego przelotu. Używa się do tego celu lonży o regulowanej długości, wpinanej pomiędzy łącznik uprzęży a obciążany przelot. Może to być daisy, aczkolwiek wygodniejsze w użyciu są lonże o długości regulowanej płynnie – na przykład odcinek repsznura skracany przez jednokierunkowy bloczek, zwany giełgaczką lub kontrfifką (kontrfifi). Producenci sprzętu wspinaczkowego stosują do tego typu "skracaczy" własne nazwy handlowe – np. quickfix firmy Petzl. Również ławeczki, zamiast wieloszczebelkowych drabinek, mogą mieć postać pojedynczych strzemion z płynną regulacją długości (ang. adjustable aider).
Ze względu na rodzaj użytych punktów asekuracyjnych możemy w hakówce wyróżnić styl clean, polegający na wykorzystywaniu jedynie tymczasowych punktów asekuracyjnych, osadzanych bez użycia młotka i wiertarki. W stylu clean nie używa się zatem wbijanych haków, ani, tym bardziej, trwale osadzonych w skale spitów lub ringów. Używa się natomiast wszelkich innych przyrządów pozwalających na budowanie przelotów, a zatem kostek zwykłych i mechanicznych, takich jak friendy, camaloty, ball-nutsy. Istnieją również wyspecjalizowane elementy przydatne jedynie w hakówce, nienadające się natomiast (z uwagi na zbyt niską wytrzymałość) do budowania punktów asekuracyjnych obciążanych dynamicznie. Są to np. wieszane na krawądkach skalnych haki typu skyhook oraz rozklepywane w bardzo wąskich szczelinach koraliki z miękkiego metalu, nazywane copperheadami.
Szczytową popularność przejścia hakowe osiągnęły w latach 60. i 70. XX wieku. Później gwałtowny rozwój wspinaczki klasycznej spowodował spadek popularności hakówki; obecnie ponownie daje się zaobserwować rosnące zainteresowanie takim sposobem wspinaczki.
Wiele trudnych dróg górskich i wielkościanowych było pierwotnie wytyczone za pomocą hakówki, co oznacza, że przynajmniej trudniejsze miejsca drogi były pokonywane hakowo. Klasyczne przejście takiej drogi (lub jej hakowego wyciągu) nazywane jest uklasycznieniem lub odhaczeniem.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Craig Luebben: Wspinaczka w skale. tłumaczenie: Tomasz Kliś. Łódź: "Galaktyka", 2006. ISBN 83-89896-51-6.
- Allen Fyffe, Iain Peter: Podręcznik wspinaczki. Łódź: "Galaktyka", 2003. ISBN 83-87914-09-6.