Jerzy Kurczewski (muzyk)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jerzy Kurczewski
Data i miejsce urodzenia

13 października 1924
Poznań

Data i miejsce śmierci

9 września 1995
Puszczykowo

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

dyrygent, chórmistrz, kompozytor

Zespoły
Poznański Chór Chłopięcy
Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Brązowy Krzyż Zasługi Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal Komisji Edukacji Narodowej Brązowy Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Tablica na kamienicy przy ul. Jana Spychalskiego w Poznaniu
Grób na cmentarzu junikowskim

Jerzy Kurczewski (ur. 13 października 1924 w Poznaniu, zm. 9 września 1995 w Puszczykowie) – polski dyrygent, kompozytor, twórca i kierownik Poznańskiego Chóru Chłopięcego w latach 1961–1991.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Czesława Kurczewskiego i Franciszki z domu Kaszyńskiej. Mąż Danuty Feld. Ojciec Aliny Kurczewskiej, dziennikarki muzycznej Radia Merkury.

Przed wybuchem II wojny światowej ukończył 2 klasy w Gimnazjum św. Jana Kantego. W czasie okupacji pracował jako robotnik w niemieckim szpitalu wojskowym, prowadząc jednocześnie tajną działalność artystyczną. Kierował grupą muzyczną „Flimoni”, do której należeli: Stefan Stuligrosz, Kornel Szymanowski, Jarosław Maciejewski, Aleksander Schmidt, Andrzej Matuszewski i Bolesław Mieczysław Bilewicz. Wtedy też zaczął uczyć się grać na fortepianie u swojego wuja. Działał czynnie w harcerstwie do 1950.

Po wojnie zdał przyspieszoną maturę, a następnie rozpoczął studia na muzykologii, oraz teorii specjalnej i dyrygenturze w PWSM. W latach 1949–1950 pracował jako etnolog i zbieracz muzycznej kultury ludowej w Państwowym Instytucie Sztuki, pod kierunkiem Mariana i Jadwigi Sobieskich brał udział w ekspedycjach naukowych. Był również muzykiem w poznańskim Teatrze Polskim, reżyserem muzycznym w poznańskiej Rozgłośni Polskiego Radia. Od 1957 należał do PZPR[1]. Członek Rady Krajowej PRON w 1983[2].

W 1945 założył chór chłopięcy „Miniaturka” przy 21 Drużynie Harcerskiej w Gimnazjum im. św. Jana Kantego, działający następnie pod różnymi nazwami, ostatecznie jako Poznański Chór Chłopięcy[3]. Prowadził go jako dyrektor i kierownik artystyczny do 1990. Po nim obowiązki te przejął Wojciech Aleksander Krolopp. W 1957 założył jedyną w Polsce „Szkołę Chóralną”. W 1967 zainicjował Międzynarodowy Festiwal Chórów Chłopięcych.

Chór Jerzego Kurczewskiego koncertował ponad 2200 razy w wielu krajach na 4 kontynentach. Brał udział w wielu prestiżowych festiwalach muzycznych, występował w najważniejszych salach koncertowych świata, jak Carnegie Hall, Filharmonii Berlińskiej, wiedeńskiej Musikverein. Jerzy Kurczewski występował z chórem przed takimi osobami jak królowa Fabiola, Richard Nixon czy Jan Paweł II. Zespół zarejestrował kilkanaście płyt (m.in. pierwszą polską płytę kompaktową – w 1984. Dokonywał wielu światowych prawykonań utworów kompozytorów współczesnych.

Jest twórcą wielu opracowań utworów, kolęd na chór a cappella. Napisał muzykę do spektakli teatralnych zrealizowanych w poznańskim Teatrze Lalki i Aktora "Marcinek", m.in.[4]:

  • "Bajki" wg La Fontaine'a Benedykta Hertza; reżyseria: K. Cysewska, W. Łobodzińska, W. Barcik; inscenizacja i scenografia: J. Berdyszak (prem. 25 września 1964)
  • „Bałwankowa bajka” Jana Wilkowskiego; reżyseria W. Wieczorkiewicz; scenografia: L. Serafinowicz (prem. 22 grudnia 1963)
  • "Chochołowa muzyka” Hanny Januszewskiej; reżyseria: M. Korzeniowska, M. Lejman i S. Słomka-Rakowski; scenografia: J. Berdyszak (prem. 29 września 1966)

oraz trzech oper dla dzieci[4]:

  • „O Kasi co gąski zgubiła” libretto: M. Kownacka; reżyseria W. Wieczorkiewicz; scenografia: L. Serafinowicz (prem. 10 listopada 1967)
  • Lajkonik” libretto: M. Kownacka; reżyseria W. Wieczorkiewicz; scenografia: L. Serafinowicz (prem. 25 października 1969)
  • „Koziołki z wieży ratuszowej” libretto: L. Serafinowicz; reżyseria W. Wieczorkiewicz; scenografia: L. Serafinowicz (prem. 10 marca 1979),

a także muzyki filmowej („Koniec nocy”)[5][6]. Kurczewski skomponował dzieła instrumentalne, wokalno-instrumentalne. Otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia[7], m.in. Nagrodę Prezesa Rady Ministrów (1955, 1975), Nagrodę Województwa Poznańskiego (1959), Nagrody resortowe (1968, 1972 - nagroda I stopnia), Nagrodę Trybuny Ludu, Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1994)[8], Krzyż Komandorski, Oficerski i Kawalerski tego orderu, Złoty Krzyż Zasługi, Medal 10-lecia Polski Ludowej, Medal 30-lecia Polski Ludowej, Medal 40-lecia Polski Ludowej, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Odznakę tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”, Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury” oraz Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”[1].

Z zamiarem upamiętnienia postaci Jerzego Kurczewskiego corocznie wręcza się nagrody jego imienia osobom zasłużonym dla muzyki chóralnej. Laureatami są m.in.: Jan Łukaszewski[9], Anna Szostak[9], Stanisław Adamczyk[10], Andrzej Koszewski, Henryk Wojnarowski, Stefan Stuligrosz, Henryk Mikołaj Górecki, Affabre Concinui[11], Wojciech Kilar[12], Krzysztof Penderecki[13], Violetta Bielecka[14], Krzysztof Szydzisz[15]

W skład kapituły wybierającej laureatów wchodzą m.in. Krzysztof Meyer, Agnieszka Duczmal, Jan Szyrocki, Henryk Wojnarowski, Jan Łukaszewski, Edmund Kajdasz, Stanisław Gałoński oraz córka dyrygenta Alina Kurczewska.

Został pochowany w Alei Zasłużonych na poznańskim Junikowie, wraz ze swoją żoną, matką i ojcem. Upamiętnia go skwer Kurczewskiego na Wildzie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 499. ISBN 83-223-2073-6.
  2. Trybuna Robotnicza, nr 109 (12961), 10 maja 1983, s. 6.
  3. Poznańska Szkoła Chóralna Jerzego Kurczewskiego. Historia Szkoły [online], www.szkolachoralna.pl [dostęp 2017-09-30].
  4. a b Jerzy Kurczewski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [dostęp 2021-04-09].
  5. Jerzy Kurczewski w bazie filmpolski.pl
  6. Jerzy Kurczewski w bazie IMDb (ang.)
  7. Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 674-675
  8. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 października 1994 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1995 r. nr 2, poz. 22).
  9. a b Nagroda chóralna im. Jerzego Kurczewskiego dla Anny Szostak [online], poznan.wyborcza.pl, 26 września 2004 [dostęp 2019-02-13].
  10. Ksiądz laureatem Nagrody im. J. Kurczewskiego [online], poznan.wyborcza.pl, 6 października 2002 [dostęp 2019-02-13].
  11. ''Affabre Concinui laureatem Nagrody im. Jerzego Kurczewskiego'' [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2019-02-13].
  12. ''Nagroda im. Jerzego Kurczewskiego dla Wojciecha Kilara'' [online], www.polmic.pl [dostęp 2019-02-13].
  13. ''Penderecki laureatem nagrody im. Kurczewskiego'' [online], www.polskieradio.pl, 6 grudnia 2011 [dostęp 2019-02-13].
  14. ''Nagroda dla Violetty Bieleckiej'' [online], radiopoznan.fm, 22 czerwca 2013 [dostęp 2019-02-13].
  15. Prof. Krzysztof Szydzisz laureatem nagrody im. Kurczewskiego [online], Onet.pl, 23 listopada 2013 [dostęp 2019-02-13] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-02]..

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Patron na stronie Poznańskiej Szkoły Chóralnej Jerzego Kurczewskiego
  • wydawnictwa okolicznościowe z okazji jubileuszy: Jerzego Kurczewskiego, Poznańskiej Szkoły Chóralnej, Poznańskiego Chóru Chłopięcego
  • „Wszystko z pasją... dziesięciolecie nagrody im. Jerzego Kurczewskiego” pod redakcją Aliny Kurczewskiej, córki dyrygenta, dyrektorki Fundacji „Szkoła Chóralna Kurczewskiego” wyd. Ars Nova, Poznań 2009, ISBN 978-83-87433-81-9.