Jarnik solankowy

Jarnik solankowy
	; Samolus valerandi
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	pierwiosnkowate
Rodzaj	jarnik
Gatunek	jarnik solankowy
	Nazwa systematyczna
	Samolus valerandi L.; Sp. pl. 1:171. 1753
Synonimy
	Samolus floribundus Kunth; Samolus parviflorus Raf.; Samolus valerandi subsp. parviflorus (Raf.) Hultén;
	Samolus floribundus Kunth; Samolus parviflorus Raf.; Samolus valerandi subsp. parviflorus (Raf.) Hultén;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jarnik solankowy (Samolus valerandi L.) – gatunek rośliny z rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae Vent). Jest szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej^[4]. W Polsce jest rzadki, w województwie zachodniopomorskim i wielkopolskim zagrożony.

Rozmieszczenie[edytuj | edytuj kod]

Na świecie zasięg obejmuje:

Amerykę Północną i Południową,
północny i południowy wschód Afryki,
południe Australii,
Europę (południową, zachodnią i centralną, na północy - do południowej Finlandii).

W Polsce, do 2001, opublikowano następujące stanowiska:

Dziwnów, u ujścia Dziwny,
Świnoujście, u ujścia Świny,
półwysep Przytór, nad Świną w Warszowie,
Karsiborska Kępa,
Kołobrzeg, dzielnica Kostrzewno,
Władysławowo, nad zatorfionymi brzegami Zatoki Puckiej,
Puck, słone łąki nad Zatoką Pucką,
okolice Jeziora Miedwie,
brzegi Jeziora Chłop koło Myśliborza.

Ponadto, w 2007, Wanda Bacieczko, zlokalizowała roślinę także w Kotlinie Pyrzyckiej w:

Stróżewie, na terenie osuszonego zbiornika wodnego w dolinie Płoni,
pobliżu Brzeska, na brzegach okresowego jeziorka,
Starym Przylepie, w dolinie Płoni,
Lubiatowie, w kanale melioracyjnym w dolinie Płoni.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Do 50 cm wysokości.
Liście: Mięsiste, odwrotnie jajowate lub podługowate, tępe. Liście dolne ogonkowe, górne - siedzące.
Kwiaty: Białe, na długich szypułkach, zebrane w grona w kątach liści. Słupek na wpół dolny^[5].
Owoc: Torebka pękająca 5 klapami.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, halofit. W Polsce rozwija się najczęściej na łąkach nadmorskich ze słonymi wysiękami. Czasem spotykany w głębi lądu, na bagnistych terenach nadrzecznych. Preferuje gleby piaszczyste lub gliniaste o dużym stężeniu chlorku sodu. Kwitnie od lipca do września. Liczba chromosomów 2n = 24, 26^[6].

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[7] w grupie gatunków wymierających (kategoria zagrożenia E). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię EN (zagrożony)^[8]. Objęta ochroną ścisłą.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
↑ Samolus valerandi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-15].
↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
↑ Samolus valerandi na Flora of China [dostęp 2013-12-12].
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Wanda Bacieczko, Nowe dla Pomorza Szczecińskiego stanowiska Samolus Valerandi L. (Primulaceae) w Kotlinie Pyrzyckiej, w: Acta Scientiarum Polonorum - Biologia, 6(1-2)/2007, wyd. Akademii Podlaskiej w Siedlcach, ss.3-8, ISSN 1644-0641

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).

[iucn-3] Samolus valerandi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-15].

[5] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.

[6] Samolus valerandi na Flora of China [dostęp 2013-12-12].

[7] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]