Jan Łopuszański (fizyk)

Jan Tadeusz Łopuszański

Data i miejsce urodzenia	21 października 1923 Lwów
Data i miejsce śmierci	30 kwietnia 2008 Wrocław
profesor nauk fizycznych
Specjalność: fizyka teoretyczna, klasyczna i kwantowa teoria pola
Alma Mater	Uniwersytet Wrocławski
Doktorat	1955 Uniwersytet Jagielloński
Profesura	1959
Polska Akademia Nauk
Status	członek rzeczywisty
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Wrocławski
Odznaczenia

Jan Tadeusz Łopuszański (ur. 21 października 1923 we Lwowie, zm. 30 kwietnia 2008 we Wrocławiu) – polski fizyk-teoretyk.

Życiorys

W latach 1945-50 studiował fizykę na Uniwersytecie Wrocławskim.

Stopień doktora nauk fizycznych uzyskał w 1955 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim, od r. 1959 był profesorem fizyki teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego.

W 1957 został wybrany na prodziekana, a w latach 1962-1968 pełnił funkcję Dziekana Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1954-1968 pracował także we Wrocławskim Oddziale Polskiej Akademii Nauk. W latach 1970-1984 był Dyrektorem Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Według opinii wielu kolegów fizyków, w kraju i zagranicą, był to złoty okres w historii Instytutu, kiedy to nastąpił burzliwy rozwój nowych kierunków badań i owocnych kontaktów zagranicznych. Od roku 1986 członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.

W szczególności znane twierdzenie Haaga-Łopuszańskiego-Sohniusa ukierunkowało dalsze badania w dziedzinie supersymetrycznych teorii pola. Jan Łopuszański współpracował z wieloma wybitnymi fizykami zagranicznymi, w tym: z L.Van Howe i T. Ruijgrokiem (Utrecht), K.O. Friedriechsem i B. Zumino (New York), H. Reeh (Princeton, potem Getynga), R. Haagiem i M. Sohniusem (Hamburg). Jest autorem 75 publikacji naukowych, 26 prac przeglądowych.

Był jednym z głównych inicjatorów Międzynarodowej Zimowej Szkoły Fizyki Teoretycznej w Karpaczu. Wypromował 11 doktorów, był promotorem doktoratów honoris causa nadanych przez Uniwersytet Wrocławski dwóm Laureatom Nagrody Nobla, profesorom C. N. Yangowi i A. Salamowi. Odznaczony był Srebrnym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1965), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1976), tytułem Zasłużonego Nauczyciela PRL (1980) oraz Medalami 10-, 30- i 40-lecia PRL. W 1991 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Życie prywatne

J. Łopuszański po rozwodzie z Haliną Pidek, z którą miał syna Macieja Łopuszańskiego, ożenił się z Barbarą Zasłonką. Wśród jego hobby wymienia się muzykę barokową i uprawianie ogrodu. Zmarł na zawał serca 30 kwietnia 2008 w swoim domu we Wrocławiu. Pochowany został na Cmentarzu Świętej Rodziny na Sępolnie.

Książki i skrypty

• J. Łopuszański, A Pawlikowski, “Fizyka statystyczna”, PWN, Warszawa 1969
• J. Łopuszański, “Wstęp do aksjomatycznej teorii pola kwantowego”, 1964
• J. Łopuszański, “Introduction to axiomatic quantum field theory. Vol.1”
• J. Łopuszański, “An Introduction to the conventional quantum field theory”, Uniwersytet Wrocławski (1976)
• J. Łopuszański, “O symetrii w kwantowej teorii pola”, 1983
• J. Łopuszański, “O znaczeniu potencjałów elektromagnetycznych w ...”, 1984
• J. Łopuszański, “Spinorial Calculus” (PWN Wrocław, 1984)
• J. Łopuszański, “Rachunek spinorów”, PWN Warszawa (1985).
• J. Łopuszański, “An Introduction to Symmetry and Supersymmetry in Quantum Field Theory” (World Scientific, Singapore, 1991)
• J. Łopuszański, A. Pękalski, J. Przystawa [ed], “Magnetism in metals and metallic compounds”, Conference Proceedings, Plenum Press, New York (1974)

Bibliografia

• W parze z odwagą winien iść rozsądek / Witold Karwowski, Władysława Nawrocka, Andrzej Borowiec, "Postępy Fizyki", 2001 z. 1 s. 15-37
• Rozmowa z Janem Łopuszańskim, profesorem fizyki teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego, "Studia i Materiały z Dziejów Uniwersytetu Wrocławskiego", t. 5 (2004), s. 201-246

Linki zewnętrzne

• Notka biograficzna. ift.uni.wroc.pl:80. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-17)]. na stronie Instytutu Fizyki Teoretycznej UWr.
• Jan Łopuszański, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2009-05-10] .
• Książki prof. Jana Tadeusza Łopuszańskiego w sieciowej wersji Przewodnika Bibliograficznego - 34 pozycje
• Książki prof. Jana Tadeusza Łopuszańskiego w katalogu komputerowym Biblioteki Jagiellońskiej
• Książki prof. Jana Tadeusza Łopuszańskiego w katalogu komputerowym Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego
• Nekrolog w "Polska.Gazeta Wrocławska"
• Wspomnienie o prof. Janie Łopuszańskim napisane przez prof. Arkadiusza Jadczyka