Józef Zych
 Józef Zych (2015) | |
| Data i miejsce urodzenia |
23 marca 1938 |
|---|---|
| Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej | |
| Okres |
od 3 marca 1995 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Wicemarszałek Sejmu I i II kadencji | |
| Okres |
od 25 listopada 1991 |
| Przynależność polityczna | |
| Wicemarszałek Sejmu IV kadencji | |
| Okres |
od 2 lipca 2004 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Józef Zych (ur. 23 marca 1938 w Giedlarowej) – polski prawnik i polityk. Marszałek Sejmu II kadencji w latach 1995–1997.
Doktor nauk prawnych. W latach 1983–1991 prezes Krajowej Rady Radców Prawnych. W latach 1989–2015 poseł na Sejm z ramienia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Polskiego Stronnictwa Ludowego (X, I, II, III, IV, V, VI i VII kadencji), w latach 1991–1995 i 2004–2005 wicemarszałek Sejmu I, II i IV kadencji, marszałek senior Sejmu V i VII kadencji, w latach 2015–2019 i od 2023 członek Trybunału Stanu.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Działał w harcerstwie[1]. W 1961 został skazany na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności za „niedopełnienie obowiązków służbowych” w czasie obozu harcerskiego koło Krosna Odrzańskiego[2].
Jest absolwentem Liceum im. Bolesława Chrobrego w Leżajsku (1956)[3] i Wydziału Prawa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1966). Na macierzystej uczelni pod kierunkiem Andrzeja Wąsiewicza uzyskał stopień doktora nauk prawnych (1976). Naukowo zajmował się prawem pracy oraz prawem ubezpieczeń społecznych[4]. Podjął wykonywanie zawodu radcy prawnego. W latach 1983–1991 był prezesem Krajowej Rady Radców Prawnych[5].
W 1975 wstąpił do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W 1989 został wybrany na posła z ramienia tej partii. W latach 1988–1990 był członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa[6]. W listopadzie 1989 został przewodniczącym rady naczelnej powstałego z przekształcenia ZSL Polskiego Stronnictwa Ludowego „Odrodzenie”, które 5 maja 1990 współtworzyło Polskie Stronnictwo Ludowe. W trakcie X kadencji pełnił funkcję przewodniczącego Klubu Poselskiego PSL i przewodniczącego Komisji Sprawiedliwości.
Od 1991 do 2015 Józef Zych był posłem reprezentującym to ugrupowanie. W Sejmie I i II kadencji zajmował stanowisko wicemarszałka (1991–1995), następnie do końca II kadencji niższej izby parlamentu pełnił funkcję marszałka. Jako jednocześnie przewodniczący Zgromadzenia Narodowego odpowiadał za proces przyjęcia Konstytucji RP[4]. Od lipca 2004 do końca IV kadencji ponownie był wicemarszałkiem Sejmu. W jej trakcie zasiadał ponadto w Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, której był przewodniczącym. W październiku 2005 wykonywał obowiązki marszałka seniora Sejmu V kadencji. W wyborach parlamentarnych w 2007 po raz siódmy uzyskał mandat poselski, otrzymując w okręgu lubuskim 18 631 głosów. W wyborach w 2011 po raz ósmy z rzędu został posłem z listy PSL. Prezydent Bronisław Komorowski powierzył mu wykonywanie obowiązków marszałka seniora Sejmu VII kadencji[7]. W 2012 został honorowym prezesem Polskiego Stronnictwa Ludowego[8].
W 2015 nie uzyskał poselskiej reelekcji. W listopadzie 2015 wybrany na członka Trybunału Stanu z rekomendacji PSL[9][10]. W TS zasiadał do końca kadencji w 2019. Ponownie został powołany w skład Trybunału Stanu w listopadzie 2023[11]. Po 2015 pracował jako doradca w Polskiej Izbie Ubezpieczeń, a także powrócił do pracy naukowej[12]; wykładał w Collegium Intermarium[4].
Wyniki wyborcze[edytuj | edytuj kod]
| Wybory | Komitet wyborczy | Organ | Okręg | Wynik | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1989 | Zjednoczone Stronnictwo Ludowe | Sejm X kadencji | nr 107 | 33 535 (51,24%) [13]
| |
| 1991 | Polskie Stronnictwo Ludowe | Sejm I kadencji | nr 14 | 16 411 (5,84%)[14]
| |
| 1993 | Sejm II kadencji | nr 52 | 22 313 (9,89%)[15]
| ||
| 1997 | Sejm III kadencji | 10 973 (5,26%)[16][17][18]
| |||
| 2001 | Sejm IV kadencji | nr 8 | 7378 (2,36%)[19]
| ||
| 2005 | Sejm V kadencji | 9566 (3,54%)[20]
| |||
| 2007 | Sejm VI kadencji | 18 631 (4,73%)[21]
| |||
| 2011 | Sejm VII kadencji | 6919 (2,08%)[22]
| |||
| 2015 | Sejm VIII kadencji | 4784 (1,38%) [23]
| |||
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- Ordery i odznaczenia
- Złoty Krzyż Zasługi (1983)[24]
- Srebrny Krzyż Zasługi (1978)[24]
- Wielki Oficer francuskiej Legii Honorowej[4]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec[25]
- Odznaka za Zasługi dla Województwa Zielonogórskiego[24]
- Odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Lubuskiego[26]
- Nagrody i wyróżnienia
Honorowy obywatel Leżajska[27] i województwa lubuskiego[28].
W 2012 podczas XI Kongresu Polskiego Stronnictwa Ludowego został honorowym prezesem tej partii[29]. W 2015 został wyróżniony przez poznańskie Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego statuetką Złotego Hipolita[30]. Otrzymał także tytuł „Człowieka Roku Ubezpieczeń 2013”, przyznawanego przez redakcję „Gazety Ubezpieczeniowej”[31].
W 2006 słuchacze Programu III Polskiego Radia przyznali Józefowi Zychowi nagrodę „Srebrne Usta 2005” za lapsus: Nie po raz pierwszy staje mi… przychodzi mi stawać przed izbą[32]. Poseł uzyskał wówczas 40% wszystkich oddanych głosów.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Ojciec Cezarego, absolwenta prawa i filozofii zawodowo zajmującego się muzyką dawną oraz Małgorzaty, doktor habilitowanej biologii i wykładowczyni UAM. Przez większość życia mieszkał w Zielonej Górze. Po zakończeniu kariery poselskiej przeprowadził się do Poznania. Katolik. Hobbystycznie zajmuje się ornitologią oraz kwiatami[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dzięki harcerstwu stali się indywidualnościami. harcbook.info. [dostęp 2015-05-27].
- ↑ Ewa Czaczkowska, Michał Majewski. Marszałek Zych przyznaje: siedziałem w więzieniu. „Rzeczpospolita”, 19 czerwca 1996.
- ↑ Znani Absolwenci. zslchrobry.lezajsk.pl. [dostęp 2017-06-03].
- ↑ a b c d Roman Fulneczek: Józef Zych legendarny marszałek, ikona polskiego Parlamentu. oirp.rzeszow.pl, 12 lutego 2022. [dostęp 2023-12-07].
- ↑ Kalendarium samorządu radców prawnych. „Radca Prawny”. nr 129, s. 14–31, wrzesień 2012.
- ↑ Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011. radaopwim.gov.pl. [dostęp 2011-11-06].
- ↑ Spotkania Prezydenta RP z Marszałkami-Seniorami. prezydent.pl, 27 października 2011. [dostęp 2011-10-28].
- ↑ Józef Zych honorowym prezesem PSL. gazetalubuska.pl, 17 listopada 2012. [dostęp 2020-05-29].
- ↑ Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 listopada 2015 r. w sprawie wyboru Trybunału Stanu. sejm.gov.pl. [dostęp 2015-11-25].
- ↑ Nominacje dla sędziów Trybunału Stanu. sejm.gov.pl, 11 grudnia 2015. [dostęp 2015-12-14].
- ↑ Sejm. Wybrano członków Trybunału Stanu. polsatnews.pl, 21 listopada 2023. [dostęp 2023-11-21].
- ↑ a b Błażej Dąbkowski: Józef Zych: Chciałem być bliżej rodziny. Przeprowadziłem się do Poznania. gloswielkopolski.pl, 2 września 2019. [dostęp 2023-12-07].
- ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 20 czerwca 1989 r. o wynikach ponownego głosowania i wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 18 czerwca 1989 r. (M.P. z 1989 r. nr 21, poz. 151).
- ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 31 października 1991 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadzonych w dniu 27 października 1991 r. (M.P. z 1991 r. nr 41, poz. 288).
- ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 września 1993 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 19 września 1993 r. (M.P. z 1993 r. nr 50, poz. 470).
- ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 września 1997 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 21 września 1997 r. (M.P. z 1997 r. nr 64, poz. 620).
- ↑ Poland – candidate data. University of Essex. [dostęp 2016-03-17]. (ang.).
- ↑ Mandat uzyskany z listy ogólnopolskiej.
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2001. [dostęp 2016-03-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2005. [dostęp 2016-03-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2007. [dostęp 2016-03-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2011. [dostęp 2016-03-17].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2015. [dostęp 2016-03-17].
- ↑ a b c Wojciech Szwajdler: Józef Zych. Na przekór losowi. Kraków: Jagiellonia, 2008, s. 43.
- ↑ Józef Zych w bazie Filmweb. [dostęp 2012-11-18].
- ↑ Wykaz osób i podmiotów, którym nadano Odznakę Honorową. lubuskie.pl. [dostęp 2022-12-28].
- ↑ Rozmowa z Tadeuszem Trębaczem Burmistrzem Miasta Leżajska. „Biuletyn Miejski. Pismo Burmistrza i Rady Miejskiej Leżajska”. nr 1–2, s. 6, styczeń-luty 2008. [dostęp 2017-01-27].
- ↑ Poseł J. Zych Honorowym Obywatelem Województwa Lubuskiego. rzg.pl, 11 listopada 2014. [dostęp 2017-04-09].
- ↑ Józef Zych honorowym prezesem PSL. gazetalubuska.pl, 17 listopada 2012. [dostęp 2017-04-09].
- ↑ Nagrody Złotego Hipolita 2015 rozdane. thc.org.pl, październik 2015. [dostęp 2021-03-18].
- ↑ Człowiek Roku Ubezpieczeń 2013. gu.com.pl, 21 stycznia 2014. [dostęp 2017-04-09].
- ↑ Plebiscyt Srebrne Usta. polskieradio.pl, 21 września 2010. [dostęp 2017-04-09].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Strona sejmowa posła VII kadencji. [dostęp 2012-11-18].
- od 1918 (po odzyskaniu niepodległości)
| II Rzeczpospolita (1918–1939) |
|
|---|---|
| Polska Ludowa (1945–1989) |
|
| III Rzeczpospolita (od 1989) |
|
- Absolwenci Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Harcerze
- Członkowie Trybunału Stanu
- Działacze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego
- Honorowi obywatele Leżajska
- Honorowi obywatele polskich województw
- Honorowi prezesi Polskiego Stronnictwa Ludowego
- Ludzie związani z ubezpieczeniami w Polsce
- Marszałkowie Sejmu III Rzeczypospolitej
- Marszałkowie seniorzy Sejmu III Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
- Polacy – Wielcy Oficerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- Politycy PSL „Odrodzenie”
- Polscy radcy prawni
- Polscy specjaliści prawa pracy
- Posłowie na Sejm kontraktowy
- Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji (1991–1993)
- Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej II kadencji (1993–1997)
- Posłowie z okręgu Zielona Góra (PRL)
- Posłowie z okręgu Zielona Góra
- Wicemarszałkowie Sejmu III Rzeczypospolitej
- Urodzeni w 1938
- Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VII kadencji
- Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VI kadencji