Jan Potocki (zm. 1611)

Jan Potocki
	; Jan i Jakub Potoccy
	; Pilawa
Rodzina	Potoccy herbu Pilawa
Data urodzenia	około 1552
Data i miejsce śmierci	19 kwietnia 1611 ; Smoleńsk
Ojciec	Mikołaj Potocki
Matka	Anna Czermińska
Żona	Ełzbieta Kamieniecka
Dzieci	Jan, Mikołaj

Jan Potocki Pilawa (ur. ok. 1552, zm. 19 kwietnia 1611 w Smoleńsku) – wojewoda bracławski w latach 1608-1611, starosta podolski w latach 1588-1611, pisarz polny koronny w latach 1588-1611, rotmistrz królewski w 1579 roku, starosta płoskirowski w 1609 roku^[2], starosta latyczowski, gorliwy kalwinista.

Wywód genealogiczny[edytuj | edytuj kod]

4. Jakub Potocki
	2. Mikołaj Potocki
5. Katarzyna Jemielnicka
		1. Jakub Potocki
6. Andrzej Czermiński
	3. Anna Czerminska
7.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jego ojcem był starosta kamieniecki Mikołaj Potocki (zm. 1572), a matką była Anna Czermińska (1525-1579). Miał braci Jakuba, Andrzeja i Stefana. Ożenił się (przed 1593 r.). z Elżbietą Kamieniecką herbu Pilawa (zm. po 1612).

Studiował w Lipsku w latach 1568-1569.

Poseł województwa podolskiego na sejm 1582 roku, sejm 1585 roku, poseł powiatu kołomyjskiego na sejm 1590 roku, poseł województwa podolskiego na sejm 1590/1591 roku, sejm 1592 roku, sejm 1593 roku, sejm 1595 roku, poseł ziemi halickiej na sejm 1597 roku, poseł województwa podolskiego na sejm 1598 roku^[3].

Znany dowódca wojskowy, odznaczył się w wojnach z Tatarami i Rosją. W czasie elekcji 1587 roku głosował najpierw na Piasta^[4], potem na Zygmunta Wazę^[5]^[6]. W 1592 mianowany starostą generalnym (generałem) ziem podolskich. pisarz polny koronny od 1594 roku. W 1594 r. otrzymał zgodę na wykupienie z rąk Stanisława Golskiego, wówczas kasztelana halickiego, kilku wsi należących do starostwa kamienieckiego (m in. Jurczynki, Kopytyńce, Popowce, Rosznowka, Susłowce, Szczodrowa). W 1607 r. na tych i innych wsiach z miasteczkiem Smotryczem król zapisał mu 12000 złp. (zwrot kosztów na budowę zamku w Latyczowie. Trzymał miasteczko Czartowiec (Ruskie województwo), dlia niego w 1589 r. dostał przywilej na jarmarki i targ^[7]. W 1600 roku był posłem na sejm^[8]. W 1607 roku był posłem na sejm z województwa podolskiego^[9]. Podczas rokoszu Zebrzydowskiego popierał gorąco sprawę Zygmunta III i przechylił na jego korzyść bitwę pod Guzowem (6 lipca 1607), rozbijając środek szyku przeciwnika, za co w 1608 mianowany został wojewodą bracławskim. W tymże roku zorganizował za zezwoleniem królewskim wyprawę do Mołdawii, która osadziła na tronie hospodara szwagra jego brata Stefana, Konstantego Mohyłę. W latach następnych towarzyszył królowi w jego wyprawach wojennych, zmarł w czasie oblężenia Smoleńska 22 kwietnia 1611. Pochowany został pod kaplicą zamku w Paniowcach^[10].

Według prof. Jerzego Urwanowicza, zmarł 19 kwietnia 1611^[11]. Wcześniej Andrzej Lipski twierdził, że Jan Potocki zmarł 22 lub 25 kwietnia 1611, padająć ofiarą zarazy.

Ruiny zamku w Paniowcach w XIX wieku
Nieistniejąca kaplica, akademia i drukarnia kalwińska w Paniowcach na rycinie z XIX wieku
Zamek w Latyczowie

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Potoccy herbu Pilawa

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Stanisław Szczotka, Dobrzański Andrzej (Vandlovius, Wandłowski, Wąndłowski) w Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1939–1946, t. V, s. 264.
↑ Urzędnicy podolscy XIV-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Eugeniusz Janas, Witold Kłaczewski, Janusz Kurtyka, Anna Sochacka. Kórnik 1998, s. 226.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 279, 291, 330, 338, 347, 359, 366, 386, 398, 408.
↑ tak nazywano bliżej nieokreślonego kandydata krajowego
↑ Anna Pieńkowska, Zjazdy i sejmy z okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego, Pułtusk 2010, s. 365.
↑ Pieńkowska tytułuje go pisarzem polnym koronnym już w 1587 roku, ale prawdopodobnie to wynik późniejszej identyfikacji tej osoby
↑ Andrzej Lipski. Potocki Jan h. Pilawa (ok. 1552–1611). Polski Słownik Biograficzny. Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. PWN, 1983. Tom XXVIII. Zeszyt 116, s. 26.
↑ Andrzej Radman, Marek Ferenc, Rejestr senatorów i posłów na sejmie walnym warszawskim 9 lutego - 21 marca 1600 r., w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. MCCLXVII – 2004, Prace Historyczne, z. 131, s. 100.
↑ Anna Filipczak-Kocur, Senatorowie i posłowie koronni na sejmie 1607 roku, w: Przegląd Historyczny 76/2, 1985, s. 296.
↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII. Warszawa: 1880–1902, s. 839-40.
↑ Jerzy Urwanowicz. Marian Wolski, Potoccy herbu Pilawa do początku XVII wieku. Studium genealogiczno-własnościowe, „Societas Vistulana”, Kraków 2013, ss. 438. Recenzja. „Białostockie Teki Historyczne”. 12, s. 262, 2014.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Andrzej Lipski: Potocki Jan h. Pilawa (ok. 1552–1611). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXVIII/1, zeszyt 116. Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1984, s. 24–28.
Teodor Żychliński: Potoccy herbu Pilawa. W: Złota ksiega szlachty polskiej. Rocz. XIV. Poznań, 1892, s. 25.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Genealogia polskich rodzin arystokratycznych.

[1] Stanisław Szczotka, Dobrzański Andrzej (Vandlovius, Wandłowski, Wąndłowski) w Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1939–1946, t. V, s. 264.

[2] Urzędnicy podolscy XIV-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Eugeniusz Janas, Witold Kłaczewski, Janusz Kurtyka, Anna Sochacka. Kórnik 1998, s. 226.

[3] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 279, 291, 330, 338, 347, 359, 366, 386, 398, 408.

[4] tak nazywano bliżej nieokreślonego kandydata krajowego

[5] Anna Pieńkowska, Zjazdy i sejmy z okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego, Pułtusk 2010, s. 365.

[6] Pieńkowska tytułuje go pisarzem polnym koronnym już w 1587 roku, ale prawdopodobnie to wynik późniejszej identyfikacji tej osoby

[7] Andrzej Lipski. Potocki Jan h. Pilawa (ok. 1552–1611). Polski Słownik Biograficzny. Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. PWN, 1983. Tom XXVIII. Zeszyt 116, s. 26.

[8] Andrzej Radman, Marek Ferenc, Rejestr senatorów i posłów na sejmie walnym warszawskim 9 lutego - 21 marca 1600 r., w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. MCCLXVII – 2004, Prace Historyczne, z. 131, s. 100.

[9] Anna Filipczak-Kocur, Senatorowie i posłowie koronni na sejmie 1607 roku, w: Przegląd Historyczny 76/2, 1985, s. 296.

[Geo-10] Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII. Warszawa: 1880–1902, s. 839-40.

[11] Jerzy Urwanowicz. Marian Wolski, Potoccy herbu Pilawa do początku XVII wieku. Studium genealogiczno-własnościowe, „Societas Vistulana”, Kraków 2013, ss. 438. Recenzja. „Białostockie Teki Historyczne”. 12, s. 262, 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]