Havka
49°20′40″N 20°24′19″E/49,344444 20,405278| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Starosta |
Pavol Jabrocký[1] |
| Powierzchnia |
6,01[2] km² |
| Wysokość |
627[3] m n.p.m. |
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+421 52[3] |
| Kod pocztowy |
061 01[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KK |
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 49°20′40″N 20°24′19″E/49,344444 20,405278
| |
Havka (węg. Hóka) – maleńka wieś we wschodniej Słowacji w kraju preszowskim, w powiecie Kieżmark.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Leży w głębi gór Magury Spiskiej, ok. 5 km na południe od biegu Dunajca i granicy słowacko-polskiej. Jej zabudowania leżą w niewielkiej kotlince utworzonej u zbiegu źródłowych cieków potoku Jordanec, prawobrzeżnego dopływu Dunajca. Jedyne połączenie drogowe ze światem stanowi droga biegnąca początkowo wzdłuż wspomnianego potoku, a następnie odbijająca na zachód do Starej Wsi Spiskiej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historycy słowaccy sądzą, że w tym miejscu kartuzi z niedalekiego Czerwonego Klasztoru już ok. 1330 założyli wieś, przekształconą w 1433 r. w folwark[6]. Tadeusz M. Trajdos z kolei podaje, że folwark o nazwie Havka, założony w dobrach pokartuskich Czerwonego Klasztoru, pojawia się w źródłach dopiero od 1612 r. Początkowo należał on do parafii w Rychwałdzie (dziś słow. Veľká Lesná). W końcu XVII w. folwark ten rozparcelowano na gospodarstwa chłopskie, ściągając osadników polskich z innych wsi Zamagurza i z Podhala, a następnie przeniesiono do parafii Lechnica, z którą miał on lepsze połączenie komunikacyjne[7].
W XVIII w. wieś należała do kamedułów, którzy władali Czerwonym Klasztorem od roku 1711 do kasaty zakonu przez cesarza Józefa II w roku 1782. W latach 1786-1788 dosiedlono tu kilka rodzin "Szwabów", czyli kolonistów wyznania luterańskiego (ewangelicko-augsburskiego) z Wirtembergii i (lub) może z Turyngii[8]. W następnych latach ulegli oni całkowitemu spolszczeniu, a drogą małżeństw z polskimi sąsiadami porzucili też luteranizm. W 1801 r. Hawkę zamieszkiwało 123 katolików, mówiących polską gwarą[7]. Około roku 1880 notowano w tej wsi 199 mieszkańców, z tego 173 rzymskich katolików, 22 "schizmatyków" (grekokatolików) i 4 żydów[9], a krótko przed I wojną światową tylko 125 górali polskich wyznania rzymskokatolickiego[8].
Mieszkańcy zajmowali się drobnym rolnictwem, hodowlą owiec, garncarstwem. W II poł. XX w. znaczący spadek ilości mieszkańców. Obecnie coraz więcej dawnych, drewnianych chałup przekształca się w domy letniskowe.
Kultura[edytuj | edytuj kod]
We wsi jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka[10]. Dobrze zachowany dawny układ zabudowy z drewnianymi domami i zabudowaniami gospodarczymi.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-28]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 6,01S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Eduard Pavlik: Zamagurski zemepani [w:] "Spiš. Vlastivedný sbornik", T. I, 1967, s. 48-52
- ↑ a b Tadeusz M. Trajdos: Niemcy na górnym Spiszu [w:] "Płaj. Almanach karpacki" T. 19, jesień 1999, ISBN 83-85258-21-3, s. 67-92
- ↑ a b Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Spiszu, Orawie, Liptowie i Czadeckiem, Lwów-Warszawa 1921, s. 8-9
- ↑ Havka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 8.
- ↑ Júlia Dudášová-Kriššáková, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20-24, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Havka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 8.
- Obec Havka. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. (słow.).
| Miasta |
|
|---|---|
| Wsie |
|
