Hot dog

	Informacje w projektach siostrzanych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 2 maj 2018, była oparta na tej wersji.

Hot dog – rodzaj kanapki z gorącą parówką lub kiełbaską z zimnym sosem (majonez, ketchup). Danie typowo amerykańskie oraz przykład jedzenia typu fast food.

Skład

Zasadniczymi składnikami hot doga są podłużna bułka oraz podgrzana parówka. Początkowo bułka była „nakłuwana” specjalnym przyrządem w kształcie pręta o średnicy ok. 2 cm zakończonego stożkiem; w powstały otwór wkładano podgrzaną parówkę (tzw. hot dog francuski). Obecnie bułka jest najczęściej nacinana (nie przecinana) a parówka podgrzewana w mikrofalówce. Bułka także powinna być ciepła. Dodawane są różnego rodzaju dodatki, najczęściej keczup, musztarda i różne warzywa (np. siekana cebula, sałata, krojona kapusta, pomidory itp.). Oryginalny amerykański hot dog nie zawierał dodatków.

Historia

Historia hot doga zaczęła się we Frankfurcie nad Menem, któremu tradycyjnie przypisuje się miejsce powstania parówek w 1487, stąd też polska nazwa Frankfurterki. Inna wersja głosi, że parówki wynalazł Johann Georghehner, rzeźnik z zawodu, który około 1600 roku wynalazł parówki zwane Dachshund, czyli jamnik, z którymi potem powędrował do Frankfurtu.

Następny etap wiąże się z przybyciem do USA imigrantów z różnych państw. Wśród nich byli także rzeźnicy, między innymi Charles Feltman, Niemiec, który w 1871 roku otworzył na Coney Island pierwszą budkę z dachshundem w bułce mlecznej. W ciągu pierwszego roku sprzedał 3684 takich dań, wtedy jeszcze nie nazywanych hot dogami. Niektórzy twierdzą, że przed Feltmanem, już ok. 1860–1865 roku bliżej nieznany Niemiec otworzył budkę z podobnymi potrawami.

W 1893 roku nastąpiła popularyzacja hot doga – po pierwsze za sprawą wystawy World's Columbian Exposition, ostatniej wystawy światowej (World Fair) w XIX w. Tam właśnie, aby zaspokoić potrzeby wielomilionowej rzeszy zwiedzających, pootwierano setki stanowisk z takimi bułkami z parówkami. Drugim ważnym zdarzeniem było otwarcie pierwszego stoiska z hot dogami na stadionie baseballowym, przez Niemca, Chrisa von de Ahe, ówczesnego właściciela St. Louis Browns, drużyny Major League of Baseball.

Inna wersja twierdzi, iż hot dog taki jakim go dziś znamy został wynaleziony w 1904 roku przez Bawarczyka Antona Feuchtwangera. Był on sprzedawcą na wystawie Louisiana Purchase Exposition. Podczas tej wystawy pożyczał on różnym osobom swoje białe rękawiczki, aby mogli trzymać jego rozgrzane parówki. Jako że większość rękawiczek nie była zwracana, zwrócił się o pomoc do swojego szwagra, piekarza, który przygotował dla niego specjalne długie bułki, do których mógłby wkładać owe parówki.

Historyk kulinariów Bruce Kraig, emerytowany profesor Uniwersytetu Roosevelta, zaznaczył, iż wielu chciałoby przypisać sobie miano „wynalazcy” hot doga, ale najprawdopodobniej, biorąc pod uwagę, że z Niemiec pochodzi kultura jedzenia parówek z chlebem, ta forma jedzenia pochodzi od niemieckich imigrantów, którzy rozpropagowali ją i w nieco zmienionej formie stała się częścią amerykańskiej kultury.

Historia nazwy

Legenda, według której powstała nazwa hot dog (ang. gorący pies) jest taka: w kwietniu 1901 roku właściciel stoisk Harry Stevens (jego firma wciąż działa), tracił pieniądze, próbując sprzedawać lody i oranżadę na polach do polo w Nowym Jorku (w owych czasach miejsca treningu New York Yankees i New York Giants). Sfrustrowany tym, polecił wszystkim swoim pracownikom poszukać i zakupić parówki i bułki, do których mogliby te parówki włożyć. Wkrótce jego sprzedawcy sprzedawali parówki, wprost z garów z gorącą wodą, w bułce, krzycząc They’re red hot! Get your dachshund sausages while they’re red hot, co znaczy Rozgrzane do czerwoności! Kupujcie jamniki póki są gorące!. Rysownik Tad Dorgan, nie mając pomysłu na rysunek, a czas naglił, przypomniał sobie o tychże budkach. Narysował jedną, ale nie będąc pewnym jak się pisze „dachshund” napisał po prostu „Hot Dog”. Ta historia nie znalazła potwierdzenia, gdyż, pomimo olbrzymiej liczby prac i jego popularności, nie udało się znaleźć jakiejkolwiek kopii tego obrazka.

Kraig i inni historycy kulinariów spoglądają raczej w stronę gazet wydawanych w miasteczkach akademickich, dokładniej w stronę Yale Record z 5 października 1894 roku. W niej znajdował się taki oto wierszyk:

ECHOES FROM THE LUNCH WAGON

‘Tis dogs’ delight to bark and bite,
Thus does the adage run.
But I delight to bite the dog
When placed inside a bun.

ODDŹWIĘKI Z WAGONU ŚNIADANIOWEGO

Rzeczą psa jest gryźć i szczekać,
Dlatego zwykł człek uciekać.
Lecz ja se lubię ugryźć psa,
Gdy go wewnątrz bułki mam.

który to opisywał przyczepę, zwaną Lunch Wagon, w której sprzedawano parówki w bułce. Dwa tygodnie później pojawił się fikcyjny artykuł, w którym opisano włamanie i porwanie owej przyczepy wraz ze śpiącym właścicielem. Gdy się obudził, spostrzegłszy w swojej budce ludzi, odwrócił sytuację i zaczął im sprzedawać swoje bułki. Jedno ze zdań brzmiało tak: „(...) contentedly munched hot dogs during the whole service”. (cały czas ochoczo wcinali hot dogi).

Kolejna wersja mówi o tym, że nazwa wywodzi się z dowcipów o Niemcach, którzy nie tylko nazywali swoje kiełbaski mały pies lub dachshund, ale także sprowadzili z Niemiec psy zwane, ze względu na swój wygląd, dachshundami, w Polsce nazywane jamnikami.

Nazwa hot dog upowszechniła się dopiero podczas II wojny światowej, kiedy mieszkańcy USA zaczęli unikać używania nazwy frankfurter kojarzącej się z III Rzeszą. W przypadku hamburgera nie doszło do podobnej sytuacji, ponieważ po pierwsze nie istniała popularna nazwa anglojęzyczna, a po drugie hamburger ówcześnie był o wiele mniej popularną potrawą.

W Polsce

W polskich realiach nie ma standardu hot doga. Występują najróżniejsze kombinacje dodatków – oprócz keczupu różne rodzaje sosów musztardowych, majonezowych. Dodatki warzywne to również zupełna dowolność – od czerwonej kapusty przez sałatę, pomidory, buraczki, do cebuli (często prażonej), a nawet tartej marchewki czy kiszonej kapusty.

W Polsce hot dog zaczął upowszechniać się w latach 80. XX w. W PRL-u z powodu notorycznych kłopotów z zaopatrzeniem w wędliny, rozpropagowano tzw. „hot doga z pieczarkami” znanego również jako „bułka z farszem” – w podgrzanej na parze bułce, przy pomocy szpikulca robiono otwór, a następnie wlewano nadzienie – masę cebulowo-pieczarkową, mocno doprawioną solą i pieprzem. Tego typu „hot dogi” można było kupić w II połowie lat 80. niemal w każdym większym mieście w Polsce. Popularne, choć rzadziej występujące, były również hot dogi z kiełbaskami leszczyńskimi. Prawdziwe hot dogi (z kiełbaską) pojawiły się w Polsce wraz ze zmianą ustrojową, otwarciem na rynki zachodnie i zniesieniem reglamentacji na produkty mięsne.

Są również hot dogi zmodyfikowane do postaci mogącej zastąpić danie zasadnicze. Najczęściej występują one w postaci dużej bułki, 2 parówek i dużej ilości dodatków warzywnych.