Jasieniec piaskowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jasieniec piaskowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

dzwonkowate

Rodzaj

jasieniec

Gatunek

jasieniec piaskowy

Nazwa systematyczna
Jasione montana L.
Sp. Pl. 2: 928. 1753
Kwiatostan jasieńca piaskowego

Jasieniec piaskowy (Jasione montana L.) – gatunek rośliny z rodziny dzwonkowatych. Jest szeroko rozprzestrzeniony w Europie od Portugalii po Ural, obecny poza tym w północno-zachodniej Afryce, a jako introdukowany także we wschodniej części Stanów Zjednoczonych Ameryki[3]. W Polsce pospolity niemal w całym kraju (brak go lub rzadko rośnie tylko w Karpatach)[4]. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Roślina jednoroczna, dwuletnia lub wieloletnia o wysokości 30–50 cm. Wytwarza liczne i rozgałęzione pędy.
Łodyga
Wzniesiona i rozgałęziająca się, tylko w dole ulistniona.
Liście
Lancetowate o falistych i kędzierzawych brzegach.
Kwiaty
Zebrane w główki na szczytach pędów i otoczone zaostrzonymi, owłosionymi i grubo ząbkowanymi listkami okrywy. Pozornie tworzą jeden kwiat, podobny do koszyczków roślin z rodziny złożonych. Są drobne, jasnoniebieskie, czasem białe. Kielich pięciodzielny. Korona prawie do nasady podzielona na pięć wąskich łatek. Pylniki pręcików zrośnięte nasadami. Kwitnie w czerwcu i lipcu, jest owadopylna.
Owoc
5-kanciasta, dwukomorowa torebka. Nasiona drobne, rozsiewane przez wiatr.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit. Rośnie na nasypach, przydrożach, torach, piaszczystych porębach leśnych, wydmach i w murawach napiaskowych. Jest rośliną wskaźnikową gleb bezwapiennych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Koelerio-Corynephoretea[5]. Ziele zawiera alkaloidy.

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

  • J. montana L., var. montana – ma szczeciniasto owłosione i przeważnie wzniesione łodygi (do 25 cm wysokości). Listki okrywy koszyczka przeważnie ząbkowane. Jest pospolity. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Koelerio-Corynephoretea[5].
  • J. montana L., var. litoralis Fries – łodygi prawie nagie, o długości 15–30 cm, pokładające się, a tylko na szczytach podnoszące. Listki okrywy całobrzegie. Występuje tylko na nadmorskich piaskach. Gatunek charakterystyczny dla All. Koelerion albescentis i Ass. Helichryso-Jasionetum[5].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Jest uprawiany jako roślina ozdobna jednoroczna lub dwuletnia[6][7]. Jest dość rzadki w uprawie, częściej uprawiane są inne gatunki, np. jasieniec trwały[6]. Najlepiej rośnie na przepuszczalnej glebie ogrodowej w pełnym słońcu lub w półcieniu. Nie lubi żyznej gleby, korzystne jest natomiast dodanie niewielkiej ilości dolomitu[6]. Rozmnaża się przez wysiew nasion jesienią.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
  3. Jasione montana L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-04-24].
  4. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 309, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  5. a b c Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  6. a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  7. Beata Grabowska, Tomasz Kubala, Encyklopedia bylin. T. 1, A-J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 504, ISBN 978-83-7506-845-0, OCLC 802818812.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.