Hatarikka
Hatarikka – w 1 połowie I tys. p.n.e. miasto w północno-zachodniej Syrii, znane z aramejskich i asyryjskich źródeł pisanych; wzmiankowane w Biblii. Przez niektórych badaczy identyfikowane ze stanowiskiem archeologicznym Tell Afis w Syrii.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W źródłach asyryjskich (inskrypcje Tiglat-Pilesera III i władców z dynastii Sargonidów) nazwa miasta brzmi Hatarikka (w transliteracji z pisma klinowego zapisywane uruHa-ta-ri/rik-ka)[1]. W aramejskiej inskrypcji na steli Zakkura nazwa tego miasta brzmi Ḥzrk[1][2] (odczytywane Hazrak[3], Hazrek[4], Hazrik[1]). Miasto to wymieniane jest również raz w Biblii (Za 9,1) jako Chadrak[5] (hebr. חַדְרָ֔ךְ, chad·rach)[6].
Dzieje[edytuj | edytuj kod]
Na początku VIII w. p.n.e. Hatarikka było stolicą królestwa zwanego Luasz (aram. l'š)[7] lub Luhuti (akad. Luhuti)[7], które zostało zaanektowane do królestwa Hamat przez Zakkura, króla Hamat ok. 796 r. p.n.e. Na steli odkrytej w Tell Afis w 1903 roku Zakkur opisał swoje zwycięstwo nad koalicją wrogich królów po tym, jak ich wojska otoczyły go w mieście Hatarikka. Tak naprawdę Zakkura uratowała jednak najprawdopodobniej interwencja asyryjskiego króla Adad-nirari III (810-783 p.n.e.), która zmusiła koalicjantów do przerwania oblężenia[1].
Wydaje się, iż w późniejszym okresie stosunki pomiędzy Hamat a Asyrią stały się wrogie. Asyryjska kronika eponimów wspomina bowiem o trzech asyryjskich wyprawach przeciw miastu Hatarikka: w 772 r. p.n.e. (ostatni rok rządów Salmanasara IV) oraz w 765 i 755 r. p.n.e. (panowanie Aszur-dana III)[8]. Okoliczności i wynik tych wypraw pozostają nieznane[1]. Ok. 737 r. p.n.e. Tiglat-Pileser III (744-727 p.n.e.) po stłumieniu antyasyryjskiej rebelii w północnej Syrii zaanektował cały region z miastem Hatarikka i przekształcił go w asyryjską prowincję, znaną również jako Hatarikka[4]. Gdy Sargon II (722-705 p.n.e.) podbił w 720 r. p.n.e. królestwo Hamat, rozkazał na podległych mu terenach ustawić stele zwycięstwa, w tym jedną w mieście Hatarikka[1].
Hatarikka jako prowincja wymieniana jest w listach i tekstach administracyjnych imperium asyryjskiego, głównie jako dostawca wełny i koni[1]. Znany jest również gubernator prowincji Hatarikka o imieniu Gihilu, który w 689 r. p.n.e. pełnić miał urząd eponima (limmu)[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Hawkins J.D., Luhuti, w: Reallexikon..., s. 160.
- ↑ Lipiński E., The Aramaeans: Their Ancient History, Culture, Religion, Peeters Publishers, 2000, s. 257.
- ↑ Nissinen M., Machinist P., Prophets and Prophecy in the Ancient Near East, Society of Biblical Literature, 2003, s. 205-206.
- ↑ a b hasło Hatarikka, w: Bryce T., The Routledge..., s. 296.
- ↑ Biblia Tysiąclecia (Za 9,1)
- ↑ Kodeks Leningradzki (Za 9,1) - tekst oryginalny i transliteracja
- ↑ a b Hawkins J.D., Luhuti, w: Reallexikon..., s. 159.
- ↑ Glassner J.-J., Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- hasło Hatarikka, w: Bryce T., The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia, Routledge 2013, s. 296.
- Hawkins J.D., Luhuti, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VII (Libanukšabaš-Medizin), Walter de Gruyter, Berlin - New York 1987-1990, s. 159-161.