Jurowscy herbu Przyjaciel
Jurowscy – ród szlachecki herbu Przyjaciel pochodzący z powiatu grodzieńskiego, obecnie znajdującego się w granicach Białorusi. Większość przedstawicieli tego rodu do dziś zamieszkuje Grodzieńszczyznę, a także terytorium Polski. Gniazdem rodu była podgrodzieńska okolica szlachecka Jurewicze (Jurowicze), znajdująca się na terenie przedwojennej gminy Żydomla.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początki rodu sięgają co najmniej XVII wieku. Wiele jednak wskazuje, że rodzina ta wywodzi się z bojarskiej rodziny Jurowiczów (Jurewiczów), którzy zamieszkiwali Jurewicze już w XVI wieku i ma pochodzenie rusińskie.
Jednym z pierwszych przedstawicieli tej rodziny był Mikołaj Janowicz Jurowski – stolnik wołkowyski oraz poseł na sejm konwokacyjny. 31 lipca 1648 roku podpisał się pod Konfederację Generalną Warszawską, zaś 17 listopada 1648 roku pod elekcją króla Jana II Kazimierza, był mężem Anny Kurcz. W 1674 roku Jakub Jurowski brał udział w elekcji Jana III Sobieskiego. W 1697 roku na elekcji króla Augusta II Mocnego byli obecni: Antoni, Hrehory oraz Jan Jurowscy.
Według rejestrów podatku podymnego z roku 1690 członkowie rodu zamieszkiwali oprócz Jurewicz także kilka pobliskich okolic szlacheckich a podatek podymny pobierany był od pięciu dymów. W roku ostatniej Lustracji Rzeczypospolitej z 1789 roku podatek podatek podymny pobierany był od dwudziestu dymów. Z Lustracji wynika, że w gospodarstwach które opłacały ten podatek zamieszkiwało około 90 osób, prawdopodobnie w większości Jurowskich.
W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów jak i zaborów ród wydał kilku urzędników. W XIX i na początku XX wieku część z nich była urzędnikami w Królestwie Polskim oraz Cesarstwie rosyjskim.
Za udział w Powstaniu listopadowym do niewoli dostał się Ignacy Jurowski, szlachcic powiatu grodzieńskiego. Po ucieczce został osadzony w Twierdzy w Bobrujsku. Na mocy decyzji Grodzieńskiej Komisji Gubernialnej z 26.II.1832 roku został wcielony do Korpusu Kaukazkiego.
W 1833 roku ziemianin Mikołaj Jurowski, właściciel folwarku Zakrzewszczyzna w gminie Żydomla był zamieszany w głośną sprawę spisku organizowanego przez emisariusza rządu polskiego – Marcelego Szymańskiego. Za udzieloną pomoc został skazany na śmierć a ostatecznie po rewizji wyroku na dozór policyjny. Na terenie parafii Jeziory głównym współorganizatorem spisku był proboszcz parafii ks. Antoni Szymborski.
Zapewne po tych wydarzeniach folwark Zakrzewszczyzna przeszedł w ręce Michała Jurowskiego syna Józefa, który był także właścicielem, części folwarku Strupin. Za pomoc udzieloną powstańcom folwarki te zostały skonfiskowane. A sam Michał Jurowski został zesłany na Syberię, karę odbywał w Irkucku. Zmarł w latach 80. XIX wieku w Spasku w guberni tambowskiej. Za udział w Powstaniu styczniowym zesłany został także Zygmunt Jurowski, karę swą odbywał w Omsku.
Na początku XX wieku co najmniej kilku przedstawicieli rodu wyemigrowało do Stanów Zjednoczonych.
We wrześniu 1939 roku Jurewicze zamieszkane były przez kilkadziesiąt rodzin w tym co najmniej jedna trzecia to Jurowscy, reszta mieszkańców była w większości blisko spokrewniona z nimi. Po 1939 roku wielu mieszkańców Jurewicz zostało wywiezionych w głąb Związku Radzieckiego m.in. do Kazachstanu, skąd wielu już nigdy nie powróciło. Kilku członków rodu było zaangażowanych w działalność okręgowego AK. Po 1945 r. wielu przedstawicieli rodu przeniosło się na tereny Polski, szczególnie na tzw. ziemie odzyskane jednak duża ich cześć do dziś zamieszkuje okolice Grodna.
Opis herbu Przyjaciel[edytuj | edytuj kod]
Herbarz Uruskiego jak i Bonieckiego podają następujący opis herbu Przyjaciel, którym posługiwała się ta rodzina „W polu błękitnem serce leżące bokiem na lewo, strzałą z prawej strony od góry ukośnie przeszyte; w koronie pięć piór strusich”.
Przedstawiciele rodu[edytuj | edytuj kod]
- Krystyna Ejsmont z d. Jurowska – posłanka na Sejm X kadencji 1989–1991
- Marta Werner-Jurowska (1926–2012) – powstaniec warszawski, autorka książek popularnonaukowych
- Mikołaj Janowicz Jurowski – stolnik wołkowyski, poseł na sejm konwokacyjny 1648
- Tadeusz Mirosław Jurowski – prezes koła Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Londynie
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею, Wilno 1867–1915
- A. Boniecki, Herbarz Polski, W. 1899–1901
- Białostocki Dziennik Wojewódzki 1938.01.22 R.18 nr 1, str. 69–72
- J.A. Chrapowicki – Diariusz
- J. Ciechanowicz, Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego, Rzeszów 2001
- Dziennik Białostocki nr 146 z 2 lipca 1922 roku
- Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektorów Jana Kazimierza roku 1648, Jana III. roku 1674, Augusta II. roku 1697, i Stanisława Augusta roku 1764, najjaśniejszych Królów Polskich, Wielkich Książąt Litewskich, i.t.d. / ułożył i wydał Oswald Zaprzaniec z Siemuszowej Pietruski.
- E. Gulczyński, Sprawa Marcelego Szymańskiego emisariusza wyprawy Zaliwskiego, Wilno 1933
- Janusz Iwaszkiewicz, Wykaz dóbr ziemskich skonfiskowanych przez rządy zaborcze w latach 1773–1867, Warszawa 1929
- W. Kojałowicz, Herbarz szlachty litewskiej, zwany Nomenklator, W. 1905
- Metryka Litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego: Województwo trockie 1690 r., oprac. H.Lulewicz. W. 2000.
- Мулина, Светлана Анатольевна. Участники польского восстания 1863 года в западносибирской ссылке : диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.02. - Омск, 2005
- K. Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839–1846
- Moje powojenne łagry. Czużga, Workuta, Poćma 1945–1956 Teresa Pawłowska
- S. Uruski, Rodzina Polska, W. 1904–1931
- Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 2, Województwo trockie, pod red. A. Rachuby, W. 2009
- Wiktoria Śliwowska, Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 1998
- Volumina Legum, Petersburg