Jan Ostroróg (1565–1622)

Jan Ostroróg
	; Nałęcz
Data urodzenia	1565
Data i miejsce śmierci	1622 ; Komarno
Ojciec	Stanisław Ostroróg
Matka	Zofia Tęczyńska
Żona	Katarzyna Mielecka; Zofia Zasławska
Dzieci	Mikołaj Ostroróg; Zofia; Stanisław; Jan; Kazimierz; Anna; Elżbieta Konstancja; Elżbieta Katarzyna

Jan Ostroróg (ur. 1565, zm. w czerwcu 1622 w majątku Komarno) – wojewoda poznański w latach 1610–1621, kasztelan poznański w latach 1600–1609, podczaszy koronny w 1588 roku, cześnik koronny w 1580 roku, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1600 roku^[1], starosta malborski, garwoliński, kolski^[2], polski pisarz-pamiętnikarz, przyrodnik.

Wywód przodków[edytuj | edytuj kod]

4. Wacław Ostroróg
	2. Stanisław Ostroróg
5. Urszula z Kutna Potocka
		1. Jan Ostroróg
6. Jan Tęczyński wojewoda sandomierski
	3. Zofia Tęczyńska
7. Katarzyna Łaska

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Stanisława Ostroroga i Zofii z Tęczyńskich, bratem Mikołaja, kasztelana bełskiego^[3]. Szwagier Jana Karola Chodkiewicza, z którym wiódł spór o dobra po Mieleckich.

Pochodził z rodziny luterańskiej, ale przed 1587 przeszedł na katolicyzm. Był zaprzyjaźniony z Piotrem Skargą. Podczas elekcji w 1587 oddał głos na Zygmunta III Wazę. Był stronnikiem Jana Zamoyskiego. W 1588 został mianowany podczaszym koronnym, a w 1600 kasztelanem poznańskim.

Poseł na sejm 1590 roku z województwa kaliskiego i województwa poznańskiego^[4].

W 1591 udzielił gościny zbiegłemu z Mołdawii do Polski hospodarowi Jeremiaszowi Mohyle.

Podczas Rokoszu Zebrzydowskiego poparł króla, ale starał się mediować pomiędzy monarchą a rokoszanami. Brał udział w Bitwie pod Guzowem. W 1610 został mianowany wojewodą poznańskim.

Przebywał głównie na Rusi Czerwonej (rezydował przeważnie w podmiejskim folwarku koło Komarna, który nazwał Ostrorogiem), ale nie zapominał także o swoich dobrach wielkopolskich. Po powrocie w 1589 r. do wiary katolickiej odebrał protestantom kościół w Grodzisku Wielkopolskim, który otrzymali oni na fali reformacji od jego ojca. W 1593 r. założył w Grodzisku nowe miasto i nadał mu przywileje.

Był dwa razy żonaty; po raz pierwszy z Katarzyną Mielecką, córką wojewody podolskiego Mikołaja Mieleckiego, po raz drugi z Zofią księżniczką Zasławską. Z pierwszego małżeństwa miał syna Mikołaja i córkę Zofię, z drugiego Stanisława, kanonika krakowskiego, Jana i Kazimierza (wszyscy trzej zmarli młodo) oraz 3 córki: Annę, Elżbietę Konstancję i Elżbietę Katarzynę (małżonka pisarza polnego koronnego Andrzeja Sierakowskiego h. Dołęga^[5]).

Inicjator w 1599 r. fundowania klasztoru bernardynów w Sokalu (dał 5000 zł). Zrobił zapis za zgodą Katarzyny Mieleckiej na budowie kolegium jezuickiego we Lwowie na jej wsiach Baczów i Podusilna (koło Przemyślan)^[6], pochowany został u bernardynów w Sokalu.

Prowadził wszechstronną działalność literacką, jest autorem m.in. poradnika myśliwskiego pt. Myślistwo z ogary z 1618 r. Wydał także pierwszy polski podręcznik pszczelarstwa Nauka koło pasiek.

Odziedziczył po ojcu w Wielkopolsce miasta Grodzisk Wielkopolski i Międzychód z przyległymi wsiami w poznańskim województwie. Miał (po matce) Zielów i Łozinę w powiecie lwowskim, Steniatyn – w bełskim, Strzeszkowice i Czołnę w powiecie lubelskim. W 1606 r. scedował królewszczyznę Stulno Sędziwojowi Ostrorogowi (kasztelanowi międzyrzeckiemu^[7]).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Herbarz polski. T. I. Lipsk 1839–1846, s. 379.
↑ Urzędnicy Wielkopolscy XV–XVIII wieku. Spisy. Oprac. Adam Bieniaszewski, 1987, s. 222.
↑ Włodzimierz Dworzaczek, Ostroróg Jan h. Nałęcz (1565–1622), s. 506.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 325.
↑ Andrzej Sierakowski h. Dołęga w i-PSB.
↑ Włodzimierz Dworzaczek, Ostroróg Jan h. Nałęcz (1565–1622), s. 509–510.
↑ Ostrorogowie (01). mariusz.eu.pn. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-21)]..

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

PawełP. Anders PawełP., Grodzisk Wielkopolski, Poznań: Wydawnictwo WBP, 1995, ISBN 83-85811-26-5, OCLC 749137713 .
Włodzimierz Dworzaczek: Ostroróg Jan h. Nałęcz (1565–1622). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXIV/3, zeszyt 102. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979, s. 506–511.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Ostrorogowie (01). mariusz.eu.pn. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-21)].
Dzieła Jana Ostroroga w bibliotece Polona

[1] Herbarz polski. T. I. Lipsk 1839–1846, s. 379.

[2] Urzędnicy Wielkopolscy XV–XVIII wieku. Spisy. Oprac. Adam Bieniaszewski, 1987, s. 222.

[3] Włodzimierz Dworzaczek, Ostroróg Jan h. Nałęcz (1565–1622), s. 506.

[4] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 325.

[5] Andrzej Sierakowski h. Dołęga w i-PSB.

[6] Włodzimierz Dworzaczek, Ostroróg Jan h. Nałęcz (1565–1622), s. 509–510.

[7] Ostrorogowie (01). mariusz.eu.pn. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-21)]..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Za panowania Piastów	Dzierżykraj z Człopy (1020–?) Jakub z Bnina (1120–?) Dobrogost z Szamotuł (1216–1226) Dionizy z Goździkowa (1226–1234) Bogumił Dzierżykraj (1234–1242) Mościc z Wielkiego Koźmina (1242–1252) Przedpełk (1252–1253) Hertobald (1253–1255) Mikołaj z Grzymisławia (1255–1260) Beniamin z Grabowy (1260–1264) Janko z Czarnkowa (1264–1270) Przedpełk (1270–1277) Jakub z Bnina (1277–1281) Tomisław z Szamotuł (1281–1286) Beniamin Zaremba (1286–1287) Tomisław z Szamotuł (1288–1293) Beniamin Zaremba (1293–1297) Piotrko? (1297–1299) Sędziwój z Jarocina (1299–1306) Kiełcz z Brudzewa (1306–1308) Dobrogost z Dzwonowa (1308–1320) Przybysław (1326–1328) Wincenty z Szamotuł (1328–1332) Mikołaj z Biechowa (1332–1340) Jarosław z Iwna (1340–1343) Maciej Borkowic (1343–1358) Pasek z Wolicy (1358–1371)
Za panowania Andegawenów i Jagiellonów	Wincenty z Krępy (1371–1386) Bartosz Wezenborg (1387–1393) Jędrzej z Szamotuł (1393–1400) Mścisław Bardzki (1400–1406) Sędziwój Ostroróg (1406–1441) Jan z Bnina (1441–1449) Łukasz I Górka (1449–1475) Stanisław Ostroróg (1475–1477) Maciej z Bnina Opaliński (1477–1493) Mikołaj z Kutna (1493–1495) Jan Starszy Świdwa Szamotulski (1495–1496) (Jan) Sędziwój Czarnkowski (1496–1499) Jan Ostroróg (1500–1501) Andrzej Szamotulski (1501–1511) Mikołaj Lubrański (1511–1519) Stanisław Kościelecki (1519–1535) Łukasz II Górka (1535–1538) Janusz Latalski (1539–1557) Marcin Zborowski (1557–1561) Andrzej Kościelecki (1561–1565) Łukasz III Górka (1565–1573)
Za monarchii elekcyjnej	Stanisław Górka (1573–1592) Hieronim Gostomski (1592–1609) Jan Ostroróg (1610–1622) Piotr Opaliński (1622–1624) Stanisław Przyjemski (1624–1628) Jan Opaliński (1628–1637) Krzysztof Opaliński (1637–1655) Jan Leszczyński (1655–1661) Andrzej Karol Grudziński (1661–1678) Krzysztof Grzymułtowski (1679–1687) Rafał Leszczyński (1687–1692) Wojciech Konstanty Breza (1692–1698) Stanisław Małachowski (1698–1699) Stanisław Leszczyński (1699–1709) Franciszek Zygmunt Gałecki (1709–1711) Andrzej Aleksander Radomicki (1711–1726) Maciej Radomicki (1726–1728) Władysław Radomicki (1728–1737) Michał Raczyński (1737) Antoni Józef Poniński (1738–1742) Ludwik Bartłomiej Szołdrski (1742–1753) Stefan Garczyński (1753–1754) Stanisław Potocki (1754–1760) Florian Łubieński (1760–1765) Antoni Barnaba Jabłonowski (1765–1778) August książę ordynat Sułkowski (1778–1786) Józef Klemens Mielżyński (1786–1793)
Prezesi Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Prowincji Poznańskiej	Joseph von Zerboni di Sposetti (1815–1824) Johann Friedrich Theodor von Baumann (1825–1830) Eduard Heinrich Flottwell (1830–1840) Adolf von Arnim-Boitzenburg (1840–1842) Carl Moritz von Beurmann (1843–1850) Gustav Carl Gisbert Heinrich Wilhelm Gebhard von Bonin (1850–1851) Eugen von Puttkamer (1851–1860) Gustav Carl Gisbert Heinrich Wilhelm Gebhard von Bonin (1860–1862) Karl Wilhelm von Horn (1862–1869) Otto von Königsmarck (1869–1873) William Barstow von Guenther (1873–1886) Robert von Zedtlitz-Trützschler (1886–1890) Hugo von Wilamowitz-Moellendorff (1890–1899) Karl Julius Rudolf von Bitter (1899–1903) Wilhelm von Waldow (1903–1911) Philipp Schwartzkopf (1911–1914) Johan Karl Friedrich Moritz Ferdinand von Eisenhart-Rothe (1914–1918)