Irlandzka wojna domowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Irlandzka wojna domowa
Ilustracja
Żołnierze Armii Narodowej uzbrojeni w karabiny maszynowe Lewisa na pokładzie improwizowanej kanonierki
Czas

28 czerwca 192224 maja 1923

Miejsce

Irlandia

Terytorium

Wolne Państwo Irlandzkie

Przyczyna

niezgoda z powodu traktatu angielsko-irlandzkiego

Wynik

zwycięstwo zwolenników traktatu angielsko-irlandzkiego

Strony konfliktu
Irlandia Wolne Państwo Irlandzkie
Wsparcie wojskowe:
 Wielka Brytania
Irlandia przeciwnicy traktatu
Dowódcy
Michael Collins
Richard Mulcahy
William Thomas Cosgrave
Kevin O’Higgins
Arthur Griffith
Liam Lynch
Frank Aiken
Éamon de Valera
Siły
Armia Narodowa
Garda Síochána
Obywatelskie Siły Obronne
Irlandzka Armia Republikańska
Cumann na mBan
Fianna Éireann
Irlandzka Armia Obywatelska
Irlandzka Policja Republikańska
Straty
~540-800 żołnierzy nieznane, ~12 000 jeńców
brak współrzędnych

Irlandzka wojna domowa (irl. Cogadh Cathartha na hÉireann) – konflikt zbrojny w Irlandii w latach 19221923 między zwolennikami i przeciwnikami traktatu angielsko–irlandzkiego z 6 grudnia 1921, który powoływał do życia Wolne Państwo Irlandzkie, prekursora dzisiejszej Irlandii. Przeciwnicy traktatu krytykowali go za to, że zachowywał konstytucyjny związek między Irlandią a Wielką Brytanią oraz że zgodnie z nim sześć hrabstw północnoirlandzkich nie wchodziło w skład Wolnego Państwa.

Irlandzka wojna domowa kosztowała więcej ofiar niż poprzedzająca ją irlandzka wojna o niepodległość. Liczba ofiar po stronie protraktatowej wynosiła 540–800, nie istnieją dokładniejsze dane dotyczące liczby ofiar Irlandzkiej Armii Republikańskiej (IRA), lecz przyjmuje się zakres 1000–3000, choć i te liczby mogą być znacznie wyższe. Nie ma również danych dotyczących ofiar wśród ludności cywilnej[1]. Wynikiem wojny był również głęboki podział społeczeństwa irlandzkiego.

Mimo braku społecznego poparcia przeciwnicy traktatu z Éamonem de Valerą na czele pozostali nieugięci. W kwietniu 1922 opanowali zbrojnie Four Courts (siedziba sądów) w centrum Dublina, ale rząd irlandzki nie interweniował. Tymczasem w Ulsterze zaczęły się antykatolickie rozruchy. Antytraktatowa część IRA ruszyła z pomocą ulsterskim katolikom. Rząd irlandzki, naciskany przez władze brytyjskie, zaatakował w czerwcu Four Courts. Po czterech dniach walk antytraktatowcy wycofali się, paląc budynek razem z jego bezcennymi archiwami. Po wycofaniu się z Dublina IRA rozpoczęła wojnę partyzancką przeciwko oddziałom rządowym, które powoli zdobywały przewagę, między innymi dzięki dostawom broni z Wielkiej Brytanii. W egzekucjach, które miały miejsce w trakcie działań wojennych, zginęło wielu irlandzkich patriotów – zasłużonych członków IRA[2].

W maju 1923 IRA, na rozkaz de Valery, zaprzestała walki.

Końca wojny nie dożyli najważniejsi spośród tych, którzy traktat podpisali: Arthur Griffith zmarł na atak serca, a Michael Collins (twórca IRA) został zastrzelony przez odłam IRA przeciwny traktatowi i proponowanemu w nim podziałowi Irlandii[2].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. John Dorney: Casualties of the Irish Civil War in Dublin. theirishstory.com, 19 czerwca 2012. [dostęp 2015-06-25]. (ang.).
  2. a b O co walczy Irlandzka Armia Republikańska?. [dostęp 2016-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-07)].