Ignacy Tokarczuk

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ignacy Tokarczuk
Ilustracja
Abp Tokarczuk dekorowany przez Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego
(3 maja 2006)
Herb duchownego Deus Caritas
Bóg jest Miłością
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

1 lutego 1918
Łubianki Wyższe

Data i miejsce śmierci

29 grudnia 2012
Przemyśl

Biskup diecezjalny przemyski
Okres sprawowania

1966–1993 (od 1992 arcybiskup metropolita)

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

21 czerwca 1942

Nominacja biskupia

3 grudnia 1965

Sakra biskupia

6 lutego 1966

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Wolności i Solidarności
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

6 lutego 1966

Miejscowość

Przemyśl

Miejsce

bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela

Konsekrator

Stefan Wyszyński

Współkonsekratorzy

Wojciech Tomaka
Stanisław Jakiel

Ignacy Marcin Tokarczuk[1] (ur. 1 lutego 1918 w Łubiankach Wyższych, zm. 29 grudnia 2012 w Przemyślu) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor filozofii, biskup diecezjalny przemyski w latach 1966–1993 (od 1992 arcybiskup metropolita przemyski), arcybiskup ad personam w latach 1991–1992, od 1993 arcybiskup senior archidiecezji przemyskiej. Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 1 lutego 1918 w Łubiankach Wyższych[2]. W latach 1931–1937 był uczniem Państwowego Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Zbarażu, gdzie w 1937 złożył egzamin dojrzałości. W 1937 rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza oraz formację kapłańską w Metropolitalnym Wyższym Seminarium Duchownym we Lwowie. Jesienią 1939, po zajęciu Lwowa przez Sowietów i zlikwidowaniu wydziału i seminarium, musiał przerwać studia[1]. Do września 1940 ukrywał się w Łubiankach Wyższych przed przymusowym poborem do Armii Czerwonej[3]. W latach 1940–1942 kontynuował konspiracyjne studia w seminarium lwowskim. Święceń prezbiteratu udzielił mu 21 czerwca 1942 w kościele pokarmelickim (kościele seminaryjnym) we Lwowie miejscowy biskup pomocniczy Eugeniusz Baziak. W latach 1946–1949 uzupełniał edukację w Studium Zagadnień Społeczno-Gospodarczych Wsi przy Wydziale Ekonomii i Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a w latach 1947–1950 studiował także na Wydziale Filozofii tej samej uczelni, uzyskując tamże w 1950 magisterium, a w 1951 doktorat na podstawie dysertacji Zależność rozwoju indywidualno-społecznego człowieka od dóbr materialnych w nauce św. Tomasza z Akwinu[1].

Od sierpnia 1942 był wikariuszem parafii św. Stanisława Biskupa w Złotnikach[1], gdzie angażował się w tajne nauczanie[3]. W lutym 1944[1] ostrzeżony o wydaniu na niego wyroku śmierci przez Ukraińską Powstańczą Armię zbiegł do Lwowa[4]. W miejscowej parafii św. Marii Magdaleny pracował jako wikariusz[4]. W listopadzie 1945 wydalony z miasta, przez Łańcut udał się do Katowic. Tam w grudniu 1945 objął wikariat w parafii Chrystusa Króla[1]. Po kilku miesiącach[1], popadłszy w konflikt z lokalnymi działaczami Polskiej Partii Robotniczej, został skierowany na studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, dzięki czemu uniknął represji[2]. W trakcie studiów w latach 1947–1950 świadczył posługę duszpasterską w Lęborku i organizował placówkę parafialną św. Michała Archanioła w Łebuni. W latach 1951–1952 pełnił funkcję kapelana studentek Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[1]. W 1952 wyjechał do Olsztyna[5], rezygnując z pracy na KUL-u w proteście przeciwko wprowadzeniu na uniwersytet komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej[2]. W diecezji warmińskiej pomagał w pracy duszpasterskiej w Orzechowie i w Pluskach[5], w latach 1953–1956 był administratorem parafii św. Wawrzyńca w Gutkowie, od 1957 do 1959 prowadził duszpasterstwo akademickie dla studentów Wyższej Szkoły Rolniczej w Kortowie, a w 1959 objął stanowisko sędziego prosynodalnego w sądzie biskupim w Olsztynie[1].

W 1947 został młodszym asystentem przy Seminarium Ekonomicznym, a w 1951 asystentem na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1951–1952 prowadził na KUL-u proseminarium, a w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie historię filozofii. Od 1952 do 1962 wykładał przedmioty filozoficzne i katolicką naukę społeczną w Wyższym Seminarium Duchownym „Hosianum” w Olsztynie. W latach 1962–1965 był zatrudniony na stanowisku adiunkta na Sekcji Teologii Pastoralnej Wydziału Teologicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1964 został członkiem Komisji ds. Studentów oraz drugim zastępcą dyrektora konwiktu księży-studentów w Lublinie[1].

Biskupem został w wyniku niedopatrzenia władz PRL, które – mając możliwość zawetowania nieakceptowanego nominata – nie złożyły sprzeciwu w wyznaczonym terminie[6][7]. 3 grudnia 1965 papież Paweł VI mianował go biskupem diecezjalnym diecezji przemyskiej[2]. Diecezję objął kanonicznie 21 grudnia 1965[1]. 6 lutego 1966 otrzymał święcenia biskupie i odbył ingres do bazyliki katedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu[1][8]. Głównym konsekratorem był kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, zaś współkonsekratorami biskupi pomocnicy przemyscy: Wojciech Tomaka i Stanisław Jakiel[1]. Na zawołanie biskupie wybrał słowa „Deus Caritas” (Bóg jest Miłością)[8].

Jako biskup diecezjalny polecił wybudować nowy gmach seminarium. Wprowadził reformę studiów teologicznych. Przyczynił się do reaktywowania w 1975 kapituł kolegiackich w Jarosławiu i Brzozowie[5]. Pomimo braku zezwoleń władz komunistycznych na budowy kościołów[9] i nakładania kar na budowlańców[6] za jego rządów w diecezji przemyskiej wzniesiono 430 świątyń[9]. Ustanowił 220 nowych parafii[9], znacząco powiększył liczbę dekanatów, w 1978 podzielił diecezję na 10 archiprezbiteratów[5]. Wspierał opozycję demokratyczną z Komitetu Obrony Robotników, Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej i NSZZ „Solidarność”[2]. Za swoją bezkompromisową postawę wobec PRL, w szczególności za wystąpienia przeciwko zakłamaniu systemu i ateizacji społeczeństwa, był inwigilowany i szykanowany przez władze i służbę bezpieczeństwa[4][9]. Zyskał miano „biskupa niezłomnego”[4]. 2 czerwca 1991, goszcząc papieża Jana Pawła II w Rzeszowie w czasie jego IV podróży apostolskiej do Polski, został wyniesiony do godności arcybiskupa ad personam, zaś 25 marca 1992 ustanowiony metropolitą nowo powstałej metropolii przemyskiej. Paliusz metropolitalny otrzymał 29 czerwca 1992 w bazylice św. Piotra w Rzymie[1]. 17 kwietnia 1993 Jan Paweł II przyjął jego rezygnację z urzędu arcybiskupa metropolity przemyskiego[5].

W ramach prac Episkopatu Polski był członkiem Rady Głównej (1967–1993), przewodniczącym Komisji „Iustitia et Pax” (1970–1972), należał do Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego (1967–1989)[9] oraz Komisji ds. Budowy Kościołów[10]. W 1967 prymas Stefan Wyszyński powołał go[10] do Komisji Wspólnej Episkopatu Polski i Rządu PRL[1]. Nominacja ta została oprotestowana przez stronę rządową i skutkowała wstrzymaniem prac komisji do 1980[10]. W latach 1990–1991 był współprzewodniczącym Komisji Wspólnej Episkopatu Polski i Rządu RP[1]. W 1987 brał udział w Synodzie Biskupów w Rzymie[8].

Konsekrował biskupów pomocniczych przemyskich: Tadeusza Błaszkiewicza (1970), Stefana Moskwę (1984), Edwarda Białogłowskiego (1988) i Edwarda Frankowskiego (1989). Asystował podczas sakr biskupów: Bolesława Pylaka (1966), Jana Nowickiego (1968), Antoniego Adamiuka (1970), Mariana Rechowicza (1974), Józefa Życińskiego (1990), Jana Styrny (1991) i Wacława Świerzawskiego (1992)[11].

Zmarł 29 grudnia 2012 w Przemyślu[2]. 2 stycznia 2013 został pochowany w krypcie archikatedry przemyskiej[12].

Stryj polityka Antoniego Tokarczuka[13].

Odznaczenia, wyróżnienia, upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

3 maja 2006 został odznaczony przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego[14]. W latach 2007–2009 był członkiem kapituły tego orderu[15]. 13 marca 2018 prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Wolności i Solidarności[16].

Tytuł doktora honoris causa nadały mu Akademia Teologii Katolickiej w Warszawie (1991)[10] oraz Uniwersytet Rzeszowski (2009)[17]. W 2006 miało miejsce uroczyste odnowienie jego doktoratu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim[18].

Nadano mu honorowe obywatelstwo: Przemyśla (1993)[19], Rzeszowa (1994)[20], Stalowej Woli (1994)[21], Jarosławia (1995)[22], Jasła (1998)[23], gminy Dydnia (1999)[24] i Łańcuta (2006)[25].

Otrzymał Krzyż Obrońcy Lwowa (1981), Honorową Odznakę Żołnierza AK Korpusu „Jodła” (1981), Krzyż Obrony Lwowa 1939–1944 (1987), Odznakę Obszaru Lwowskiego AK[1], odznakę honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”[26]. Został wyróżniony Nagrodą Fundacji im. Janiny Ławruk za ratowanie cerkwi greckokatolickich (1979)[10], medalem PTTK „za pomoc i współpracę” (1990)[27], dwukrotnie Medalem im. Franciszka Kotuli – za wkład prac w ratowanie i rozwój zabytków kultury sakralnej Podkarpacia (1991)[28] i za wsparcie dla twórców i badaczy kultury regionu rzeszowskiego (1994)[10]. Ponadto uhonorowano go Nagrodą im. Włodzimierza Pietrzaka[1], Nagrodą im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego (1996), medalem Polonia Mater Nostra Est (2003)[10], nagrodą „Świadek Historii” (2012)[29]. Przyznano mu honorowe członkostwo: NSZZ „Solidarność” (1995)[30], Związku Sybiraków[31] i Towarzystwa Pomocy im. Brata Alberta[1]. Otrzymał tytuł Małopolanina Roku 1997[1].

W 2006 otwarto w Sandomierzu Centrum Badań nad Myślą i Dziełem abp. Tokarczuka[32]. W 2008 jego imię nadano Technikum nr 8 w Przemyślu[33], a w 2010 Szkole Podstawowej i Gimnazjum w Końskiem (gmina Dydnia)[34]. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zdecydował o ustanowieniu roku 2018 Rokiem Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka[35].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 149–151. ISBN 83-7052-900-3.
  2. ↑ a b c d e f Nie żyje abp Ignacy Tokarczuk. ekai.pl (arch.), 2012-12-29. [dostęp 2021-06-13].
  3. ↑ a b M. Krzysztofiński: Rodem spod Zbaraża. gosc.pl, 2012-03-09. [dostęp 2012-12-29].
  4. ↑ a b c d Rocznica święceń kapłańskich abp. Ignacego Tokarczuka – „biskupa niezłomnego”. ekai.pl (arch.), 2012-06-21. [dostęp 2021-06-13].
  5. ↑ a b c d e H. Borcz: Odważnie bronił Kościoła i Narodu. naszdziennik.pl, 2012-12-29. [dostęp 2012-12-29].
  6. ↑ a b Niezłomny i wierny. ekai.pl (arch.), 2012-08-02. [dostęp 2021-06-13].
  7. ↑ P. Chmielowiec. Twardy przeciwnik PRL. „Nasz Dziennik”. Nr 44 (2757), 21 lutego 2007. ISSN 1429-4834. [dostęp 2012-12-30]. 
  8. ↑ a b c G. Polak: Kto jest kim w Kościele. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 1999, s. 379–380. ISBN 83-911554-0-4.
  9. ↑ a b c d e To niezwykły człowiek i wybitny biskup. ekai.pl (arch.), 2012-06-24. [dostęp 2021-06-13].
  10. ↑ a b c d e f g Zmarł abp Ignacy Tokarczuk. ipn.gov.pl (arch.). [dostęp 2016-11-11].
  11. ↑ Ignacy Tokarczuk. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2012-12-29].
  12. ↑ Pogrzeb abp. Ignacego Tokarczuka. ekai.pl (arch.), 2013-01-02. [dostęp 2021-06-13].
  13. ↑ M. Kowalski: Tokarczuk: ZOMO-wcy mieli ostrą broń, śmierć zajrzała w oczy. bydgoszcz.wyborcza.pl, 2016-03-03. [dostęp 2016-08-25].
  14. ↑ M.P. z 2006 r. nr 46, poz. 481. [dostęp 2016-05-27].
  15. ↑ Abp Ignacy Tokarczuk nie jest już członkiem Kapituły Orderu Orła Białego. prezydent.pl, 2009-02-05. [dostęp 2015-09-05].
  16. ↑ M.P. z 2018 r. poz. 563 – pkt 11. [dostęp 2020-11-09].
  17. ↑ Abp Ignacy Tokarczuk doktorem honoris causa Uniwersytetu Rzeszowskiego. info.wiara.pl, 2009-06-16. [dostęp 2010-07-31].
  18. ↑ Stalowa Wola: abp Tokarczuk odnowił swój doktorat. ekai.pl (arch.), 2006-04-19. [dostęp 2021-06-13].
  19. ↑ Ks. Arcybiskup Ignacy Tokarczuk. przemysl.pl, 2007-05-15. [dostęp 2015-12-26].
  20. ↑ Tytuły honorowych obywateli wręczone. rzeszowska24.pl (arch.), 2012-10-07. [dostęp 2021-06-13].
  21. ↑ Honorowi Obywatele Miasta Stalowa Wola. bip.stalowawola.pl. [dostęp 2012-12-29].
  22. ↑ Honorowi Obywatele Miasta Jarosławia. miastojaroslaw.pl. [dostęp 2021-12-31].
  23. ↑ Nie żyje arcybiskup Ignacy Tokarczuk Honorowy Obywatel Miasta Jasła. jaslo4u.pl, 2012-12-29. [dostęp 2012-12-29].
  24. ↑ Ks. Abp Ignacy Tokarczuk. gminadydnia.pl. [dostęp 2023-04-30].
  25. ↑ Abp Tokarczuk honorowym obywatelem. info.wiara.pl, 2006-09-07. [dostęp 2012-12-29].
  26. ↑ Odznaka Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego. bip.podkarpackie.pl. [dostęp 2017-12-15].
  27. ↑ Nasze małe ojczyzny. Ogólnopolska sesja muzealna PTTK w Brzozowie. „Nowiny”. Nr 239 (12839), s. 3, 1990-11-20. [dostęp 2017-09-17]. 
  28. ↑ Laureaci nagród im. Franciszka Kotuli. „Nowiny”. Nr 61 (12925), s. 3, 1991-03-27. [dostęp 2017-09-18]. 
  29. ↑ Wręczenie nagrody honorowej „Świadek Historii” Jego Ekscelencji abp. Ignacemu Tokarczukowi – Przemyśl, 3 września 2012. ipn.gov.pl (arch.). [dostęp 2016-11-11].
  30. ↑ A. Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 137–138.
  31. ↑ M. Augustyniuk: Abp Ignacy Tokarczuk (1918–2012). kul.pl. [dostęp 2016-05-27].
  32. ↑ Sandomierz: otwarto Centrum Badań nad Myślą i Dziełem abp. Tokarczuka. ekai.pl (arch.), 2006-01-07. [dostęp 2021-06-13].
  33. ↑ Rocznica nadania imienia abpa Ignacego Tokarczuka Technikum nr 8 w Przemyślu. ckziu1przemysl.pl. [dostęp 2023-04-30].
  34. ↑ J.F. Adamski: Mocarz prawdy – rzecz o arcybiskupie Ignacym Tokarczuku. gminadydnia.pl. [dostęp 2023-04-30].
  35. ↑ M.P. z 2017 r. poz. 641. [dostęp 2017-06-29].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Biskupi przemyscy
Biskupi diecezjalni
Biskupi pomocniczy
Małopolanie Roku
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ignacy_Tokarczuk&oldid=73432467”