Hymny homeryckie
| |
| Tematyka |
religijne |
|---|---|
| Typ utworu |
hymn |
| Data powstania |
VII w. p.n.e. |
| Wydanie oryginalne | |
| Język |
starogrecki |
Hymny homeryckie – zbiór pisanych heksametrem hymnów skierowanych do poszczególnych bogów greckich, które tradycja starożytna wiązała z postacią Homera. Zachowany do czasów współczesnych zbiór liczy 33 hymny.
Większa część badaczy (m.in. Clay) jest zdania że były to hymny epickie, a nie sakralne. Prawdopodobnie w większości były to proojmia, czyli wstępy do większych przemów. Zabiegu takiego użył m.in. Hezjod w Theogoni, rozpoczynając ją hymnem do Muz. Z drugiej strony Hymn do Hermesa (4) jest dłuższy od niektórych ksiąg Iliady i Odysei, nie mógł więc pełnić funkcji proojmionu. W strukturze Hymnów homeryckich dominuje charakterystyczny podział na 3 części: określenie adresata i tematu utworu, ilustracja wybranej opowieści, część salutacyjna/błagalna. Krótsze hymny stanowią inwokacje do danego bóstwa i wyliczenie jego zasług i tytułów, dłuższe zaś mają formę epickiej opowieści o zdarzeniach z życia któregoś z bogów[1].
W III księdze Wojny peloponeskiej Tukidydes zacytował Hymn do Apollona (3), przypisując jego autorstwo Homerowi. Po raz pierwszy o zbiorze hymnów przypisywanych Homerowi wspomnieli jednak dopiero w I wieku p.n.e. Filodemos z Gadary i Diodor Sycylijski. Uczeni aleksandryjscy w okresie hellenistycznym wykluczyli zdecydowanie rzekome autorstwo hymnów, jednak mimo to określenie „homeryckie” przetrwało w powszechnej świadomości chociażby ze względu na podobieństwo stylu, a wielu pisarzy takich jak Pauzaniasz nadal było przekonanych że jest to dzieło Homera. Najprawdopodobniej są one dziełem anonimowych jońskich rapsodów, wzorujących się na stylu Homera[1].
Hymny homeryckie zachowały się w 30 średniowiecznych rękopisach, gdzie zazwyczaj zamieszczano je razem z Hymnami Kallimacha, Hymnami orfickimi oraz Hymnami Proklosa. Natomiast fragmenty zachowane na papirusach są bardzo skąpe. Duże znaczenie miał odnaleziony w 1777 roku w Moskwie rękopis M, który jako jedyny zawiera Hymn do Demeter (2) i Hymn do Dionizosa (1).
Ostateczny zbiór Hymnów homeryckich powstał w okresie hellenistycznym, kiedy to uczeni aleksandryjscy wyłączyli z dzieł przypisywanych Homerowi apokryfy, tym samym zbierając je w oddzielną kolekcję. Samo określenie "homeryckie" zostało wprowadzone przez anonimowego ich kompilatora. Czas powstania poszczególnych hymnów jest nieznany, rozciągany na okres 750-500 p.n.e.[1] Zazwyczaj za najstarsze trzy uważa się Hymn do Afrodyty (5) – ok. 675 p.n.e., część delijską Hymnu do Apollona (3) – ok. 660 p.n.e. i Hymn do Demeter (2) – ok. 640 p.n.e., natomiast część pytyjska Hymnu do Apollona datowana jest na ok. 585 p.n.e. Datacja ta, wprowadzona przez Richarda Jankę, budzi jednak wątpliwości a ciekawym przykładem jest Hymn do Aresa (8), w stosunku do którego uczeni zgadzają się, że jest on najmłodszym w zbiorze, ale wyznaczane ramy czasowe rozciągają się na kilka stuleci.
Bilingwiczną edycję (tekst oryginalny i polskie tłumaczenie) hymnów homeryckich wydał Włodzimierz Appel w 2001 roku[2]. Sześć lat później, w ramach serii Biblioteka Antyczna, autor ten opublikował w ramach jednego tomu zbiór dziewięciu antycznych żywotów Homera oraz tłumaczenia: hymnów homeryckich (wydanie II), Głuptaka, Kerkopów, Chichotek, Wojny mysio-łasiczej i Wojny mysio-żabiej[3].
Lista Hymnów homeryckich[edytuj | edytuj kod]
- Do Dionizosa
- Do Demeter
- Do Apollona (składający się z dwóch części, delijskiej i pytyjskiej)
- Do Hermesa
- Do Afrodyty
- Do Afrodyty
- Do Dionizosa
- Do Aresa
- Do Artemidy
- Do Afrodyty
- Do Ateny
- Do Hery
- Do Demeter
- Do Matki Bogów
- Do Heraklesa do lwim sercu
- Do Asklepiosa
- Do Dioskurów
- Do Hermesa
- Do Pana
- Do Hefajstosa
- Do Apollona
- Do Posejdona
- Do Dzeusa
- Do Hestii
- Do Muz i Apollona
- Do Dionizosa
- Do Artemidy
- Do Ateny
- Do Hestii
- Do Matki Ziemi
- Do Heliosa
- Do Selene
- Do Dioskurów
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Stanisław Stabryła: Historia literatury starożytnej Grecji i Rzymu. Wrocław: Ossolineum, 2002, s. 37-38. ISBN 83-04-04624-5.
- ↑ Włodzimierz Appel, ΥΜΝΟΙ ΟΜΗΡΙΚΟΙ czyli hymny homeryckie, Toruń: Algo, 2001, ISBN 83-88033-51-4 (pol. • stgr.).
- ↑ Włodzimierz Appel, Homeriká czyli Żywoty Homera i poematy przypisywane poecie. Przełożył, komentarzem i przypisami opatrzył Włodzimierz Appel, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, ISBN 978-83-7469-505-3, OCLC 749654651.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Włodzimierz Appel: ΥΜΝΟΙ ΟΜΗΡΙΚΟΙ czyli hymny homeryckie. Toruń: Algo, 2001. ISBN 83-88033-51-4. (pol. • stgr.).
- Włodzimierz Appel: O bogach, myszach, łasicy i żabach, a także o Głuptaku. W: Włodzimierz Appel: Homeriká czyli Żywoty Homera i poematy przypisywane poecie. Przełożył, komentarzem i przypisami opatrzył Włodzimierz Appel. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, s. 121-143. ISBN 978-83-7469-505-3. OCLC 749654651.
- Hymny homeryckie. W: Włodzimierz Appel: Homeriká czyli Żywoty Homera i poematy przypisywane poecie. Przełożył, komentarzem i przypisami opatrzył Włodzimierz Appel. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, s. 144-232. ISBN 978-83-7469-505-3. OCLC 749654651.