Izabela Jaruga-Nowacka
Data i miejsce urodzenia |
23 sierpnia 1950 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
10 kwietnia 2010 |
Wiceprezes Rady Ministrów | |
Okres |
od 2 maja 2004 |
Przynależność polityczna | |
Minister polityki społecznej | |
Okres |
od 24 listopada 2004 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister-członek Rady Ministrów | |
Okres |
od 2 maja 2004 |
Przynależność polityczna | |
Przewodniczący Unii Pracy | |
Okres |
od 24 kwietnia 2004 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Posłanka VI kadencji Sejmu | |
Okres |
od 5 listopada 2007 |
Przynależność polityczna | |
Odznaczenia | |
Izabela Walentyna Jaruga-Nowacka (ur. 23 sierpnia 1950 w Gdańsku, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku) – polska polityk, posłanka na Sejm II, IV, V i VI kadencji, przewodnicząca Unii Pracy i Unii Lewicy, wicepremier w pierwszym i drugim rządzie Marka Belki.
Życiorys
Absolwentka XXVIII Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Kochanowskiego w Warszawie[2]. Ukończyła studia etnograficzne na Uniwersytecie Warszawskim, później pracowała w Instytucie Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego (1974–1976) i w Polskiej Akademii Nauk (Instytut Krajów Socjalistycznych, 1976–1986).
Kariera polityczna
W okresie PRL nie należała do organizacji politycznych. Aktywność polityczną rozpoczęła od działań związanych z obroną praw człowieka, w tym szczególnie praw kobiet. Od połowy lat 80. działała w Lidze Kobiet Polskich. Przez dwie kadencje pełniła funkcję przewodniczącej zarządu głównego tej organizacji. W 1991 przystąpiła do Ruchu Demokratyczno-Społecznego, z którego listy wyborczej w tym samym roku bezskutecznie kandydowała w wyborach parlamentarnych.
W 1993 z listy Unii Pracy została posłanką na Sejm II kadencji. Pełniła funkcję wiceprzewodniczącej Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Była jedną z dwóch posłanek wchodzących w skład delegacji Sejmu RP do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Przewodniczyła też polsko-mongolskiej grupie parlamentarnej (Mongolią zajmowała się naukowo pracując w Polskiej Akademii Nauk).
Do Sejmu ponownie została wybrana w 2001, uzyskała mandat w okręgu gdyńskim z listy koalicji Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy liczbą 23 666 głosów. Przez dwa miesiące była członkinią Komisji Kultury i Środków Przekazu. 29 listopada 2001 została sekretarzem stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w rządzie Leszka Millera, miesiąc później objęła stanowisko Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn. Pracowała nad przyjęciem przez rząd w 2002 II Krajowego Programu Działań na Rzecz Kobiet.
W pierwszym i drugim rządzie Marka Belki została ministrem-członkiem Rady Ministrów oraz drugim, obok Jerzego Hausnera, wicepremierem (ds. komunikacji społecznej). Zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z 11 maja 2004 do jej zadań należała m.in. koordynacja prac Rady Ministrów w zakresie polityki społecznej, równego statusu kobiet i mężczyzn oraz przeciwdziałania dyskryminacji, sprawowanie nadzoru, w zakresie wyznaczonym przez Prezesa Rady Ministrów, nad działalnością Rządowego Centrum Studiów Strategicznych oraz Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn.
Z Unii Pracy odeszła 19 kwietnia 2005, przystępując do założonej przez siebie partii o nazwie Unia Lewicy. Była członkinią komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005. W wyborach do Sejmu w tym samym roku po raz trzeci została posłanką, kandydując z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W grudniu 2005 wystąpiła z Unii Lewicy. Do końca życia pozostała osobą bezpartyjną.
W wyborach parlamentarnych w 2007 po raz czwarty uzyskała mandat poselski, kandydując z listy koalicji Lewica i Demokraci i otrzymując 14 827 głosów. Od 22 kwietnia 2008 zasiadała w klubie Lewica.
Zginęła 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej[3]. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 22 kwietnia 2010 w kościele św. Karola Boromeusza. Izabela Jaruga-Nowacka została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[4][5].
Działalność i poglądy
Działała na rzecz równouprawnienia kobiet, uczestniczyła w tzw. Manifach[6], państwa neutralnego światopoglądowo oraz zapewnienia równych szans startu życiowego młodzieży poprzez dostępność edukacji. Deklarowała poglądy feministyczne. Wraz ze Zbigniewem Bujakiem prowadziła w 1991 akcję na rzecz referendum w sprawie karalności przerywania ciąży. Uczestniczyła w demonstracjach na rzecz praw osób LGBT.
Określała się jako „polityk”, „ministra”, „wicepremierka”. Promowała wprowadzanie i upowszechnianie żeńskich form językowych dla nazywania tego rodzaju wysokich stanowisk politycznych[7].
Odznaczenia i wyróżnienia
16 kwietnia 2010 została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Odrodzenia Polski[8].
W 2001 uhonorowana nagrodą Tęczowego Lauru[6] (za odwagę w głoszonych poglądach i wsparcie udzielane inicjatywom służącym przełamywaniu nietolerancji i ograniczoności społeczeństwa).
Upamiętnienie
W 2010 odsłonięto poświęconą jej tablicę pamiątkową na gmachu Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w Warszawie[9]. W 2011 została założona Fundacja im. Izabeli Jarugi-Nowackiej[10], promująca działania równościowe i przeciwdziałająca wykluczeniu.
W 2017 w 67. rocznicę urodzin Izabeli Jarugi-Nowackiej jej imieniem nazwane zostało rondo w Słupsku[11].
Poświęcono jej również publikację pt. Drogi równości. Izabela Jaruga-Nowacka – polityk, feministka, działaczka lewicy[12].
Życie prywatne
Była żoną Jerzego Nowackiego, rektora Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych w Warszawie. Miała dwie córki: Barbarę i Katarzynę.
Publikacje
- Izabela Jaruga-Nowacka, Alfabet Jarugi-Nowackiej, Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa” 2005, ISBN 83-88353-76-4.
- Izabela Jaruga-Nowacka, Kobieca strona polityki, w: Jan Osiecki, Polaków rozmowy o polityce, Prószyński i S-ka 2010, ISBN 978-83-7648-469-3.
Przypisy
- ↑ Jako minister pracy i polityki społecznej
- ↑ Informacje na stronie kochanowski.waw.pl. [dostęp 10 kwietnia 2010].
- ↑ Lista pasażerów i załogi samolotu TU-154. mswia.gov.pl, 10 kwietnia 2010. [dostęp 6 września 2012].
- ↑ Tam zostaną pochowani. tvn24.pl, 14 kwietnia 2010. [dostęp 14 kwietnia 2010].
- ↑ Ostatnia droga Izabeli Jarugi-Nowackiej. rp.pl, 22 kwietnia 2010. [dostęp 1 września 2010].
- ↑ a b Ewa Podleśna-Ślusarczyk: Izabela Jaruga Nowacka – wojowniczka o prawa kobiet. kobieta40.pl. [dostęp 1 września 2012].
- ↑ Krzysztof Tomasik: Zmarła Izabela Jaruga-Nowacka. innastrona.pl. [dostęp 30 sierpnia 2014].
- ↑ M.P. z 2010 r. nr 40, poz. 587
- ↑ Walczyła o równość. polskieradio.pl, 15 października 2010. [dostęp 17 października 2010].
- ↑ O Fundacji. jaruga-nowacka.pl. [dostęp 3 kwietnia 2014].
- ↑ „Jestem ogromnie wzruszona!” Nowacka dziękuję Biedroniowi za gest w 67. rocznicę urodzin jej mamy. wprost.pl, 23 sierpnia 2017. [dostęp 23 sierpnia 2017].
- ↑ Beata Maciejewska, Katarzyna Kądziela, Zuzanna Dąbrowska (red.), Drogi równości. Izabela Jaruga-Nowacka – polityk, feministka, działaczka lewicy, Fundacja Przestrzenie Dialogu, Gdańsk 2011.
Bibliografia
- Strona sejmowa posła VI kadencji. [dostęp 10 kwietnia 2010].
- Absolwenci Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego
- Członkinie Ligi Kobiet Polskich (PRL)
- Ludzie urodzeni w Gdańsku
- Ministrowie polityki społecznej III Rzeczypospolitej
- Ministrowie-członkowie Rady Ministrów III Rzeczypospolitej
- Pełnomocnicy rządu ds. równego statusu kobiet i mężczyzn
- Pochowani na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Politycy Ruchu Demokratyczno-Społecznego
- Przewodniczący Unii Pracy
- Polskie feministki i feminiści
- Posłowie z okręgu Gdynia
- Ofiary katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Urodzeni w 1950
- Wicepremierzy III Rzeczypospolitej
- Zmarli w 2010