Janusz Strachocki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Janusz Strachocki
Ilustracja
Janusz Strachocki i Irena Grywińska (1937)
Data i miejsce urodzenia

8 lutego 1892
Warszawa

Data i miejsce śmierci

29 grudnia 1967
Warszawa

Zawód

aktor, reżyser, dyrektor teatru

Współmałżonek

Stefania Czajkowska

Lata aktywności

1911–1967

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal za Warszawę 1939–1945 Medal 10-lecia Polski Ludowej Srebrny Wawrzyn Akademicki
Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”

Janusz Strachocki (ur. 8 lutego 1892 w Warszawie, zm. 29 grudnia 1967 tamże) – polski aktor i reżyser teatralny. Najbardziej znany z roli wielkiego mistrza Konrada von Jungingena w filmie Krzyżacy (1960).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Grób Janusza Strachockiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Urodził się 8 lutego 1892 w Warszawie, w rodzinie Bronisława, inżyniera kolejowego, i Jadwigi ze Szpetów, nauczycielki. W 1911 zdał maturę w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie. W latach 1912–1913 studiował wokalistykę w konserwatorium w Berlinie, ale choroba uniemożliwiła mu karierę śpiewaczą. Jesienią 1913 został słuchaczem Szkoły Aplikacyjnej przy Warszawskich Teatrach Rządowych, a w grudniu debiutował w epizodach na deskach Teatru Rozmaitości i Teatru Letniego. Po wybuchu I wojny światowej został wraz z rodziną ewakuowany do Rosji, gdzie w 1915 trafił do Teatru Polskiego Arnolda Szyfmana w Moskwie. Po wojnie występował w teatrach Warszawy. W latach 30. grał i reżyserował także w teatrach Łodzi i Lwowa.

„Okres okupacji niemieckiej spędził w Warszawie. Zajmował się handlem, był robotnikiem w fabryce zup, kelnerem. Należał do AK, współpracował z jej wywiadem. Brał udział w konspiracyjnych koncertach poetyckich”[1].

Pod koniec II wojny światowej założył pierwszą powojenną polską szkołę aktorską – Miejską Szkołę Dramatyczną, działającą od października 1944 na warszawskiej Pradze. W kwietniu 1947 przekształcono ją w Państwową Wyższą Szkołę Aktorską, a rektorem został Aleksander Zelwerowicz. Strachockiemu zaproponowano objęcie dyrekcji Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie. Ofertę Ministerstwa Kultury i Sztuki przyjął, tym bardziej, że ministerstwo zadeklarowało subwencjonowanie placówki i w niedalekiej przyszłości jej upaństwowienie. Do Olsztyna Strachocki przyjechał w czerwcu 1947 z dwunastoosobową grupą wychowanków. Wystartował kilka miesięcy później, 4 października, premierą „Fantazego” Słowackiego, reżyserując tę komedię romantyczną i grając w niej główną rolę. Spośród absolwentów jego szkoły na olsztyńskiej scenie debiutowali w zawodzie znani później aktorzy: Tadeusz Janczar, Józef Nalberczak, Ryszard Pietruski. W lipcu 1948 roku Strachocki zrezygnował ze stanowiska „wobec niedostatecznej troski miejscowych władz o byt zespołu” – jak to elegancko ujął. I jak przyszedł do Olsztyna z grupą wychowanków, tak i z nią odszedł.

Rok kierowania przez Strachockiego olsztyńską sceną to jedenaście premier i 292 spektakle, które obejrzało 95,2 tys. widzów. Mniej premier niż w poprzednim sezonie, ale lepszej jakości. Ani jednej z repertuaru poważnego. Repertuar lżejszy stanowiły sztuki A. Fredry, G. B. Shawa i autorów współczesnych, Jacques'a Companéeza i Noego, André Claude’a Pugeta, Viktora Eftimiu, Scribe’a, J. B. Priestleya, Arnolda Ridleya, Konstantego Krumłowskiego, O. Connorsa. Nie wystawiono żadnej farsy bulwarowej. W recenzjach prasowych rok Strachockiego w olsztyńskim teatrze jawi się jako „okres starannych i przemyślanych inscenizacji, świeżych i ożywczych prezentacji aktorskich” (Tadeusz Prusiński, „Jest teatr w Olsztynie", Olsztyn 2005, s. 62–65).

Po Olsztynie Strachocki związał się z teatrami Warszawy (głównie z Narodowym). Jego ostatnią rolą był Achilles w „Kleopatrze” Cypriana Kamila Norwida, wyreżyserowanej przez Mieczysława Górkiewicza w Teatrze Narodowym (premiera 15 czerwca 1967 roku).

Zmarł w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C2-4-3)[2].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W lutym 1914 ożenił się ze Stefanią Czajkowską, polonistką i aktorką. Miał dwóch synów: Andrzeja (1922–2001), inżyniera architekta i scenografa, oraz Jeremiego (1924–1998), inżyniera architekta[3][4].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980. Warszawa: PWN, 1994, s. 863. ISBN 83-01-11260-3.
  2. Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-02-10].
  3. Janusz Strachocki [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2018-08-14] (pol.).
  4. Powstańcze Biogramy – Jeremi Strachocki. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2018-08-15].
  5. M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 217 „za działalność artystyczną w czasie walk o Warszawę na terenie Pragi”.
  6. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 Uchwała Rady Państwa nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  7. M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 461 „za zasługi dla polskiej sceny”

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]