Izabella Wilczyńska-Szalawska
 Izabella Wilczyńska (1957) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
20 listopada 2012 |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Izabella Wilczyńska-Szalawska (ur. 4 września 1920 w Warszawie, zm. 20 listopada 2012 w Konstancinie-Jeziornie[1]) – polska aktorka teatralna i filmowa[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w rodzinie Wiktora i Anny z Ryhasiewiczów, była siostrą Andrzeja i Jana. Razem z rodziną przeniosła się do Grodna, gdzie ukończyła Gimnazjum im. Emilii Plater. Należała do wielu organizacji młodzieżowych, m.in. do harcerstwa i Przysposobienia Wojskowego Kobiet[2].
W czasie II wojny światowej pracowała jako kelnerka w restauracji „Soldatenheim” w Grodnie, od 1942 roku była żołnierzem Armii Krajowej, po przeniesieniu do Warszawy w 1944 roku - w Zgrupowaniu „Leśnik” - 1. kompania, uczestniczyła w powstaniu warszawskim[2] jako sanitariuszka ps. „Iza”, „Plater”[3].
Po wojnie absolwentka Studio Iwo Galla w Gdyni, w latach 1946–1948 była adeptką w Teatrze Wybrzeże w Gdyni. Na scenie debiutowała 20 listopada 1946 roku. Następnie występowała w teatrach: Polskim w Warszawie (1948–1949, 1950–1956), Miejskich Dramatycznych w Krakowie (1949–1950), Powszechnym w Warszawie (1956–1959, 1975–1981), Ateneum w Warszawie (1959–1965)[1]. W latach 1965–1975 występowała w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Od 1975 do 1981 roku ponownie w warszawskim Teatrze Powszechnym[2]. W latach 1958–1973 występowała w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia[4].
Była dwukrotnie zamężna. Po raz pierwszy, od 1947 roku z Bronisławem Trońskim, a po rozwodzie w 1963 roku z Andrzejem Szalawskim. Z pierwszego związku pochodzi syn Marcin, aktor.
Zmarła 20 listopada 2012 roku w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich, pochowana 3 grudnia 2012 roku na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 256-1-20)[5][6].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
- 1982: Zmartwychwstanie Jana Wióro
- 1988: Oszołomienie
- 1989: Po własnym pogrzebie jako Janina Kalinowska
- 1989: Kanclerz (odc. 2)
Źródło: Filmpolski.pl[1].
Spektakle Teatru Tv[edytuj | edytuj kod]
- 1958: Okazja jako Dziennikarka
- 1960: Cud z chlebem
- 1960: Czechow
- 1963: Proces z Liege
- 1972: Dlaczego mnie budzą jako Marieke Vos
- 1972: Niedźwiedź
- 1974: Nadzieja jako Saartowa
- 1986: Spiskowcy jako Dozorczyni
Źródło: Filmpolski.pl[1].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Walecznych[2]
- Złoty Krzyż Zasługi[2]
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami[2]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[7]
- Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (28 sierpnia 2007)[8]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Izabella Wilczyńska-Szalawska w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b c d e f WILCZYŃSKA-SZALAWSKA IZABELA, aktorka – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2023-11-27].
- ↑ Powstańcze Biogramy - Izabela Wilczyńska [online], www.1944.pl [dostęp 2023-11-27] (pol.).
- ↑ Izabela Wilczyńska-Szalawska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2022-12-05].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ANDRZEJ SZALAWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
- ↑ Warszawa. Pogrzeb Izabeli Wilczyńskiej-Szalawskej, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2023-11-27].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazana jako Wilczyńska Izabela.
- ↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2023-11-27] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Odznaczeni Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
- Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Polskie aktorki filmowe
- Polskie aktorki teatralne
- Urodzeni w 1920
- Zmarli w 2012