Jan Kupiec

Jan Kupiec

Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1841 Bielsko
Data i miejsce śmierci	11 grudnia 1909 Łąka
Zawód, zajęcie	poeta, działacz oświatowy i polityczny

Jan Kupiec (ur. 15 kwietnia 1841 w Bielsku, zm. 11 grudnia 1909 w Łące) – polski poeta i działacz oświatowy i polityczny.

Rodzina

Urodził się w Bielsku. Jego ojciec Jakub Kupiec był komornikiem pochodzącym ze wsi Łąka koło Pszczyny, do której Jan przybył w 1842 r. po śmierci matki. Wychowywała go ciotka Gruszkowa, którą uważał za swoją matkę, toteż często podpisywał się jako Jan Gruszka. W 1867 r. ożenił się z Katarzyną Jarczok. Przeżył w małżeństwie 42 lata, miał dziewięcioro dzieci.

Życiorys

Do szkoły podstawowej uczęszczał w Łące, w której nauczycielem i kierownikiem był Kajetan Jarosz. Polubił on swojego pilnego i zdolnego ucznia, który później stał się jego przyjacielem. W 1856 r. zaczął zbierać pieśni. Zajęcie to przysposobiło go do zawodu śpiewaka kościelnego i przerwane zostało z chwilą powołania go do wojska w 1861 r. Przez 3 lata był gwardzistą w berlinie. W 1866 brał udział w wojnie prusko-austriackiej oraz prusko-francuskiej w latach 1870-1871, z której pozostawił obszerny notatnik.

Początkowo związał się z niemiecką katolicką partią Centrum. Śląsk był w tym okresie areną zainteresowań i penetracji działaczy polskich z poznańskiego,głównie Józefa Chociszewskiego. Kupiec zaczął prenumerować polskie czasopisma zwłaszcza „Przyjaciele ludu" i „Pielgrzymka".

Lata siedemdziesiąte były bardzo aktywne w jego życiu. Nawiązał kontakt z Chociszewskim, sprowadzał książki, prenumerował czasopisma, a później także pisał do nich artykuły. W okresie 1876-1879 brał udział w pracach komitetów, których zadaniem było niesienie pomocy głodującym na Śląsku. Ściśle współpracował z miejscowym proboszczem ks. A. Philippim. Współpraca ta zaczęła się psuć w 1895 r. zmieniając się w ostry antagonizm. Antagonizm ten ks. Jan Kudera (biograf J. Kupca) wyjaśnił w następujący sposób:„...właściwą przyczyną walki pomiędzy Kupcem i ks. Philippim była polityka, odmienny punkt patrzenia na rolę Polski w historii świata, a szczególnie ludu górnośląskiego w historii Polski". Kupiec związał się z obozem narodowo demokratycznym Wojciecha Korfantego

Na początku XX wieku poeta ciężko zachorował. Zmarł 11 grudnia 1909 r. Jego pogrzeb był manifestacją miejscowej ludności, a ks. Philippi pożegnał Kupca jako dobrego, zacnego i pobożnego człowieka. Życie Jana Kupca koncentrowało się głównie wokół działalności oświatowej i pisarskiej.

Twórczość

Publikował pod pseudonimami "Topór", "Topór z pszczyńskich lasów" oraz "Janek znad Wisły". Ze względu na jego zainteresowanie śląskim folklorem nazywano go również "chłopskim Kolbergiem". Ważniejsze utwory:

• Powieści i bajki śląskie (po 1884)
• Sejmik w Jassach (1904) – poemat
• Historia baranów – poemat
• Cyganka – poemat

Bibliografia

• Jadwiga Kucianka, "Śląscy pisarze ludowi", Wrocław 1968.

Linki zewnętrzne

• Historya o rycerskim owczarku w bibliotece Polona