Krótkonos

Krótkonos
	Isoodon
	Desmarest, 1817
	; Przedstawiciel rodzaju – krótkonos brązowy (I. obelsus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	australotorbowe
Rząd	jamrajokształtne
Rodzina	jamrajowate
Podrodzina	jamraje
Rodzaj	krótkonos
	Typ nomenklatoryczny
	Didelphis obesula Shaw, 1797
Synonimy
	Isodon: Agassiz, 1842; Thylacis Simpson, 1945; Thylacis Haltenorth, 1958;
	Isodon: Agassiz, 1842; Thylacis Simpson, 1945; Thylacis Haltenorth, 1958;
Gatunki
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krótkonos^[5] (Isoodon) – rodzaj niewielkich ssaków z podrodziny jamrajów (Peramelinae) w obrębie rodziny jamrajowatych (Peramelidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii^[6]^[7]^[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 19–47 cm, długość ogona 8,4–21,5 cm; masa ciała 0,25–3,1 kg; samce są znacznie większe i cięższe od samic^[7]^[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1817 roku francuski zoolog Anselme Gaëtan Desmarest w publikacji Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle^[1]. Jako gatunek typowy Desmarest wyznaczył krótkonosa brązowego (I. obesulus).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Isoodon: gr. ισος isos „równy, podobny”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”^[10].
Thylacis: gr. θυλαξ thulax, θυλακος thulakos „kieszonka, woreczek”^[11].

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[12]^[9]^[6]^[5]:

Isoodon obesulus (G. Shaw, 1797) – krótkonos brązowy
Isoodon fusciventer (J.E. Gray, 1841)
Isoodon peninsulae O. Thomas, 1922
Isoodon auratus (Ramsay, 1887) – krótkonos złocisty
Isoodon macrourus (Gould, 1842) – krótkonos wielkoogonowy

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Isoodon Desmarest, 1817.
↑ ^a ^b Nie Thylacis Illiger, 1811.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 16. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 409. (fr.).
↑ Mammalia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 16. (łac.).
↑ G.G. Simpson. The principles of classification and a classification of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 85, s. 44, 1945. (ang.).
↑ T. Haltenorth. Klassifikati on der Säugetiere, 1 (1, Ordnung Kloakentiere, Monotremata Bonaparte, 1838, und 2, Ordnung Beuteltiere, Marsupi alia Illiger, 1811 [=Didelphia Blainville, 1816]). „Handbuch der Zoologie”. 8 (16), s. 24, 1958. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 72. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 389–390. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Isoodon. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 50. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 353.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 677.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-28]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[2] Niepoprawna późniejsza pisownia Isoodon Desmarest, 1817.

[a-4] Nie Thylacis Illiger, 1811.

[Desmarest-1] A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 16. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 409. (fr.).

[aga-3] Mammalia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 16. (łac.).

[sim-5] G.G. Simpson. The principles of classification and a classification of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 85, s. 44, 1945. (ang.).

[Haltenorth-6] T. Haltenorth. Klassifikati on der Säugetiere, 1 (1, Ordnung Kloakentiere, Monotremata Bonaparte, 1838, und 2, Ordnung Beuteltiere, Marsupi alia Illiger, 1811 [=Didelphia Blainville, 1816]). „Handbuch der Zoologie”. 8 (16), s. 24, 1958. (niem.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 72. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Dickman-9] Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 389–390. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Isoodon. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].

[amw-11] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 50. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/361/mode/1up_353]-12] Palmer 1904 ↓, s. 353.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/685/mode/1up_677]-13] Palmer 1904 ↓, s. 677.

[mdd-14] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-28]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]