Mukrz (jezioro)
53°31′15″N 18°07′25″E/53,520833 18,123611 Widok od strony wsi Mukrz | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
103,3-103,4 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
43,3-43,5 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Objętość |
907,6 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
III[1] (w roku 2006) |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie gminy Cekcyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tucholskiego  | |
| 53°31′15″N 18°07′25″E/53,520833 18,123611
| |
Mukrz – jezioro w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie tucholskim, w gminie Cekcyn, zlokalizowane w miejscowości Mukrz, w obrębie Borów Tucholskich, na terenie Wysoczyzny Świeckiej[1]. Północne i zachodnie brzegi jeziora stanowią granicę między gminą Cekcyn a gminą Lniano[2].
Opis jeziora[edytuj | edytuj kod]
Jezioro posiada bardzo rozwiniętą linię brzegową, szczególnie we wschodniej części akwenu, złożonej z trzech dużych bezimiennych zatok. Największa głębia znajduje się mniej więcej w środku zbiornika. Dno jest poważnie zamulone (miąższość mułu dochodzi do 4 m), choć zdarzają się fragmenty dna piaszczystego, a nawet skupiska (nagromadzenia) głazów wytopionych z lodowca (część wschodnia). Brzeg północny najbardziej urozmaicony. Wokół jeziora występują niewielkie klify. W pasie przybrzeżnym znajdują się torfowiska oraz obszary silnie podmokłe, zwłaszcza wiosenną porą. Znaleźć można wyrobiska po wyeksploatowanym torfie.
Jezioro Mukrz jest jeziorem zanikającym – szczątkiem dawnego wielkiego jeziora, na które składały się trzy obecne akweny (pozostałości) – oprócz Mukrza, także Jezioro Ostrowite i Jezioro Błądzimskie, zwane Świętym. Główny ciek zasilający i odwadniający jezioro to Mukrz. Jest to więc jezioro przepływowe. Okolica pokryta jest siecią rowów melioracyjnych, powodujących niekorzystny drenaż podłoża.
Najstarsze ślady osadnictwa ludzkiego znad jeziora sięgają końcówki mezolitu. Obecnie od strony wsi Mukrz akwen wykorzystywany jest rekreacyjnie, istnieje kilka pomostów wędkarskich. Po przeciwnej stronie, o brzeg jeziora opiera się granica rezerwatu Cisy Staropolskie, mającego ogromne znaczenie dla dziedzictwa przyrodniczego Polski. W zbiorniku żyją bobry.
Gruntowne badania zbiornika przeprowadzono pod kierownictwem Zygmunta Churskiego w sierpniu 1950.
Dane morfometryczne[edytuj | edytuj kod]
Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 43,3 ha[1][3] do 43,5 ha[4].
Zwierciadło wody położone jest na wysokości 103,3 m n.p.m.[4] lub 103,4 m n.p.m.[3] Średnia głębokość jeziora wynosi 2,1 m[3] lub 2,0 m[1] lub też 1,4 m[potrzebny przypis], natomiast głębokość maksymalna 5,0 m[1][3] lub 5,25 m[potrzebny przypis].
W oparciu o badania przeprowadzone w 2006 roku wody jeziora zaliczono do III klasy czystości[1] i III kategorii podatności na degradację[1].
Hydronimia[edytuj | edytuj kod]
Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa tego jeziora to Mukrz[5]. W różnych publikacjach jezioro to występuje pod nazwą Muksz[4] lub Jezioro Mukrzańskie[potrzebny przypis]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Opis jeziora na stronie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. [dostęp 2010-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-28)].
- ↑ Mapa topograficzna dostępna w serwisie geoportal.gov.pl. [dostęp 2010-12-29].
- ↑ a b c d według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 187. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b c Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 187. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 224, ISBN 83-239-9607-5.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zygmunt Churski, Jezioro Mukrz i jego okolice pod względem hydrograficznym i geomorfologicznym, w: Studia Societatis Scientiarum Torunensis, nr 1/1953, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń, 1953
- Agnieszka M. Noryśkiewicz, Palinologiczne ślady działalności człowieka w osadach jeziora Mukrz, w: Polish Botanical Studies Guidebook Series 23, 1999
- http://lniano.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=61&Itemid=50 – strona gminy Lniano (dostęp 14.4.2010)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Opis jeziora Mukrz na stronie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. wios.bydgoszcz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-28)].