Iłowo-Osada (gmina)

Iłowo-Osada
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
TERC	2803032
Wójt	Sebastian Cichocki (2015)
Powierzchnia	103,77 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 7309
• gęstość	70,4 os./km²
Urbanizacja	45%
Nr kierunkowy	23
Tablice rejestracyjne	NDZ
	Adres urzędu:ul. Wyzwolenia 5; 13-240 Iłowo-Osada
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	15
Liczba miejscowości	17
	Położenie na mapie powiatu;
	53°10′01″N 20°17′35″E/53,166944 20,293056
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Biuletyn Informacji Publicznej

Iłowo-Osada (daw. gmina Iłowo) – gmina wiejska w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim.

W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie ciechanowskim.

Gmina jako taka powstała w 1973 r. (wcześniej podział administracyjny Polski opierał się na gromadach). Siedzibą gminy jest Iłowo-Osada.

Cały obszar gminy znajduje się na terenie Zielonych Płuc Polski. Ponad 50% ogólne powierzchni gminy, to obszar prawnie chroniony.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] gminę zamieszkiwało 7192 osób.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2010^[3] gmina Iłowo-Osada ma obszar 103,77 km², w tym:

użytki rolne: 59%
użytki leśne: 32,30%

Gmina stanowi 10,9% powierzchni powiatu działdowskiego.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 31 grudnia 2010^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	7329	100	3772	51,5	3557	48,5
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	70,6		36,35		34,28

Według danych na koniec 2010 roku bezrobocie wyniosło 7,35%.

Piramida wieku mieszkańców gminy Iłowo-Osada w 2014 roku^[1].

Podział terytorialny[edytuj | edytuj kod]

Sołectwa

Sołectwo Białuty,
Sołectwo Brodowo,
Sołectwo Dźwierznia,
Sołectwo Gajówki,
Sołectwo Iłowo-Osada,
Sołectwo Iłowo-Wieś,
Sołectwo Janowo,
Sołectwo Kraszewo,
Sołectwo Mansfeldy,
Sołectwo Mławka,
Sołectwo Narzym,
Sołectwo Pruski,
Sołectwo Purgałki,
Sołectwo Sochy,
Sołectwo Wierzbowo.

Do 1 stycznia 2004 w obrębie gminy znajdowały się również sołectwa Krajewo oraz Piekiełko, będące obecnie częścią Mławy.

Sąsiednie gminy

w woj. warmińsko-mazurskim
Działdowo • Janowiec Kościelny • Kozłowo,
w woj. mazowieckim
Lipowiec Kościelny • Mława • Wieczfnia Kościelna

Herb gminy[edytuj | edytuj kod]

Herbem Gminy jest kłos w kolorze żółtym symbolizujący rolnictwo, znak lasu w kolorze zielonym oraz emblemat kolejarski w kolorze żółtym, symbolizujące tradycje kolejarskie od 1878 r. Symbole te umieszczone są na brązowym tle odzwierciedlającym kolor iłu znajdującego się w glebie. Od słowa „iłu” pochodzi nazwa miejscowości Iłowo. Całość otoczona jest czarną obwódką.
(statut gminy Iłowo-Osada z dnia 27 czerwca 2003 r.)

Informacje podstawowe[edytuj | edytuj kod]

Komunikacja: Przez gminę przebiega droga wojewódzka łącząca Mławę z Działdowem 544. Do każdej miejscowości w gminie można dojechać drogą o nawierzchni bitumicznej. Miejscowości Iłowo-Osada i Narzym położone są przy szlaku kolejowym Warszawa-Działdowo-Gdańsk.
Rolnictwo: Warunki klimatyczne i glebowe sprzyjają rozwojowi produkcji rolnej. Wskaźnik bonitacji gleb 1,59.
Gospodarka odpadami: Gmina posiada mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków (od 2004 r.) oraz wysypisko odpadów stałych.
Uzbrojenie podziemne: Zgazyfikowane są miejscowości Iłowo, Narzym, Kraszewo. Sieć wodociągowa z ujęć głębinowych (woda bez uzdatniania) obejmuje 95,8% teren gminy. Trwają prace nad rozbudową kanalizacji. Połączenia telefoniczne z centrali automatycznej (wszystkie miejscowości gminy) z podłączeniem do światłowodu.
Edukacja: Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. ks. Edmunda Domańskiego w Iłowie-Osadzie; przedszkole gminne w Iłowie-Osadzie i Narzymiu, trzy szkoły podstawowe ośmioklasowe w Iłowie-Osadzie, Narzymiu oraz Białutach.
Ośrodki kulturalno-sportowe: Gminna Biblioteka Publiczna w Iłowie oraz dwie filie Narzymiu i Białutach, Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Iłowie-Osadzie (z filią w Białutach), świetlice wiejskie w miejscowościach : Iłowo-Wieś, Brodowo, Białuty, Narzym, Mansfeldy, Sochy, Kraszewo; Kluby Sportowe „Polonia” w Iłowie-Osadzie, „Iskra” w Narzymiu. Pełno wymiarowa Hala Sportowa w Narzymiu, gdzie organizowane są imprezy z możliwością zakwaterowania i pełnego wyżywienia, dwie hale sportowe w Iłowie oraz nowo wybudowany obiekt sportowy „Orlik” w Iłowie.
Opieka społeczna i zdrowotna: dwa Ośrodki Zdrowia w Iłowie-Osadzie i Narzymiu, Ośrodek Rehabilitacji w Iłowie-Osadzie, Środowiskowy Dom Samopomocy.
Bezpieczeństwo: pięć jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej (od 2005 r. działa Gminne Centrum Reagowania), komendy policji.
Atrakcje turystyczne: Atrakcją dla turystów jest Zalew „Ruda” koło miejscowości Mławka, a także:
- kościoły w Narzymiu (pocz. XV.), Iłowie-Osadzie (1927 r.) i Białutach (1884 r.),
- leśna ścieżka dydaktyczna „Czym szumi las” w Iłowie,
- rezerwaty przyrody: „Świńskie Bagno” koło Białut oraz „Góra Dębowa” w Dwukołach,
- pomniki przyrody,
Miejsca pamięci:
- w Lesie Białuckim ku czci pomordowanych w latach 1941–1945;
- pomnik pomordowanych w hitlerowskim obozie przejściowym w Iłowie;
- w miejscowości Mławka - cmentarz żołnierzy niemieckich poległych w czasie I i II wojny światowej;

Zabytki^[5][edytuj | edytuj kod]

Do rejestru zabytków nieruchomych na terenie gminy zostały wpisane:

Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela wraz z cmentarzem przykościelnym w Narzymiu, nr wpisu: A-684, data: 30.10.1967
Willa (obecnie przedszkole) przy ul. Jagiellońskiej 22 w Iłowie, nr wpisu: A-1316, data: 22.06.1980, decyzja nr: KL.III.5340-37/80
Dwór wraz z bezpośrednim otoczeniem w promieniu 100m wraz z podwórzem gospodarczym w Gajówkach, nr wpisu: A-1340, data: 15.10.1981, decyzja nr: KL.III.5340-27/81
Ewangelicko-augsburski dom modlitwy (obecnie sklep i dom mieszkalny) przy ul. Wyzwolenia 8 w Iłowie, nr wpisu: A-4167, data: 25.04.2000, decyzja nr: SOZ.IZN-5340/168/2000
Kościół parafialny pw. św. Jakuba Apostoła w Białutach, nr wpisu: A-4172, data: 27.04.2000, decyzja nr: SOZ.IZN-5340/175/2000
Zespół dworsko-parkowy w Narzymiu, nr wpisu: A-4295, data: 16.04.2004, decyzja nr: WUOZ-1708-IZN-5340-90/2004
Zespół dworsko-folwarczny w Wierzbowie, nr wpisu: A-4340, data: 26.10.2006, decyzja nr: IZAR(JD)-4100/5-67/06
Kolejowa wieża ciśnień w Iłowie, nr wpisu: A-4516, data: 23.10.2008, decyzja nr: IZAR(JD)-4100/5-32/08

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Gmina Iłowo-Osada w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .
↑ Dane dla jednostki podziału terytorialnego – Gmina Iłowo-Osada – Podział administracyjny, sieć osadnicza. GUS. [dostęp 2011-08-14]. (pol.).
↑ Dane dla jednostki podziału terytorialnego – Gmina Iłowo-Osada – Stan ludności i ruch naturalny. GUS. [dostęp 2011-08-14]. (pol.).
↑ Na podstawie spisu na stronie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków

[populacja2016-1] Gmina Iłowo-Osada w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[2] , Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .

[3] Dane dla jednostki podziału terytorialnego – Gmina Iłowo-Osada – Podział administracyjny, sieć osadnicza. GUS. [dostęp 2011-08-14]. (pol.).

[4] Dane dla jednostki podziału terytorialnego – Gmina Iłowo-Osada – Stan ludności i ruch naturalny. GUS. [dostęp 2011-08-14]. (pol.).

[5] Na podstawie spisu na stronie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Sołectwa	Białuty Brodowo Dźwierznia Gajówki Iłowo-Osada Iłowo-Wieś Janowo Kraszewo Mansfeldy Mławka Narzym Pruski Purgałki Sochy Wierzbowo
Miejscowości niesołeckie	Białuty-Kolonia Chorab Dwukoły Gajówki (osada) Szczepka

Miasta	Działdowo Lidzbark
Gminy miejskie	Działdowo
Gminy miejsko-wiejskie	Lidzbark
Gminy wiejskie	Działdowo Iłowo-Osada Płośnica Rybno

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (II RP) (1920–38) woj. warszawskie (II RP) (1938–39) woj. warszawskie (PRL) (1945–50) woj. olsztyńskie (1950–75)
Miasta (1920–75)	Działdowo (← od 1920) Lidzbark (← od 1932)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Działdowo Filice (do 1954) Iłowo (do 1954) Kiełpiny (do 1954) Lidzbark Niechłonin (od 1973) Płośnica Rybno Uzdowo (od 1973) Żabiny (do 1954)
Gromady (1954–72)	Białuty (1954–55 →) Bryńsk (1954–57) Burkat (1954–72) Dłutowo (← 1958–71) Działdowo (1958–72) Hartowiec (1954–59) Iłowo (1954–55 →) Jeleń (1954–59) Kiełpiny (1954–72) Klęczkowo (1954–57) Koszelewy (1954–57) Kurki (1954–57) Lidzbark (1954–72) Narzym (1954–71) Niechłonin (← 1956–72) Płośnica (1954–72) Rumian (1954–57) Ruszkowo (← 1958–72) Rybno (1954–72) Słup (1954–59) Turza Wielka (1954–57) Uzdowo (1954–61) Wielki Łęck (1954–59) Wysoka (1954–57) Żabiny (1954–71)

Przynależność wojewódzka	gubernia płocka (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–39) woj. warszawskie (1945–75)
Miasta	Kuczbork (do 1870) Mława Radzanów (do 1870) Szreńsk (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Dąbrowa (do 1954) Dębsk (do 1954) Iłowo-Osada (od 1973) Kosiny (Stare) (do 1954) Mława (do 1954) Mostowo (do 1954) Niechłonin (do 1954) Radzanów (od 1973) Ratowo (do 1954) Rozwozin (do 1954) Stupsk Szczepkowo (do 1954) Strzegowo-Osada (od 1973) Szreńsk (od 1973) Szydłowo (od 1973) Turza (Mała) Unierzyż (do 1954) Wieczfnia Kościelna (od 1973) Wiśniewo (od 1973) Zielona (do 1954) Zieluń (do 1954)
Gromady (1954–72)	Białuty (← 1956–57) Bogurzyn (1954–61) Bońkowo Podleśne (1954–59) Chmielewo Wielkie (1954–59) Chromakowo (1954–55 →) Dąbrowa (1954–61) Dębsk (1954–59) Dłutowo (1954–55 →) Dobrogosty (← 1956–61 (→)) Garlino-Komonino (← 1956–59) Gościszka (1954–55 →) Iłowo (← 1956–72) Janowiec Kościelny (1954 →) Konopki (1954–72) Kowalewko (1954–59) Kowalewko (1961–72) Krzywki-Bratki (1954–55 →) Kuczbork Osada (1954–55 →) Liberadz (1959–72) Lipowiec Kościelny (1954–72) Lubowidz (1954–55 →) Łomia (1954–59) Niechłonin (1954–55 →) Nosarzewo Borowe (1959–72) Nowawieś / Nowa Wieś (1954 →) Piegłowo (1954–59) Raczyny (1954–55 →) Radzanów (1954–72) Rochnia (1954–59) Rumoka (1954–59) Rydzyn Szlachecki (1954–59) Sarnowo (1954–55 →) Sinogóra (1954–55 →) Strzegowo-Osada (1954–72) Stupsk (1954–72) Szczepkowo Borowe (1954 →) Szreńsk (1954–72) Szydłowo (1954–72) Turza Mała (1954–72) Unierzyż (1954–59) Uniszki Zawadzkie (1954–72) Wieczfnia Kościelna (1954–72) Windyki (1954–59) Wiśniewo (1954–72) Wyszyny Kościelne (1954–59) Zielona (1954–55 →) Zieluń-Osada (1954–55 →) Żurominek (1954–61)