Inkubacja (psychologia)

Inkubacja – termin odnoszący się do procesów myślowych. Gdy człowiek intensywnie rozwiązuje pewien problem, to informacje przetwarzane są przez umysł także na poziomie nieświadomym. Spektakularnym przykładem takiego nieświadomego rozwiązywania problemów jest śnienie o rozwiązaniu problemu. Rankiem człowiek budzi się z gotową odpowiedzią. Owo nieświadome opracowywanie informacji nazwano w psychologii inkubacją.

Gdy nie zastanawiamy się świadomie nad danym zagadnieniem, mózg może je nadal przetwarzać i opracowywać. Nowe informacje włączane są do systemu pamięci deklaratywnej i opracowywane. Ten proces jest także konieczny dla trwałego zapamiętania nowych danych.

Zjawisko inkubacji wykorzystywane jest w mnemotechnikach — namawia się ludzi, aby uczenie się porcjowali i przedzielali je okresami snu lub drzemki. Podczas snu (i odpoczynku) następuje inkubacja.

Subiektywnym objawem inkubacji jest fakt, że gdy uczymy się jakiejś nowej czynności (np. jeżdżenia na rowerze), to mimo że dzisiaj się przewracamy, następnego dnia możemy lepiej umieć jeździć niż pod koniec nauki poprzedniego dnia.

Z inkubacją wiąże się zjawisko olśnienia (zjawisko „aha!” lub iluminacji). Jest to pojawienie się w umyśle gotowego rozwiązania danego problemu.

Badania nad szachistami pokazały na przykład, że tuż przed rozwiązaniem zadania szachowego oczy szachisty wykonują takie ruchy, które świadczą, że w umyśle już jest gotowe rozwiązanie. Szachista jest go jednak jeszcze nieświadomy (szachista jeszcze nie doznał zjawiska "aha!").