Józef Grażewicz

Józef Grażewicz

Иосиф Фомич Гражевич

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	9 marca 1906 Symferopol
Data i miejsce śmierci	1971 ZSRR
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Czerwona Ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	8 Drezdeńska Dywizja Piechoty
Stanowiska	dowódca 8 DP
Główne wojny i bitwy	Front wschodni (II wojna światowa)
Odznaczenia

Józef Grażewicz (ur. 24 lutego^?/9 marca 1906 w Symferopolu, zm. 1971 w ZSRR) – oficer Armii Czerwonej narodowości polskiej, generał brygady LWP.

Życiorys

Miał wykształcenie podstawowe, w Armii Czerwonej służył przez krótki czas po 1921 (jako małoletni) i ponownie od 1928. W 1938 skończył Akademię Wojskową im. M. Frunzego w Moskwie. 24 czerwca 1938 zwolniony z wojska w ramach tzw. paragrafu narodowościowego jako Polak (był wówczas w stopniu kapitana). W późniejszym okresie przywrócony do Armii Czerwonej.

Od 1941 walczył z Niemcami w składzie wojsk Frontu Karelskiego, Leningradzkiego (m.in. w obronie Leningradu), Wołchowskiego i Ukraińskiego. W 1942 dwukrotnie ranny, 1943 ponownie ranny. Ostatnie stanowisko służbowe: dowódca pułku piechoty.

Przeniesiony do Wojska Polskiego 7 kwietnia 1944 w stopniu podpułkownika. Pełnił kolejno funkcję zastępcy dowódcy 4 Dywizji Piechoty im. J. Kilińskiego ds. liniowych (15 kwietnia – październik 1944), dowódcy krótko istniejącej 12 DP (w październiku i listopadzie 1944), dowódcy 8 DP (21 listopada 1944 – czerwiec 1946).

Wiosną 1945 dowodził dywizją podczas walk nad Nysą i w Czechosłowacji. Po wojnie walczył w Bieszczadach przeciw UPA. Awansowany na pułkownika (26.08.1944) i generała brygady WP (14.12.1945). Latem 1946 zakończył służbę w WP i 9 lipca 1946 wrócił do ZSRR, skierowany do dyspozycji Głównego Zarządu Kadr Armii Radzieckiej.

Oceniany jako dobry, przewidujący, sprawny dowódca. Jego dywizja dobrze walczyła podczas forsowania Nysy Łużyckiej i w późniejszym pościgu w kierunku Drezna. Podczas dramatycznych walk pod Budziszynem stanowiła trzon obrony 2 Armii Wojska Polskiego.

Odznaczenia

• Order Virtuti Militari V klasy (1945)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1945)
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1945)
• Złoty Krzyż Zasługi (1946)
• Order Czerwonego Sztandaru
• Order Czerwonej Gwiazdy
• Medal „Za obronę Leningradu” (1943)
• Medal „Za odwagę”

Bibliografia

• Dariusz Faszcza: 12 Szczecińska Dywizja Zmechanizowana. 70 lat służby na Pomorzu Zachodnim (1945-2015). Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2015. ISBN 978-83-63755-75-1.
• J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990 t. I: A-H, Toruń 2010, s. 478-479.
• M. Szczurowski, Dowódcy Wojska Polskiego na Froncie Wschodnim 1943-1945. Słownik biograficzny, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 1996, s. 44
• P.P. Wieczorkiewicz, Łańcuch śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937-1939, Rytm, Warszawa 2003, s. 221 i 374