Józef Stanisław Sapieha

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	1 września 1737
Miejscowość	Wilno
Konsekrator	Michał Jan Zienkowicz
Współkonsekratorzy	Józef Michał Karp; Bogusław Korwin Gosiewski; Aleksander Kazimierz Horain
Współkonsekrowani biskupi
Antoni Dominik Tyszkiewicz	1739

Józef Stanisław Sapieha
	Biskup tytularny Diocezarei
Data i miejsce urodzenia	16 stycznia 1708 ; Gdańsk
Data i miejsce śmierci	4 grudnia 1754 ; Wilno
Miejsce pochówku	Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie
	Biskup koadiutor wileński
Okres sprawowania	1737–1754
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	łaciński
Prezbiterat	8 maja 1732
Nominacja biskupia	12 czerwca 1737
Sakra biskupia	1 września 1737
	Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Julian Stanisław Sapieha herbu Lis (ur. 16 stycznia 1708 w Gdańsku, zm. 4 grudnia 1754^[5] w Wilnie) – biskup koadiutor wileński, duchowny referendarz wielki litewski od 1737, kanonik gnieźnieński w latach 1728–1732, kanonik warszawski w 1730, archidiakon żmudzki w 1733, biskup tytularny Diocaesarea in Isauria w 1737^[6], prepozyt trocki w 1739^[7], dyrektor wileńskiego sejmiku przedsejmowego w 1748 roku^[8].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Aleksandra Pawła, i Marii Krystyny de Béthune, córki Franciszka Gastona de Béthune, siostrzenicy królowej Marii Kazimiery.

Jego braćmi byli Kazimierz Leon i Michał Antoni. Jego ojcem chrzestnym był Stanisław Leszczyński.

Do 1727 roku uczył się w Kolegium Jezuitów w Braniewie, następnie w Warszawie. W tymże roku otrzymał święcenia niższe. 18 kwietnia 1729 wyświęcono go na subdiakona a 5 marca 1730 powierzono archidiakonat żmudzki. 14 kwietnia 1732 otrzymał święcenia diakonatu, a 8 maja tegoż roku kapłańskie.

Podczas elekcji w 1733 poparł Stanisława Leszczyńskiego, przy którego boku pozostał do abdykacji w 1736, wyjeżdżając za nim do Gdańska i Królewca. Nadane mu biskupstwo kamienieckie nie zostało w związku z abdykacją uznane przez Rzym. Dzięki wsparciu kanclerza Jana Fryderyka Sapiehy został przyjęty w 1736 na dworze Augusta III, od którego otrzymał koaudiutorię biskupstwa wileńskiego.

W 1740 uzyskał, wraz z bratem Michałem Antonim, zgodę na opiekę nad małoletnimi bratankami Aleksandrem Michałem i Michałem Ksawerym, co spowodowało znacznie większe niż do tej pory zaangażowanie Józefa Stanisława w życie polityczne. W latach 1740–1742 brał czynny udział w sporach majątkowych z rodem Radziwiłłów. Sprawy te ciągnęły się z różnym natężeniem przez następnych kilka lat, praktycznie do pełnoletniości Aleksandra Michała.

W 1746 sprzeciwił się odbieraniu na siłę cerkwi prawosławnym jako reperkusji na prześladowania katolików na Smoleńszczyźnie, będącej już pod panowaniem rosyjskim. Po wielkim pożarze Wilna w 1748 sporządził (w latach w 1748–1749) nowy plan miasta, mający zapobiec na przyszłość podobnym wypadkom. Plan nie został zrealizowany ze względu na uchylanie się magistratu, zakonów i ziemstwa od ponoszenia kosztów. W 1753 ufundował teleskop dla Akademii Wileńskiej.

Został pochowany w tamtejszej katedrze.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Krzysztof R. Prokop, Sakry i suksceja święceń biskupich pasterzy Kościoła wileńskiego z drugiej oraz trzeciej tercji XVIII stulecia, Rocznik Teologii Katolickiej t. V, Białystok 2006, ISSN 1644-8855, s. 239.
↑ Jan Kurczewski, Kościół zamkowy, czyli katedra wileńska w jej dziejowym, liturgicznym, architektonicznym i ekonomicznym rozwoju, Nakład i Druk Józefa Zawadzkiego, Wilno, 1908, s. 323.
↑ ^a ^b Prokop, 2006, s. 216.
↑ Krzysztof R. Prokop, Wiadomości do biografii biskupów oraz opatów i ksień z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z osiemnastowiecznej prasy warszawskiej doby saskiej i stanisławowskiej (1729-1795), w: Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, t. 86, 2006, s. 318.
↑ Prokop, 2006, s. 217.
↑ Bishop Józef Julian Sapieha [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2017-12-03] (ang.).
↑ Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba: Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy. Kórnik 1994, s. 238.
↑ Robertas Jurgaitis, Vilniaus seimelio veikla 1717–1795 m., Kaunas 2007, s. 226.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Polski Słownik Biograficzny, t. XXXV, s. 24.
Biskup Józef Julian Sapieha (ang.)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Józef Stanisław Sapieha – dzieła w bibliotece Polona

[1] Krzysztof R. Prokop, Sakry i suksceja święceń biskupich pasterzy Kościoła wileńskiego z drugiej oraz trzeciej tercji XVIII stulecia, Rocznik Teologii Katolickiej t. V, Białystok 2006, ISSN 1644-8855, s. 239.

[2] Jan Kurczewski, Kościół zamkowy, czyli katedra wileńska w jej dziejowym, liturgicznym, architektonicznym i ekonomicznym rozwoju, Nakład i Druk Józefa Zawadzkiego, Wilno, 1908, s. 323.

[nominacji-3] Prokop, 2006, s. 216.

[4] Krzysztof R. Prokop, Wiadomości do biografii biskupów oraz opatów i ksień z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z osiemnastowiecznej prasy warszawskiej doby saskiej i stanisławowskiej (1729-1795), w: Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, t. 86, 2006, s. 318.

[5] Prokop, 2006, s. 217.

[6] Bishop Józef Julian Sapieha [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2017-12-03] (ang.).

[7] Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba: Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy. Kórnik 1994, s. 238.

[8] Robertas Jurgaitis, Vilniaus seimelio veikla 1717–1795 m., Kaunas 2007, s. 226.

[a-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Białystok

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[A]