Josip Manolić
 Josip Manolić (2011) | |
| Data i miejsce urodzenia |
22 marca 1920 |
|---|---|
| Data śmierci |
15 kwietnia 2024 |
| Premier Chorwacji | |
| Okres |
od 24 sierpnia 1990 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Josip Manolić (ur. 22 marca 1920 w Kalinovacu[1], zm. 15 kwietnia 2024[2]) – chorwacki polityk, działacz komunistyczny i funkcjonariusz policji, premier Chorwacji w latach 1990–1991.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W wieku 18 lat dołączył do Związku Młodzieży Komunistycznej Jugosławii (SKOJ), młodzieżówki Związku Komunistów Jugosławii, a rok później uzyskał członkostwo w partii. Pracował w związku zawodowym URS jako wiceprzewodniczący sekcji przemysłu skórzanego. Podczas II wojny światowej za swoją działalność został aresztowany w mieście Nova Gradiška, po zwolnieniu przyłączył się do partyzantki Josipa Broz Tity. Był partyjnym agitatorem i sekretarzem SKOJ do spraw organizacyjnych[1].
W 1944 został członkiem władz partii komunistycznej w Bjelovarze, następnie funkcjonariuszem jugosłowiańskiej bezpieki OZNA (naczelnikiem wydziału zajmującego się sprawami wewnętrznymi). W 2011 chorwacki resort spraw wewnętrznych podał, że ze zgromadzonych dowodów wynika, iż w tym czasie Josip Manolić wydał rozkaz zamordowania 120 więźniów, jak również osobiście dokonywał rozstrzeliwań[1][3]. Od 1946 pracował w tajnej policji UDBA[1]. W 1960 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Zagrzebiu, w tym samym roku został szefem policji w Zagrzebiu[4]. W 1965 i 1969 przydzielano mu mandat posła do parlamentu Socjalistycznej Republiki Chorwacji[1].
Utracił stanowiska polityczne po upadku Chorwackiej Wiosny i został przeniesiony na emeryturę. Nawiązał znajomość z Franjem Tuđmanem, został jednym z jego najbliższych współpracowników, a w 1989 współzałożycielem Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej[1].
24 sierpnia 1990 został desygnowany na premiera po dymisji Stjepana Mesicia, który przeszedł do Prezydium Jugosławii. Urząd ten sprawował do 17 lipca 1991[1][5]. Jego gabinet rozpoczął proces wychodzenia Chorwacji ze struktur Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, który zakończyła się ogłoszeniem 25 czerwca 1991 deklaracji niepodległości. Zbiegła się ona z rebelią Serbów zamieszkujących należącą do Chorwacji Krajinę i następnie z wybuchem wojny. Pozostał w administracji państwowej, w latach 1993–1994 przewodniczył istniejącej wówczas wyższej izbie chorwackiego parlamentu. Po konflikcie z prezydentem Franjem Tuđmanem i nieudaną próbą przejęcia władzy opuścił HDZ, w połowie lat 90. był przewodniczącym partii Hrvatski nezavisni demokrati, której nie udało się uzyskać parlamentarnej reprezentacji[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Josip Manolić. vecernji.hr, 1 grudnia 2016. [dostęp 2019-06-20]. (chorw.).
- ↑ Umro najdugovječniji hrvatski političar Joža Manolić. slobodnadalmacija.hr, 15 kwietnia 2024. [dostęp 2024-04-15]. (chorw.).
- ↑ Gotova je istraga: Manolić je osobno mučio i ubijao civile?. 24sata.hr, 12 lutego 2011. [dostęp 2017-04-09]. (chorw.).
- ↑ Čuvar državnih tajni Broj Jedan ili najdugovječniji smutljivac u Hrvata. tportal.hr, 23 stycznia 2017. [dostęp 2017-04-09]. (chorw.).
- ↑ Vlada: 2: predsjednik Vlade: Josip Manolić. hidra.hr. [dostęp 2017-04-09]. (chorw.).
| Premierzy Niepodległego Państwa Chorwackiego |
|
|---|---|
| Przewodniczący Rady Wykonawczej Socjalistycznej Republiki Chorwacji[A][B] |
|
| Premierzy Republiki Chorwacji |
|
- ↑ a b c Od czasu II wojny światowej do 25 czerwca 1991 Republika Chorwacji była częścią Jugosławii
- ↑ Nazwa państwa w latach 1963–1990, wcześniej Federalne Państwo Chorwacji (1943–1946) i Ludowa Republika Chorwacji (1946–1963)
- ↑ Jako premier (1945–1953), następnie jako przewodniczący Rady Wykonawczej (1953)