Jan Brueghel (starszy)

Jan Brueghel

Data i miejsce urodzenia	1568 Bruksela
Data i miejsce śmierci	13 stycznia 1625 Antwerpia
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	barok

Bukiet (1606 - 1607), Kunsthistorisches Museum, Wiedeń

Pejzaż z rozbójnikami dzielącymi łup (1605) (wraz Sebastianem Vrancxem), Muzeum Narodowe w Warszawie

Krajobraz rzeczny (1607), National Gallery of Art, Waszyngton

Raj i grzech pierworodny (1617) (wraz z Rubensem), Mauritshuis, Haga

Jan Brueghel (wymowa niderlandzka [jɑn ˈbɾøːɣəl], uproszczona polska [jan brechel]) (starszy), zwany Aksamitnym (ur. 1568 w Brukseli, zm. 13 stycznia 1625 w Antwerpii) – malarz flamandzki, syn Pietera Bruegla (starszego) i brat Pietera Brueghla (młodszego), zwanego Piekielnym; spowinowacony z malarskimi rodzinami Coecków, van Kesselów i Tenniersów.

Życiorys

Swój przydomek zawdzięczał delikatnej fakturze malarskiej, łagodnym tonacjom kolorystycznym, bogactwu i zarazem harmonii swych niekiedy słodkich kompozycji. Sztuki malarskiej uczył się początkowo pod kierunkiem swej babki, wybitnej miniaturzystki, Marii Bessemers, później w pracowni Gillisa van Coninxloo.

W 1589 wyruszył, zwyczajem ówczesnych adeptów malarstwa, w podróż do Włoch, gdzie między innymi wszedł w służbę kardynała Borromero, który pozostał jego stałym klientem i mecenasem. W 1597 wrócił do Antwerpii, gdzie był malarzem nadwornym arcyksiążąt.

Malował najczęściej niewielkie, często miniaturowe kompozycje, chętnie stosując na podobraziu blachę miedzianą. Do jego ulubionych motywów należały Madonny w otoczeniu girland i bukietów kwiatowych, alegorie, martwe natury, zwłaszcza z kwiatami i owocami; malował również pejzaże i sceny batalistyczne. Jego sielankowy styl, odznacza się świeżością kolorytu. Przedstawiał także sceny biblijne, np. Potop, Sodoma i Gomora. Najczęściej malował bukiety kwiatów i krajobrazy ożywione motywami religijnymi i mitologicznymi, oraz drobnymi scenkami z życia chłopów i zwierząt (niekiedy malowali je Peter Paul Rubens, Pieter van Avont i Hendrick van Balen). Jego prace posiadają m.in. Prado w Madrycie, Ermitaż, Luwr i Stara Pinakoteka.

Malarskie tradycje kontynuował z powodzeniem jego syn, Jan Brueghel (młodszy), który w 1625 uzyskał w Antwerpii tytuł mistrza, a po powrocie z podróży do Włoch przejął pracownię ojca.

Genealogia Brueghlów

Pieter Bruegel (starszy)

Pieter Brueghel (młodszy)

Jan Brueghel (starszy)

Ambrosius Brueghel

Jan Brueghel (młodszy)

Anna Brueghel

David Teniers (młodszy)

Abraham Brueghel

Dzieła malarza

• Alegoria Ognia - początek XVII wieku, Pinacoteca Ambrosiana, Mediolan
• Arcyksiążę Albert i Isabella odwiedzają gabinet kolekcjonerski - (1621 - 1623), Walters Art Museum, Baltimore
• Bukiet - (1606 - 1607), Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
• Krajobraz rzeczny - (1607), National Gallery of Art, Waszyngton
• Odpoczynek w czasie ucieczki do Egiptu - (1578 do 1625), Muzeum Archidiecezjalne w Katowicach
• Pejzaż z rozbójnikami dzielącymi łup - 1605, olej na desce, 41 x 65,6 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie (wraz Sebastianem Vrancxem)
• Nabrzeże - 1615, olej na płótnie, 25,8 x 37 cm Stara Pinakoteka, Monachium
• Raj i grzech pierworodny (wraz z Rubensem) - 1617, deska, 74,5 x 114,5 cm, Mauritshuis, Haga
• Zmysł smaku - 1618, olej na drewnie, 64 x 108 cm, Prado, Madryt
• Wizja świętego Huberta - 1620, olej na desce, 63 x 100 cm, Prado, Madryt

Bibliografia

• Ian. Chilvers: Oksfordzki leksykon sztuki. Warszawa: Arkady, 2002, s. 115. ISBN 83-213-4157-8.

Linki zewnętrzne

• Jan Brueghel. rijksmuseum.nl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-15)]. w Rijksmuseum (ang.)