Henryk Ross
 Henryk Ross zeznający w procesie Adolfa Eichmanna, obok oskarżyciel Gidon Hausner (1961) | |
| Data i miejsce urodzenia |
1 maja 1910 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1991 |
| Zawód, zajęcie |
fotograf |
| Narodowość |
żydowska |
Henryk Ross (ur. 1 maja 1910 w Warszawie[1], zm. 1991 w Tel Awiwie[2]) – żydowski fotograf dokumentalizujący życie w getcie Litzmannstadt[3].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Z fotografią związał się przed wybuchem II wojny światowej – pracował w Łodzi, jako fotograf prasowy i sportowy gazet warszawskich[1][4]. Brał udział w kampanii wrześniowej[1][3].
Litzmannstadt Ghetto[edytuj | edytuj kod]
Był jednym fotografów zatrudnionych w latach 1940-1944 w Wydziale Statystycznym getta Litzmannstadt, do jego obowiązków należało wykonywanie zdjęć legitymacyjnych, fotografowanie zmarłych[1]. Oficjalnie zajmował się także fotografią propagandową – fotografował oficjalne spotkania, władze getta, działające w nim, na potrzeby niemieckiej armii, fabryki, oraz instytucje utworzone w getcie – straż pożarną, służbę zdrowia, policję[2][4]. Nieoficjalnie – dzięki służbowemu dostępowi do sprzętu i materiałów – dokumentował codzienne życie getta. Wykonał kilka tysięcy takich zdjęć, ukazując na nich głód, masowe groby, publiczne egzekucje, deportacje do obozu Kulmhof[5][6][3].
W 1941 roku ożenił się[2].
Gdy rozpoczęła się likwidacja getta, wraz z żoną, zakopał część negatywów w okolicy kamienicy przy ulicy Jagiellońskiej 12, w której mieszkali[7][3][8]. Po likwidacji getta Ross pozostał na jego terenie – należał do komanda, które miało ten teren oczyścić[5]. Wraz z żoną przetrwał, ukrywając się, aż do wyzwolenia Łodzi przez Armię Czerwoną, w styczniu 1945 roku[9].
Po II wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]
Po wojnie powrócił do Łodzi – ukryte negatywy udało się odnaleźć[7][5], z około 6000, połowa przetrwała w dobrym stanie[9][6]. W Łodzi pracował jako fotograf do 1950 roku (lub 1956[2]), kiedy to wyemigrował do Izraela[1].
W 1961 był świadkiem w procesie w procesie Adolfa Eichmanna (zeznania składał po polsku), a jego fotografie były dowodami w sprawie[10][11].
Fotografie[edytuj | edytuj kod]
Prace Henryka Rossa uchodzą za jeden z najlepiej dokumentujący życie Żydów w gettach zbiór fotografii, wykonanych przez jedną osobę[2].
Po jego śmierci kolekcja została przekazana do Archive of Modern Conflict w Londynie, a następnie do Art Gallery of Ontario w Toronto[2][1].
W 2004 roku w Londynie został wydany album Lodz Ghetto Album, którego podstawę stanowią fotografie Henryka Rossa[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Fotografowie getta. Kronika getta łódzkiego. [dostęp 2018-01-20].
- ↑ a b c d e f James Adams: An all-seeing I: A closer look at the AGO’s sombre Lodz Ghetto photo exhibit. theglobeandmail.com, 18 lutego 2015. [dostęp 2018-01-20]. (ang.).
- ↑ a b c d Krzysztof Candrowicz: Dwie rzeczywistości: Fotografie Henryka Rossa. sztuka.net.pl, sierpień 2005. [dostęp 2010-12-12].
- ↑ a b The Artist. The Lodz Ghetto Photographs of Henryk Ross. [dostęp 2018-01-21]. (ang.).
- ↑ a b c Franziska Reiniger: „I wanted to leave a historical record of our martyrdom” – The Jewish Photographer Henryk Ross. Jad Waszem. [dostęp 2018-01-21]. (ang.).
- ↑ a b Memory Unearthed: The Lodz Ghetto Photographs of Henryk Ross. Art Gallery of Ontario, 2015. [dostęp 2018-01-21]. (ang.).
- ↑ a b March 1945, Henryk Ross with a box of negatives he photographed in the Lodz Ghetto, Poland. Jad Waszem. [dostęp 2018-01-21]. (ang.).
- ↑ Marta Sinior: Fotografie z getta Henryka Rossa. fotopolis.pl. [dostęp 2018-01-21].
- ↑ a b The Chronicle. The Lodz Ghetto Photographs of Henryk Ross. [dostęp 2018-01-21]. (ang.).
- ↑ The Trial of Adolf Eichmann, Session 23, part 5/5. The Nizkor Project. [dostęp 2018-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-24)]. (ang.).
- ↑ The Trial of Adolf Eichmann, Session 24, part 1/5. The Nizkor Project. [dostęp 2018-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-27)]. (ang.).
- ↑ Henryk Ross, Chris Boot: Lodz Ghetto Album. ISBN 0-9542813-7-3. (ang.).