Jerzy Brinken

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje) o 18:40, 21 sty 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Jerzy Brinken
Data i miejsce urodzenia

19 czerwca 1908
Kielce

Data i miejsce śmierci

29 października 1991
Szczecin

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Szczecinie

Zawód, zajęcie

nauczyciel-geograf
bibliotekarz, publicysta

Miejsce zamieszkania

Szczecin

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

mgr

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Pracodawca

Ośrodek Kultury w Szczecinie
I Liceum Ogólnokształcące
Okręgowy Ośrodek Dydaktyczno-Naukowy Geografii i Geologii w Szczecinie

Dzieci

Barbara Karpińska

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej

Jerzy Brinken (ur. 19 czerwca 1908 w Kielcach, zm. 29 października 1991 w Szczecinie) – polski geograf, nauczyciel, współorganizator pierwszych polskich placówek oświatowych w powojennym Szczecinie[1][2], kronikarz miasta i popularyzator geografii i geologii[2].

Życiorys

W roku 1936 ukończył studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego, po czym pracował jako nauczyciel w prywatnym gimnazjum w Warszawie. W czasie okupacji niemieckiej uczestniczył w tajnych kompletach ucząc studentów, za co po wojnie otrzymał Odznakę Tajnego Nauczania. Na tzw. Ziemiach Odzyskanych znalazł się w połowie roku 1945. We wspomnieniach z tego czasu napisał m.in.[3]: Szablon:CytatD

W tym okresie historii Szczecina nie były jeszcze podjęte ostateczne decyzje w sprawie położenia granicy między Polską i radziecką strefą okupacyjną w Niemczech (zob. konferencja poczdamska i tło historyczne powstawania polskich szkół). Na początku lipca w zrujnowanym mieście mieszkało ok. 84 tys. Niemców i ok. 1,5 tys. Polaków, osiedleńców z różnych części Polski Centralnej i z Kresów Wschodnich[4]. We wspomnieniach Jerzego Brinkena znalazł się m.in. zapis dotyczący uroczystości, którą administracja polska zorganizowała 15 lipca z okazji 535. rocznicy bitwy pod Grunwaldem; zaproszenie na jeden z największych placów wydrukowano w drugim numerze polskiej gazety – „Wiadomości Szczecińskich” (15 lipca 1945). W czasie jubileuszu doszło do ważnego wydarzenia. Usunięto niemieckie tabliczki z dotychczasową nazwą placu. Zastąpiły je przygotowane na niewielkich kawałkach drewna napisy wykonane odręcznie smołą – „Plac Grunwaldzki”, które następnie przymocowano w odpowiednio widocznych miejscach. Jerzy Brinken tak zapamiętał swój spacer, na który wybrał się z siostrą po kilku dniach[4][a]: Szablon:CytatD

W tych warunkach przystąpił do organizacji pierwszej w Szczecinie polskiej biblioteki – „Ośrodka Kultury” – w której początkowo wypożyczał własne książki, ocalone z warszawskiego księgozbioru[5]. Zorganizował też badania geograficzne i geologiczne w okolicach miasta. Doprowadził do utworzenia Szczecińskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Geograficznego (był jego prezesem w latach 1947–1957)[1][2]. W roku 1947 zorganizował w Szczecinie krajowy zjazd naukowy, w którym brało udział 700 osób[1], a w roku 1948 – wielką wystawę geologiczną w pierwszym gimnazjum i liceum ogólnokształcącym, utworzonym w roku 1945 przez Janinę Szczerską[6].

W I LO Janiny Szczerskiej i innych szczecińskich szkołach był do emerytury nauczycielem geografii. Równocześnie prowadził Okręgowy Ośrodek Dydaktyczno-Naukowy Geografii i Geologii. Działał społecznie w Związku Nauczycielstwa Polskiego i Polskim Towarzystwie Geograficznym[1], m.in. był współorganizatorem Ogólnopolskiego Zjazdu PTG, który odbył się w Toruniu w roku 1947[7].

Zmarł w Szczecinie w roku 1991. Został pochowany na szczecińskim Cmentarzu Centralnym[8] (kwatera 47).

Publikacje (wybór)

Jerzy Brinken jest autorem ok. 30. publikacji – naukowych i popularnonaukowych – dotyczących geografii, geomorfologii, metodyki nauczania i powojennej historii Szczecina[1], m.in.:

  • Okolice Szczecina (1947)[9]
  • Słownik geografii turystycznej Polski, tom 1 (1956)[10]
  • Obserwacje i ćwiczenia z geografii matematycznej (1957)[11]
  • Słownik geografii turystycznej Polski, tom 2 (1959)[12]
  • Wspomnienia szczecińskiego pedagoga i geografa (1974)[13]
  • Pionierskie lata szczecińskiej oświaty 1945–1948 (1975)[1]

Odznaczenia i wyróżnienia[2]

Upamiętnienie

W czerwcu 2008 r., w setną rocznicę urodzin Jerzego Brinkena, na ścianie kamienicy przy ul. Kaszubskiej 20, w której mieszkał i prowadził „Ośrodek Kultury”, odsłonięto tablicę pamiątkową[5][14][15], ufundowaną przez Radę Osiedla Centrum. Umieszczono na niej napis[5]: Szablon:CytatD Poniżej tekstu zamieszczono odznakę Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Odsłonięcia tablicy dokonała córka Jerzego Brinkena – Barbara Karpińska[14]. W tym samym roku w holu głównym Książnicy Pomorskiej im. Stanisława Staszica zorganizowano wystawę pt.[16] Szablon:CytatD

Uwagi

  1. ↑ W archiwum Polskiego Radia w Szczecinie znajduje się nagranie wspomnień Jerzego Brinkena, przypomniane w audycji nadanej 13 kwietnia 2009 r. z okazji 64. rocznicy „wyzwolenia”/„zdobycia”/„przejęcia” Szczecina (zob. Linki zewnętrzne).

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Władysław Nowotniak: Brinken Jerzy. W: Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 1999, s. 122. ISBN 83-7241-089-5. (pol.).
  2. ↑ a b c d ZNP Szczecin: Pionierzy oświaty 1945–1948; Brinken Jerzy. [w:] Na bazie materiałów „Związek Nauczycielstwa Polskiego na Pomorzu Zachodnim”, Szczecin 1988, WNUS [on-line]. znpszczecin.republika.pl. [dostęp 2012-11-24]. (pol.).
  3. ↑ Krasiu: Co działo się w marcu 1945 roku na prawobrzeżu. [w:] Portal Miłośników Dawnego Szczecina > Historia [on-line]. sedina.pl/wordpress, 7 marca 2005. [dostęp 2012-11-24]. (pol.).
  4. ↑ a b Grunwald po szczecińsku. [w:] Portal Miłośników Dawnego Szczecina > Historia: Pamiętniki * Wspomnienia * Reportaże * Publicystyka [on-line]. sedina.pl, 15 lipca 2011. [dostęp 2012-11-24].
  5. ↑ a b c Konrad Wojtyła: Szczecin upamiętni Jerzego Brinkena. www.radioszczecin.pl, 2008-06-19. [dostęp 2012-11-25]. (pol.).
  6. ↑ dr hab. Małgorzata Machałek (Uniwersytet Szczeciński, Dyrektor Uniwersyteckiego Centrum Edukacji). Szczecińskie lata Janiny Szczerskiej. . Centrum Dialogu Przełomy, Muzeum Narodowe w Szczecinie.  (data dostępu: 2012-11-17)
  7. ↑ Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział w Toruniu: Historia Oddziału Toruńskiego PTG. www.ptg.geo.umk.pl. [dostęp 2012-11-25]. (pol.).
  8. ↑ Jerzy Brinken, Cmentarz Centralny, kw. 47 rz. 15. [w:] Wyszukiwarka miejsca pochówku w Szczecinie [on-line]. cmentarze.szczecin.pl. [dostęp 2012-11-25]. (pol.).
  9. ↑ Jerzy Brinken: Okolice Szczecina w: Szczecin miasto-port-okolice. Polskie Towarzystwo Geograficzne w Szczecinie, Święto Morza 1947, 1947.
  10. ↑ Jerzy Brinken, redaktor: Maria Irena Mileska: Słownik geografii turystycznej Polski, tom 1. Komitet dla Spraw Turystyki, 1956.
  11. ↑ Obserwacje i ćwiczenia z geografii matematycznej. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Szkolnych, 1957, seria: Biblioteczka Metodyczna Centralnego Ośrodka Doskonalenia Kadr Oświatowych.
  12. ↑ Jerzy Brinken, redaktor: Maria Irena Mileska: Słownik geografii turystycznej Polski, tom 2. Komitet dla Spraw Turystyki, 1959.
  13. ↑ Praca zbiorowa. wybór,oprac. i wstęp: Tadeusz Białecki; posłowie: Piotr Zaremba: Z nadodrzańskiej ziemi. Wspomnienia Szczecinian. Poznań: 1974.
  14. ↑ a b Pomniki i tablice w Szczecinie Nazwa: Jerzy Brinken. [w:] Oficjalny serwis Urzędu Miasta Szczecin [on-line]. [dostęp 2012-11-25].
  15. ↑ J.Bartnicki: ul. Kaszubska 20, 120-letnia kamienica. [w:] Mapa Świata > Polska zachodniopomorskie > Szczecin [on-line]. www.panoramio.com. [dostęp 2012-11-25]. (pol.).
  16. ↑ Jerzy Brinken (1908–1991). szczeciński nauczyciel, geograf – w stulecie urodzin”. [w:] Oficjalna strona Książnicy Pomorskiej; informacja o wystawie [on-line]. nowa.ksiaznica.szczecin.pl. [dostęp 2012-11-25]. (pol.).

Linki zewnętrzne

  • Program nadany z okazji 64. rocznicy „wyzwolenia”/„zdobycia”/„przejęcia” Szczecina (26 kwietnia 1945 r.); w materiale – fragment audycji archiwalnej z udziałem Jerzego Brinkena; Opublikowane 13 kwietnia 2009 przez Busol w Szczecin we wtorek: 26 kwietnia 1945 r.; 64. rocznica „wyzwolenia” Szczecina. [w:] Audycja radiowa; spotkanie z Piotrem Brzezińskim ze Stowarzyszenia Archeologii Militarnej „Pomorze” [on-line]. sedina.pl, 14 kwietnia 2009. [dostęp 2012-11-25]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jerzy_Brinken&oldid=52011405”