Hericium
.JPG) Soplówka jodłowa Hericium alpestre | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
soplówka |
| Nazwa systematyczna | |
| Hericium Adans. ex Pers. Neues Mag. Bot. 1: 109 (1794) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Hericium coralloides (Scop.) Pers. | |
Hericium Pers. (soplówka) – rodzaj grzybów z rodziny soplówkowatych (Hericiaceae)[1].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Grzyby saprotroficzne lub słabe pasożyty, które rozwijają się w drewnie i owocnikują na jego powierzchni powodując białą zgniliznę. Owocniki rozpostarte, występujące pojedynczo lub kępkami. Hymenofor hydnoidalny, kolce długie, niekiedy rozgałęzione[2]. System strzępkowy monomityczny, strzępki ze sprzążkami. Obecne gleocystydy. Podstawki maczugowate z 4 sterygmami i sprzążką bazalną. Bazydiospory elipsoidalne, lekko pomarszczone lub granulkowate, amyloidalne[3].
Hericium charakteryzuje się łatwym do rozpoznania dużym, mięsistym i hydnoidalnym owocnikiem, mikroskopowo obecnością gleocystyd i amyloidalnych bazydiospor o powierzchni ornamentowanej. Jest morfologicznie blisko spokrewniony z Climacodonem, ale ten ostatni różni się nieamyloidalnymi bazysiosporami[3].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum
Hericiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
- Taksonomia
Rodzaj ten został pierwotnie (poprawnie według kodeksu ICN) zdiagnozowany jako Martela przez Michela Adansona w drugim tomie „Familles des plantes” z 1763 r.[4] Prawdopodobnie o ten sam takson chodziło Giovanniemu Scopoli w 1772, kiedy opisał rodzaj Manina i zaliczył do niego 7 gatunków: Manina cauliflora, M. columnaris, M. cordiformis, M. crispa, M. flagellum, M. muscoides i M. ramosissima[5]. Nazwy Hericium po raz pierwszy użył Christiaan Persoon w 1794. Zaliczono wtedy do niego jeden gatunek, Hericium coralloides[6]. W 1797 r. Persoon zalicza do tego rodzaju 10 gatunków: H. clathroides, H. coralloides, H. abietinum, H. flagellum, H. nudicaule, H. muscoides, H. caput-medusae, H. erinaceus, H. hystrix i H. echinus (większość z nich jest dziś klasyfikowana jako dwa gatunki)[7]. Elias Fries w pracy zatwierdzającej – „Systema mycologicum” z 1821 – odmówił rangi tego taksonu i opisał go jako ówczesne plemię Merisma w rodzaju Hydnum[8]. Do początku XX wieku opisano kilkadziesiąt odrębnych gatunków należących do tego rodzaju, obecnie wiele z nich zostało utożsamionych z dwoma: H. coralloides i H. erinaceus, a kilkanaście nie zostało zweryfikowanych obecnie.
W 1912 r. Howard Banker opublikował wyniki badań nad taksonomią rodzaju Manina, w których wykazywał potrzebę przywrócenia tego opisanego w 1772 r. rodzaju, zaś Hericium i Medusina uznał za późniejsze synonimy. Oprócz podanych przez Scopoliego gatunków Manina flagellum i M. cordiformis, zaliczył do tego rodzaju także M. caput-ursi, M. coralloides i M. schiedermayeri[9].
Dryodon Quél. ex P. Karst., Friesites P. Karst., Hericium Fr., Hericius Juss., Manina Scop. ex Banker, Martela Adans., Martella Endl., Medusina Chevall[10]. Polską nazwę – soplówka – podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. (wcześniej niektóre gatunki zwano kolczakami)[11].
- Gatunki
- Hericium abietis (Weir ex Hubert) K.A. Harrison (1964)
- Hericium americanum Ginns 1984
- Hericium bembedjaense Jumbam & Aime 2019
- Hericium bharengense K. Das, Stalpers & U. Eberh. 2011
- Hericium botryoides Ito & Otani 1957
- Hericium cirrhatum (Pers.) Nikol. 1950 – tzw. kolczatek strzępiasty[12]
- Hericium clathroides (Pall.) Pers. 1797[13]
- Hericium coralloides (Scop.) Pers. 1794 – soplówka bukowa
- Hericium erinaceus (Bull.) Pers. 1797 – soplówka jeżowata
- Hericium fimbriatum Banker 1906
- Hericium flagellum (Scop.) Pers. 1797 – soplówka jodłowa
- Hericium novae-zealandiae (Colenso) Chr.A. Sm. & J.A. Cooper 2019
- Hericium ptychogasteroides Nikol. 1956
- Hericium rajchenbergii Robledo & Hallenb. 2012
- Hericium rajendrae U. Singh & K. Das 2018
- Hericium yumthangense K. Das, Stalpers & Stielow 2013
Wykaz gatunków i nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[14]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-03] (ang.).
- ↑ E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b Genera of corticioid fungi: keys, nomenclature and taxonomy, „Studies in Fungi”, 5 (1), 2020, s. 215–216, DOI: 10.5943/sif/5/1/12 [dostęp 2023-09-07] (ang.).
- ↑ M. Adanson, Familles des plantes, t. 2, 1763, s. 5.
- ↑ G.A. Scopoli, Dissertationes ad scientiam naturalem pertinentes, 1772.
- ↑ C.H. Persoon, Neuer Versuch einer systematischen Eintheilung der Schwamme, „Neues Magazin für die Botanik”, 1794, s. 109 (niem.).
- ↑ C.H. Persoon, Commentatio de Fungis Clavaeformibus, 1797, s. 23–28.
- ↑ E.M. Fries: Systema mycologicum. T. I. 1821, s. 71, 408–410.
- ↑ H.J. Banker, Type studies in the Hydnaceae – I. The genus Manina, „Mycologia”, 4, 1912, s. 271–278 (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 297, 298, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ W. Wojewoda podaje tę nazwę dla synonimu Creolophus cirhatus.
- ↑ Inni autorzy, m.in. Persoon (1801), Wojewoda (2003), MycoBank (2013) i inni współcześni, uznają go za synonim H. coralloides.
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).