John Maynard Keynes

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Jakiskibic789 (dyskusja | edycje) o 22:06, 2 mar 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
John M. Keynes
{{{alt grafiki}}}
Data urodzenia

5 czerwca 1883

Data śmierci

21 kwietnia 1946

Zawód, zajęcie

ekonomista

Narodowość

Anglik

podpis

John Maynard Keynes, 1. baron Keynes (ur. 5 czerwca 1883 w Cambridge, zm. 21 kwietnia 1946 w Firle) – angielski ekonomista, twórca teorii interwencjonizmu państwowego w dziedzinie ekonomii i finansów państwowych. Był synem logika i ekonomisty Johna Neville’a Keynesa (1852–1949) i Ady Florence Keynes z domu Brown (1861–1958) brytyjskiej pisarki.

Na początku Keynes studiował matematykę i historię, ukończył także jeden semestr ekonomii na Cambridge. Studia ekonomiczne odbył pod kierunkiem ekonomistów liberalnych Artura Cecila Pigou i Alfreda Marshalla w latach 1905–1908. Jego poglądy na ekonomię wywarły decydujący wpływ na rozwój myśli ekonomicznej w latach 30.–60. XX wieku.

Okres I wojny światowej

W czasie I wojny światowej był doradcą rządu brytyjskiego. Uczestniczył w konferencji wersalskiej jako doradca Lloyda George’a. Wywołał znaczne poruszenie opuszczając konferencję w proteście przeciw nałożeniu obowiązku wypłacenia reparacji wojennych przez Niemcy. W książce wydanej w kilka miesięcy po podpisaniu traktatu wersalskiego (1919, The Economic Consequences of the Peace) dowodzi, że Niemcy nie będą w stanie spłacić olbrzymich roszczeń finansowych. Traktat wersalski może zaś w przyszłości obudzić w Niemcach poczucie krzywdy i chęć rewanżu.

Okres II wojny światowej

John Maynard Keynes (po prawej) i Harry Dexter White na konferencji w Bretton Woods

W czasie II wojny światowej był doradcą Kanclerza Skarbu. W roku 1944 uczestniczył w konferencji w Bretton Woods, przewodnicząc delegacji brytyjskiej i dążąc do powołania międzynarodowej jednostki rozliczeniowej bankor opartej na pieniądzu bankowym (bank-) i złocie (-or), której emisja służyłaby finansowaniu odbudowy zniszczeń po II wojnie światowej oraz prowadzeniu zrównoważonej polityki finansowej na świecie. Koncepcja Keynesa była lekceważona. Oponentami byli przede wszystkim Amerykanie (z ministrem skarbu, Harrym Dexterem White'em, na czele) dążący do uprzywilejowania dolara (USD) emitowanego przez System Rezerwy Federalnej – Fed. Teorie Keynesa nie ukształtowały międzynarodowych stosunków finansowych. Przyczyniły się jedynie do nacjonalizacji Banku Anglii (Bank of England) w dniu 1 marca 1946 roku. Od grudnia 1945 roku strona amerykańska przystąpiła do wcielania w życie własnych propozycji. Ratyfikacja ustaleń konferencji w Bretton Woods, która dała podwaliny pod utworzenie Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego, dokonała się w 1946 roku – po śmierci Keynesa – i uczyniła z amerykańskiego dolara walutę o zasięgu międzynarodowym. Przyczyniła się do tego obietnica wymienialności dolara na złoto, uchylona później (w 1971 roku) przez prezydenta Richarda Nixona.

Podwaliny szkoły Keynesowskiej

Jego głównym dziełem jest Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza opublikowana w 1936 roku (wydanie polskie 1956), kwestionująca zasady klasycznej myśli ekonomicznej. Teorie Keynesa były reakcją na kryzys ekonomiczny lat 30. XX wieku (zapoczątkowany w 1929 roku w USA) i miały ustabilizować sytuację gospodarczą w Europie po II wojnie światowej (chociaż Keynes zmarł w 1946 roku), aż do czasu wycofania parytetu złota dla amerykańskiego dolara przez prezydenta Richarda Nixona w 1971 roku, co wywołało kryzys inflacyjny.

Założenia szkoły Keynesa

Geneza teorii koncepcji Keynesa

Teoria Keynesa powstała jako reakcja na Wielki kryzys ekonomiczny lat 1929–1933. Wystąpił wtedy spadek PNB i wzrost bezrobocia. Spadł poziom inwestycji i notowania giełdowe. Keynes dążył do ustabilizowania gospodarki za pomocą podejścia popytowego. Jako przyczynę złego stanu rzeczy podał stan nierównowagi pomiędzy poziomem oszczędności a poziomem inwestycji. Jeżeli człowiek dostanie podwyżkę, to nie wyda wszystkiego, tylko część odłoży. Keynes nazwał to krańcową skłonnością do konsumpcji. W efekcie rosną dochody, ale nie wzrasta konsumpcja. Istotą jego poglądów jest zanegowanie zdolności gospodarki do samoregulacji (samoistnego osiągania równowagi rynkowej). Odrzucono stwierdzenie, jakoby podaż sama stwarzała dla siebie popyt. Keynes stwierdził, że prawo Saya nie działa, choć nigdy naukowo tego nie dowiódł. Według niego gospodarka pozostawiona sama sobie będzie zawsze popadać w stan nierównowagi.

Szkoła Keynesowska położyła nacisk na analizę agregatową ujmowanego popytu globalnego. Chodziło o zwiększenie popytu, co miało przyspieszyć tempo wzrostu gospodarczego i zlikwidować bezrobocie. Aby zapewnić stały rozwój gospodarczy, należy poprzez odpowiednią politykę gospodarczą, pobudzić wzrost globalnych wydatków. Stąd nazwa – ekonomia popytu. Według nich sterowanie przez państwo globalnym popytem odbywa się za pomocą środków polityki fiskalnej (ewentualnie polityki pieniężnej).

W 1935 roku w przedmowie do niemieckiego wydania swojej książki Keynes argumentował, że jego teoria może być wdrożona o wiele łatwiej w warunkach państwa totalitarnego niż w gospodarce wolnorynkowej[1], co w późniejszych latach stało się podstawą do wielu zarzutów o totalitarne sympatie[2].

Keynes proponował:

  • progresję opodatkowania dochodów osobistych grup zamożniejszych przy jednoczesnym zwiększaniu świadczeń społecznych na rzecz grup biedniejszych;
  • bezpośrednie zachęty do inwestowania poprzez obniżenie opodatkowania zysków przeznaczanych na inwestycje;
  • zarządzanie wielkością globalnych wydatków rządowych na inwestycje państwowe czy roboty publiczne.

Według Keynesa, deficyt budżetowy nie stanowi problemu w okresie ożywienia. W okresie dekoniunktury rządy powinny podejmować działania mające na celu utrzymanie na odpowiednio wysokim poziomie aktywności gospodarczej państwa.

Główne założenia szkoły Keynesa

  • Produkcja określana jest przez globalny popyt
  • Zmiana ilości pieniądza wpływa na zatrudnienie
  • Bezrobocie to efekt niedostatecznego popytu
  • Państwo powinno być aktywne na scenie fiskalnej i monetarnej państwa

Przeciwstawne poglądy

Ekonomistami zwalczającymi teorie Keynesa byli Friedrich von Hayek, przedstawiciel szkoły austriackiej, oraz Milton Friedman, przedstawiciel szkoły chicagowskiej.

Życie prywatne

Keynes był kolekcjonerem dzieł sztuki i znawcą malarstwa. Kupił i finansował teatr i balet. Keynes, co jest faktem mało znanym, był także inwestorem. Pomimo trudności gospodarczych, jakie Wielka Brytania przechodziła w czasie kryzysu lat 30. XX wieku, osiągał bardzo dobre wyniki. Jest uważany za jednego z prekursorów inwestowania skoncentrowanego[3].

Był homoseksualistą[4] i mimo że prawo brytyjskie zakazywało kontaktów homoseksualnych, prowadził w latach 1901-1915 częściowo zaszyfrowane pamiętniki, w których opisywał ze szczegółami swoje stosunki z kilkudziesięcioma partnerami[5]. W 1925 r. Keynes ożenił się z Lidią Łopokową, tancerką Ballets Russes Siergieja Diagilewa. 42-letni ekonomista zakochał się po raz pierwszy w życiu w kobiecie, z którą poznał się w 1921[6].

Publikacje

Zobacz też

Przypisy

  1. J. M. Keynes: Foreword to the German Edition. 1935.
  2. Llewellyn H. Rockwell Jr.: Hitler’s Economics. Mises.org, 2012.
  3. The Warren Buffett Portfolio: Mastering the Power of the Focus Investment. Robert G. Hagstrom.
  4. Robert L. Heilbroner. The man who made us all Keynesians. „The New York Times”, 11 maja 1986. [dostęp 26 maja 2011]. 
  5. THE SEX DIARIES OF JOHN MAYNARD KEYNES | More Intelligent Life.
  6. Witold Gadomski John Maynard Keynes: człowiek na każdy kryzys. Wielcy ekonomiści XX wieku

Bibliografia

Linki zewnętrzne