Jan Gorazdowski
pułkownik | |
Data i miejsce urodzenia |
9 maja 1896 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
27 marca 1957 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | |
Jednostki |
34 pułk piechoty |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Jan Nepomucen Gorazdowski przybrane nazwiska Bumza, Jerzy Janowski, Jan Jerzewski; ps. „Wolański” (ur. 9 maja 1896 w Sokołowie Podlaskim, zm. 27 marca 1957 w Warszawie) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem notariusza Bolesława i Zofii z Krassowskich. W 1914 ukończył Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, a następnie studiował przez rok w Szkole Sztuk Pięknych (późniejsza Akademia). Należał do tajnego skautingu i Polskich Drużyn Strzeleckich w czasie nauki w gimnazjum. W 1915 wraz z rodziną był ewakuowany w głąb Rosji i został we wrześniu tego samego roku powołany do służby w armii rosyjskiej. Ukończył Oficerską Szkołę Piechoty w Kijowie i objął po jej ukończeniu obowiązki dowódcy kompanii w 207 pułku piechoty. We wrześniu 1916 był ranny. Dowódca kompanii w l Korpusie Polskim na Wschodzie od marca 1917 do czerwca 1918.
W Wojsku Polskim od listopada 1918, początkowo jako dowódca kompanii w 34 pułku piechoty[1], adiutant XXX Brygady Piechoty (od września 1920) i referent Oddziału I Dowództwa Okręgu Generalnego I Warszawa (od marca 1921). Pełnił obowiązki dowódcy kompanii w 15 pułku piechoty od marca 1922, a od stycznia 1923 był adiutantem komendanta Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia w Rembertowie. Dowodził ponownie kompanią, początkowo w 61 pułku piechoty (od października 1928), a później od kwietnia 1930 w 20 pułku piechoty. Był od kwietnia 1933 referentem organizacyjnym Okręgowego Urzędu PW i WF Dowództwa Okręgu Korpusu Nr V Kraków, a inspektorem PW i WF Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I Warszawa od lutego 1938.
We wrześniu 1939 dowodził stołecznym harcerskim batalionem Przysposobienia Wojskowego, z którym walczył od 25 września w składzie grupy gen. Wilhelma Rückemana, a od 1 października Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. Przedostał się do Warszawy po bitwie pod Kockiem. Od połowy października 1939 pełnił w stopniu majora obowiązki szefa Wydziału I Komendy Okręgu Warszawa-Miasto Służby Zwycięstwu Polski-Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej, a szefem Biura Personalnego w Oddziale I Komendy Głównej AK był od 1 lutego 1943. Podczas powstania warszawskiego był odcięty na Mokotowie[2], a po jego upadku pełnił ponownie funkcję szefa Biura Personalnego KG AK, aż do stycznia 1945. W styczniu 1945 po rozwiązaniu AK pełnił analogiczną funkcję w sztabie „Nie”, a następnie Delegaturze Sił Zbrojnych[3]. Został 4 sierpnia 1945 aresztowany, a 12 września zwolniony. Po ujawnieniu się był do listopada 1945 zastępcą płk. Jana Mazurkiewicza, przewodniczącego Komisji Likwidacyjnej Obszaru Centralnego b. AK. Zweryfikowany w stopniu pułkownika służby stałej ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1945. Prowadził wspólnie z Janem Mazurkiewiczem i J. K. Plutą–Czachowskim „Bazar Krajowy” w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej 26. 13 stycznia 1949 był ponownie aresztowany i na podstawie fałszywych oskarżeń wyrokiem Rejonowego Sądu Wojskowego w Warszawie z 7 grudnia 1953 skazany na 15 lat więzienia. 24 marca 1956 został zwolniony i 30 marca tego samego roku zrehabilitowany.
Zmarł 27 marca 1957 w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A24-6-13)[4].
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- major – 1938
- podpułkownik – 11 listopada 1942[5]
- pułkownik – 1 stycznia 1945
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1945)
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie, 28 września 1944)
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (22 września 1944)
- Złoty Krzyż Zasługi (1938)
- Srebrny Krzyż Zasługi (25 maja 1929)[6]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Na froncie od marca 1919 r.
- ↑ Uznany został za zmarłego.
- ↑ Pełnił ją do 30 lipca 1945 roku.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-27].
- ↑ Rozkaz L.65/BP z 11 listopada 1942 r.
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 303 „za zasługi na polu organizacji wojska”.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 434. ISBN 83-211-1055-X.
- Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 71–72. ISBN 83-211-0739-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ludzie urodzeni w Sokołowie Podlaskim
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Pułkownicy piechoty II Rzeczypospolitej
- Szefowie Biur Oddziałów Komendy Głównej AK
- Uczestnicy bitwy pod Kockiem (1939)
- Więźniowie polityczni w Polsce Ludowej 1944–1956
- Urodzeni w 1896
- Zmarli w 1957