Iłukszta
55°58′N 26°17′E/55,966667 26,283333.jpg) Iłukszta, kościół katolicki | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Gmina | |||
| Powierzchnia |
9 km² | ||
| Wysokość |
100 m n.p.m. | ||
| Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Kod pocztowy |
LV-5447 | ||
Położenie na mapie Łotwy  | |||
| 55°58′N 26°17′E/55,966667 26,283333
| |||
| Strona internetowa | |||
Iłukszta (łot. Ilūkste, niem. Illuxt, lit. Alūksta, ros. Илуксте, spotykana także nazwa Illuxt lub w zapisie alfabetem rosyjskim: Иллукст; w archaicznej XIX-w. polskiej pisowni Iłłukszta) – miasto w południowo-wschodniej części Łotwy, w Semigalii, nad rzeką Iłuksztą, ok. 4 km od Dźwiny.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Osada po raz pierwszy wzmiankowana w 1550 roku[2]. W 1690 roku ród Zyberków ufundowali drewnianą rezydencję mającą być zaczątkiem przyszłego kolegium jezuickiego oraz drewniany kościółek. W 1747 roku rozpoczęto budowę murowanego kolegium ukończonego w roku 1753. Od 1754 rozpoczęto budowę barokowego kościoła pod kierunkiem ks. Tomasza Żebrowskiego lub Antoniego Paracca, który ukończono w 1766 r. Pierwsze nabożeństwo odbyło się w nim w 1769 roku. Kościół został zniszczony w czasie I wojny światowej a jego ruiny rozebrano w latach 60. XX wieku.
W 1787 roku tutejsze seminarium duchowne przejęte zostało przez Zgromadzenie Misji. W 1795 wyniku III rozbioru Polski miasto zagarnięte zostało przez Imperium Rosyjskie.
W 1897 roku mieszkało tu 3652 osób, a miejscowość była siedzibą powiatu iłukszckiego o powierzchni[3] około 2000 km² zamieszkiwanego przez 66 697 osób. Najliczniej zamieszkiwali wówczas miasto Polacy (37%), Żydzi (23%), Rosjanie (20%), Łotysze (10%)[4].
Prawa miejskie od 1917 roku, w 2000 miasto liczyło 2940 mieszkańców.
W okresie po zakończeniu I wojny światowej Iłukszta i ziemie powiatu iłuksztańskiego były przez krótki okres obiektem sporu pomiędzy Polską i Łotwą, które rościły sobie prawa do tych terenów. Polska wysuwała argumenty etniczne, wskazując na dominację ludności polskiej w sześciu gminach powiatu oraz w mieście, natomiast Łotwa historyczne wskazując na przynależność tego terenu do historycznej Semigalii. Ostatecznie granica polsko-łotewska wytyczona została z pozostawieniem terenu po stronie łotewskiej.
Ludzie związani z Iłuksztą[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ «Latvijas iedzīvotāju skaits pašvaldībās pagastu dalījumā». pmlp.gov.lv. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-22)].
- ↑ Encyklopedia Orgelbranda podaje, że została założona w XVII wieku
- ↑ u Orgelbranda – 1974 wiorst kwadratowych
- ↑ Demoscope Weekly - Annex. Statistical indicators reference [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-24].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Iłukszta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 267.