Jerzy Rayski
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
profesor nauk fizycznych | |
Specjalność: fizyka teoretyczna, teoria pola i metodologia | |
Alma Mater | |
Doktorat | |
Habilitacja | |
Profesura | |
Nauczyciel akademicki | |
Uczelnia |
Uniwersytet Jagielloński |
Odznaczenia | |
Jerzy Rayski (ur. 6 kwietnia 1917 w Warszawie, zm. 14 października 1993[a] w Krakowie) – polski fizyk teoretyk.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Studiował Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie był członkiem korporacji akademickiej K! Corolla. W czasie okupacji uczestniczył w tajnych kompletach: był studentem Jana Weyssenhoffa, a magisterium zrobił u Arkadiusza Piekary. W grudniu 1946 uzyskał stopień doktora filozofii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. W styczniu 1950 habilitował się w Krakowie na podstawie pracy "O wzajemnym oddziaływaniu wielu pól i problemie energii własnej" Na podstawie tej habilitacji otrzymał w marcu 1950 zgodnie z przepisami wzorowanymi na radzieckich, stopień doktora nauk fizycznych. Wówczas władze Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wystąpiły do ówczesnego Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego o przyznanie Rayskiemu tytułu naukowego profesora nadzwyczajnego. Rayski otrzymał ten tytuł w czerwcu 1954, pracował jednak dalej, aż do 1956, na etacie zastępcy profesora. Na początku lat 50. wykładał też w WSI w Bydgoszczy. Po przeniesieniu sięw październiku 1957 r. na Uniwersytet Jagielloński pracował w Katedrze Fizyki Teoretycznej, kierowanej przez profesora Weyssenhoffa. W 1958 r. otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. W latach 1960-1962 Rayski pełnił funkcję dziekana Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dwuletnią kadencję powtórzył w okresie obchodów 600-lecia Uniwersytetu, reprezentując Wydział na uroczystościach jubileuszowych[1].
Współpracował z Wolfgangiem Paulim i Feliksem Villarsem przy opracowaniu metody regularyzacji pól kwantowych na Politechnice Federalnej w Zurychu. Autor pierwszych w Polsce prac teoretycznych z fizyki cząstek i wysokich energii, sformułował nową interpretację mechaniki kwantowej, uogólnił unifikacyjną teorię Kaluzy na więcej niż 5 wymiarów czasoprzestrzeni i na siły jądrowe (1960-65), opracował metodę kwantowania pól nielokalnych. Zajmował się głównie kwantową teorią pola i teorią cząstek elementarnych. Od 1978 r. pracował nad kanoniczną teorią grawitacji. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[2]. W 1964 otrzymał Nagrodę „Problemów” za osiągnięcia w dziedzinie popularyzowania nauki[3].
Pochowany na cmentarzu Rakowickim[4].
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- 1953: Über die Renormierungstechnik in der Quantenelektrodynamik (niem.),
- 1959: Symfonia atomowa,
- 1964: Czas, przestrzeń, kwanty,
- 1971: Kwarki: hipotetyczne, najprostsze składniki materii (tom 204 serii wydawniczej Omega),
- 1983: Foundations of modern theoretical physics (ang.),
- 1995: Essays on Physical Ideas (ang.),
- Evolution of physical ideas towards unification (ang.).
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nieco inne daty życia podaje Encyklopedia PWN[5]. Rok 1994 jako datę śmierci podają też: Archiwum Korporacyjne[6], www.fizycznie.pl[7], Kalendarz historyczny[8]. Jako datę śmierci podaje się jednak częściej rok 1993: encyklopedia WIEM[9]; wyniki GoogleBooks[10]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jerzy Rayski (1917-1993)
- ↑ Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 1086
- ↑ Józef Hurwic, Czasopismo „Problemy” w polskim życiu intelektualnym po drugiej wojnie światowej, „Analecta”, 8/2 (16), 1999, s. 20 .
- ↑ Lista Pamięci UJ In memoriam - prof. Jerzy Rayski
- ↑ Rayski Jerzy, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2011-01-11] .
- ↑ Archiwum Korporacyjne – Archiwum i Muzeum Polskich Korporacji Akademickich [online], www.archiwumkorporacyjne.pl [dostęp 2020-03-01] .
- ↑ http://www.fizycznie.pl.tl/Rayski-Jerzy-.htm
- ↑ 13 października 2020, kalendarz [online], www.chronologia.pl [dostęp 2020-03-01] (pol.).
- ↑ Rayski Jerzy
- ↑ Jerzy Rayski 1993 – Szukaj w Google [online], www.google.pl [dostęp 2020-03-21] (pol.).
- Polscy fizycy XX wieku
- Polscy teoretycy względności
- Wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Wykładowcy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Laureaci Nagrody „Problemów”
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Urodzeni w 1917
- Zmarli w 1993
- Pochowani na cmentarzu Rakowickim