Jerzy Jankowski

Jerzy Jankowski
Jerzy Szum, Yeży Yankowski
Data i miejsce urodzenia	1887 ; Wilno
Data i miejsce śmierci	1941 ; Kojrany
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Epoka	dwudziestolecie międzywojenne
	Ważne dzieła
	Tram wpopszek ulicy;
	Cytaty w Wikicytatach

Jerzy Jankowski, pseud. Jerzy Szum, Yeży Yankowski (ur. 1887 w Wilnie, zm. 1941 w Kojranach) – polski poeta i publicysta^[1], pionier futuryzmu w poezji polskiej.

Podczas rewolucji 1905 był w Łodzi agitatorem PPS^[1]. Lata pierwszej wojny światowej spędził w Moskwie, gdzie zetknął się z futuryzmem rosyjskim. Pierwsze wiersze futurystyczne Jankowskiego zostały opublikowane w różnych czasopismach w 1914 roku. W 1919 roku powrócił do Wilna, a następnie w końcu kwietnia tego roku, po zajęciu Wilna przez Wojsko Polskie, wyjechał do Warszawy. W 1919 roku opublikował w Warszawie nakładem Wydawnictwa Futuryzm Polski (Drukarnia Literacka) swój tom poezji zatytułowany Tram wpopszek ulicy. Skruty prozy i poemy. Na okładce tomu imię i nazwisko autora zapisano jako Yeży Yankowski.

Od roku 1921 cierpiał na zaburzenia psychiczne^[1] poprzedzone okresem alkoholizmu, co zmusiło go do wycofania się z życia publicznego; do końca życia przebywał w zakładzie psychiatrycznym w Wilnie. Zmarł w wyniku akcji T4 podczas trwającej od 24 czerwca 1941 okupacji niemieckiej Wilna.

Jerzy Jankowski w swojej twórczości wyrażał fascynację miastem i rozwojem techniki, stosował ortografię fonetyczną, sięgał do tworzywa mowy potocznej i języka ulicy. Wydany przez Jerzego Jankowskiego tom poezji zawierał oprócz wierszy futurystycznych także pozostałe dzieła z całego jego dorobku twórczego (m.in. utwory powstające od roku 1906 inspirowane nurtami w liryce modernistycznej np. symbolizmem, czy felietony). Przed publikacją tomu wiersze pierwszego polskiego futurysty ukazywały się na łamach różnych gazet, przed I wojną światową pisywał też o futuryzmie włoskim i rosyjskim.

Wybrane utwory[edytuj | edytuj kod]

Spłon lotnika (1914)^[1]
Maggi (1914)^[1]
Maks Linderomanja (1914)
Tram wpopszek ulicy: skruty prozy i poemy (zbiór wierszy, wyd. Futuryzm Polski, 1919)^[1]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f JulianJ. Krzyżanowski JulianJ., CzesławC. Hernas CzesławC. (red.), Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1. A–M, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984, s. 388–389, ISBN 83-01-05368-2 .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Edward Kozikowski: Łódź i pióro. Wspomnienia o pisarzach pochodzących z Łodzi bądź z Łodzią związanych. Łódź 1972
Nina S. Kolesnikoff: Polish Futurism: The Quest to Renovate Poetic Language. „The Slavic and East European Journal”, Vol. 21, No. 1 (1977), ss. 64-77
Paweł Majerski: Jerzy Jankowski. Katowice 1994
Paweł Majerski: Odmiany awangardy. Katowice 2001.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Jerzy Jankowski – publikacje w bibliotece Polona

[pwn1984-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f JulianJ. Krzyżanowski JulianJ., CzesławC. Hernas CzesławC. (red.), Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1. A–M, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984, s. 388–389, ISBN 83-01-05368-2 .

[1]