Interstellar Boundary Explorer
| |
| Inne nazwy |
IBEX, Explorer 91, S33401 |
|---|---|
| Indeks COSPAR |
2008-051A |
| Państwo | |
| Zaangażowani | |
| Rakieta nośna | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | |
| Perygeum |
7000 km[1] |
| Apogeum |
220 886 km[1] |
| Okres obiegu |
6604 min[1] |
| Nachylenie |
10,99°[1] |
| Czas trwania | |
| Początek misji |
19 października 2008 17:47:27 UTC |
| Wymiary | |
| Masa całkowita |
110 kg |
Interstellar Boundary Explorer (IBEX) – satelita naukowy amerykańskiej agencji kosmicznej NASA mający wykonać pierwszą mapę obszarów leżących na granicy Układu Słonecznego i przestrzeni międzygwiezdnej. Stanowi część programu Small Explorer.
IBEX został umieszczony na orbicie 19 października 2008 przy pomocy rakiety Pegasus-XL. Z kolei rakieta nośna została wyniesiona w powietrze przez samolot Lockheed L-1011 Stargazer, który wystartował o 16:51 UTC z lotniska na atolu Kwajalein na Wyspach Marshalla na Oceanie Spokojnym. Odłączenie i uruchomienie Pegasusa nastąpiło na wysokości około 12 kilometrów o godzinie 17:47 UTC[2]. Do wejścia na docelową wysoką orbitę eliptyczną IBEX użył dodatkowego silnika rakietowego.
Misja została zaplanowana na dwa lata, jednak w marcu 2011 przedłużono ją o kolejne dwa lata, a niewykluczone, że potrwa znacznie dłużej[3].
Zaangażowani[edytuj | edytuj kod]
Misją kieruje Southwest Research Institute. Los Alamos National Laboratory odpowiedzialne jest za przyrząd IBEX-Hi. Lockheed Martin Advanced Technology Center – za IBEX-Lo. Firma Orbital Sciences Corporation dostarczyła statek i wykonała jego testy środowiskowe.
Ładunek naukowy[edytuj | edytuj kod]
Granica heliosfery Układu Słonecznego jest obrazowana poprzez mierzenie intensywności i położenia zderzeń cząstek, podczas których dochodzi do wymiany ładunku (ang. charge-exchange collisions). Daje to obraz fali uderzeniowej wiatru słonecznego.
Służą do tego dwa rejestratory atomów neutralnych o dużych energiach: IBEX-Hi i IBEX-Lo. Każdy z nich składa się z kolimatora zawężającego pole widzenia, powierzchni konwersyjnej do jonizacji atomów wodoru i tlenu, analizatora elektrostatycznego tłumiącego promieniowanie ultrafioletowe i wybierającego jony o zadanych energiach, oraz detektora zliczającego i identyfikującego poszczególne jony. IBEX-Hi i IBEX-Lo różnią się zakresami rejestrowanych energii jonów.
Orbita[edytuj | edytuj kod]
IBEX znajduje się na silnie wydłużonej eliptycznej orbicie okołoziemskiej. Duża odległość od Ziemi pozwala satelicie na wyjście z magnetosfery Ziemi i uniknięcie zakłóceń pomiarów jakie by spowodowała. Gdy statek znajduje się w ziemskiej magnetosferze (<70 000 km), pomiary naukowe są przerywane, a zebrane dane przesyłane są na Ziemię.
W pierwszych latach pracy IBEX-a perygeum orbity wynosiło około 8000-16 000 km, a apogeum około 250 000-325 000 km. Zbliżenia do Księżyca i jego wpływ grawitacyjny odkształcały orbitę satelity i niezbędne były korekty za pomocą silniczków manewrowych, by uniknąć spalenia w atmosferze Ziemi lub całkowitego opuszczenia orbity wokółziemskiej. Kiedy w marcu 2011 okazało się, że misja ulegnie wydłużeniu, postanowiono zmienić orbitę. W czerwcu 2011 przeprowadzono kilka manewrów, które wprowadziły satelitę na nową orbitę. Jej perygeum wynosi około 55 000 km, a apogeum ok. 304 000 km. Orbita jest o wiele stabilniejsza i tak zsynchronizowana, że IBEX zawsze trzyma się z dala od Księżyca. Zwiększenie perygeum orbity pozwoliło też oddalić satelitę od pasów Van Allena i ich intensywnego promieniowania oraz od ziemskiej orbity geostacjonarnej, na której robi się coraz tłoczniej. Dzięki temu możliwe będzie prowadzenie badań przez wiele kolejnych lat[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d IBEX. [w:] NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2013-10-04]. (ang.).
- ↑ Justin Ray: Mission Status Center. [w:] Pegasus/IBEX Launch Report [on-line]. Spaceflight Now, 2008-10-19. [dostęp 2008-10-19]. (ang.).
- ↑ Dave McComas: Mission Update – End of Prime Mission Review. Ibex Official Website, 2011-03-11. [dostęp 2012-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-05)]. (ang.).
- ↑ Dave McComas: Mission Update – IBEX Orbit–Raising Maneuver. Ibex Official Website, 2011-11-14. [dostęp 2013-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-29)]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Strona internetowa misji IBEX (ang.)
- IBEX na stronach NASA. solarsystem.nasa.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-25)]. (ang.)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Opis misji i konstrukcji satelity IBEX (pol.)
- YouTube - wizualizacja danych z satelity IBEX ukazująca proces rozwijania „wstęgi” neutralnych atomów energetycznych