Henryk Firlej (arcybiskup gnieźnieński)

Henryk Firlej
	Prymas Polski
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data i miejsce urodzenia	1574 ; Balice
Data i miejsce śmierci	25 lutego 1626 ; Skierniewice
	Arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski
Okres sprawowania	1624–1626
	Biskup płocki
Okres sprawowania	1617–1624
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1598
Nominacja biskupia	30 maja 1616
Sakra biskupia	brak danych
	Multimedia w Wikimedia Commons

Henryk Firlej z Dąbrowicy herbu Lewart (ur. 1574 roku w Balicach, zm. 25 lutego 1626 roku w Skierniewicach) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski w latach 1624-1626, podkanclerzy koronny w latach 1613-1618, referendarz wielki koronny w 1605 roku, prepozyt płockiej kapituły katedralnej w latach 1607-1617^[1] oraz biskup płocki w latach 1617-1624, prepozyt komendatoryjny miechowski w 1612 roku, scholastyk krakowski w 1594 roku, sekretarz królewski w 1596 roku^[2], kanonik sandomierski do 1614 roku^[3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn marszałka wielkiego koronnego Jana Firleja i Barbary Mniszech herbu własnego. Ochrzczony w młodości jako kalwinista. Po śmierci ojca matka i bracia wychowali go na katolika. Brat przyrodni podskarbiego Jana Firleja, Mikołaja, Piotra i Andrzeja.

Studiował początkowo w Ingolstadzie i Grazu u jezuitów, później w Padwie i Rzymie^[4]. W Rzymie wszedł do familii papieża Klemensa VIII, został jego pokojowcem, prałatem domowym, referendarzem obojga sygnatur, protonotariuszem apostolskim i hrabią rzymskim. W Rzymie w 1595 roku przyjął święcenia subdiakonatu. W 1596 roku wrócił do Polski z nuncjuszem papieskim i z polecenia papieża trafił do kancelarii koronnej. W 1598 roku przyjął święcenia prezbiteratu^[2]. W czasie Rokoszu Zebrzydowskiego w 1606 roku wspierał króla^[5]. 7 października 1606 roku podpisał ugodę pod Janowcem^[6].

Pomiędzy latami 1617–1624 z jego inicjatywy wybudowano wczesnobarokowy pałac biskupów płockich w Broku nad Bugiem^[7]. W 1625 rozpoczął przebudowę w stylu barokowym kolegiaty łowickiej. Wzniósł kościół w Ciernicach oraz jedną z kaplic przy kościele Dominikanów w Lublinie^[5].

Karierę zawdzięczał pochodzeniu oraz protekcji króla i papieża, trzeba też zwrócić uwagę na jego wykształcenie i łagodny charakter, a także splendor jakim się otaczał.

Zmarł w 1626 roku w Skierniewicach i pochowany został w kolegiacie łowickiej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Antoni Julian Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 354.
↑ ^a ^b Klerycy z ziem polskich, litewskich i pruskich święceni w Rzymie (XVI – pocz. XX w.), opracował Stanisław Jujeczka, Wrocław 2018, s. 51.
↑ Jan Wiśniewski, Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186-1926 r. tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r., Radom 1928, s. 61.
↑ Władysław Czapliński, Henryk Firlej w: Polski Słownik Biograficzny, t. VI, Kraków 1948, s. 477.
↑ ^a ^b Henryk Firlej • Prymas Polski [online], prymaspolski.pl [dostęp 2023-12-22] .
↑ Alexander Rembowski, Rokosz Zebrzydowskiego : materyały historyczne poprzedzone przedmową i rozprawą pod tytułem Konfederacya i rokosz w dawnem prawie państwowem polskiem, Warszawa 1893, s. 213.
↑ PiotrP. Lasek PiotrP., Nowe spojrzenie na pałac biskupów płockich w Broku, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2023 [dostęp 2023-12-21] .

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Catholic-Hierarchy
archidiecezja.pl. archidiecezja.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-02)].

[1] Antoni Julian Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 354.

[autonazwa1-2] Klerycy z ziem polskich, litewskich i pruskich święceni w Rzymie (XVI – pocz. XX w.), opracował Stanisław Jujeczka, Wrocław 2018, s. 51.

[3] Jan Wiśniewski, Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186-1926 r. tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r., Radom 1928, s. 61.

[4] Władysław Czapliński, Henryk Firlej w: Polski Słownik Biograficzny, t. VI, Kraków 1948, s. 477.

[:0-5] Henryk Firlej • Prymas Polski [online], prymaspolski.pl [dostęp 2023-12-22] .

[6] Alexander Rembowski, Rokosz Zebrzydowskiego : materyały historyczne poprzedzone przedmową i rozprawą pod tytułem Konfederacya i rokosz w dawnem prawie państwowem polskiem, Warszawa 1893, s. 213.

[7] PiotrP. Lasek PiotrP., Nowe spojrzenie na pałac biskupów płockich w Broku, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2023 [dostęp 2023-12-21] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Prymasi Polski	Mikołaj Trąba (1417–1422) Wojciech Jastrzębiec (1423–1436) Wincenty Kot (1436–1448) Władysław Oporowski (1449–1453) Jan Sprowski (1453–1464) Jan Gruszczyński (1464–1473) Jakub z Sienna (1474–1480) Zbigniew Oleśnicki (1481–1493) Fryderyk Jagiellończyk (1493–1503) Andrzej Boryszewski (1503–1510) Jan Łaski (1510–1531) Maciej Drzewicki (1531–1535) Andrzej Krzycki (1535–1537) Jan Latalski (1537–1540) Piotr Gamrat (1541–1545) Mikołaj Dzierzgowski (1545–1559) Jan Przerębski (1559–1562) Jakub Uchański (1562–1581) Stanisław Karnkowski (1581–1603) Jan Tarnowski (1603–1605) Bernard Maciejowski (1605–1608) Wojciech Baranowski (1608–1615) Wawrzyniec Gembicki (1616–1624) Henryk Firlej (1624–1626) Jan Wężyk (1627–1638) Jan Lipski (1638–1641) Maciej Łubieński (1641–1652) Andrzej Leszczyński (1653–1658) Wacław Leszczyński (1659–1666) Mikołaj Jan Prażmowski (1666–1673) Kazimierz Florian Czartoryski (1673–1674) Andrzej Olszowski (1674–1677) Jan Stefan Wydżga (1677–1685) Michał Stefan Radziejowski (1687–1705) Stanisław Szembek (1706–1721) Teodor Potocki (1723–1738) Krzysztof Antoni Szembek (1739–1748) Adam Ignacy Komorowski (1749–1759) Władysław Aleksander Łubieński (1759–1767) Gabriel Podoski (1767–1777) Antoni Kazimierz Ostrowski (1777–1784) Michał Jerzy Poniatowski (1785–1794) Ignacy Krasicki (1795–1801) Ignacy Antoni Raczyński (1807–1818) Tymoteusz Gorzeński (1821–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Juliusz Józef Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1948) Stefan Wyszyński (1948–1981) Józef Glemp (1981–2009) Henryk Muszyński (2009–2010) Józef Kowalczyk (2010–2014) Wojciech Polak (od 2014)
Prymasi Królestwa Polskiego	Franciszek Skarbek-Malczewski (1818–1819) Szczepan Hołowczyc (1819–1822) Wojciech Józef Skarszewski (1824–1827) Jan Paweł Woronicz (1828–1829) Aleksander Kakowski (1925–1938)
Prymasi Galicji i Lodomerii	Andrzej Alojzy Ankwicz (1815–1833) Franz Xavier Luschin (1834–1835) Franciszek de Paula Pisztek (1835–1846) Michał Lewicki (1848–1858)