Juturna
| bogini źródeł i wszystkich wód w Lacjum | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Teren kultu | |
| Nazwa święta |
Juturnalia (11 stycznia) |
| Rodzina | |
| Mąż | |
| Dzieci | |
Juturna (łac. Iuturna) – w mitologii rzymskiej bogini źródeł i opiekunka wszystkich wód w Lacjum.
Początkowo była nimfą źródlaną (najadą) o imieniu Diuturna, której oddawano cześć nad rzeką Numicius (Numicus) koło Lawinium[1]. Uważana za córkę rzecznego boga Volturnusa[2]. W eposie Wergiliusza (tam jako córka Daunusa) była siostrą Turnusa, króla Rutulów, którego popierała w walce z Eneaszem (Eneida XII, 138nn.)[3]. Zakochany w niej Jowisz obdarzył ją nieśmiertelnością i władzą nad źródłami, mimo że długo unikała jego zalotów, przemyślnie ukrywając się przed nim. Ostatecznie bóg miał ją schwytać odwołując się do pomocy wszystkich nimf Lacjum[1].
Wśród mitologicznych bóstw Rzymian uważana była za małżonkę Janusa i matkę Fonsa[4][1]. Pod jej opieką znajdowały się źródła, fontanny, studnie i wszelkie miejsca dostarczające wodę z głębin.
Kult jej przeniesiono do Rzymu, gdy zyskał w Italii dominację wraz z utratą znaczenia Związku Latyńskiego. Niedaleko świątyni Westy znajdowało się na Forum Romanum jej święte źródło (właściwie zbiornik), znane jako lacus Iuturnae, skąd czerpano wodę na potrzeby rytualne i lecznicze[3]. Według Owidiusza (Fasti I, 706) Kastor i Polluks poili tam swe konie po mitycznym zwycięstwie nad jeziorem Regillus[2].
W III wieku p.n.e. uznawanej za bóstwo uzdrawiające Juturnie konsul Lutatius Catulus[2] miał wznieść świątynię na Polu Marsowym[5], w IX dzielnicy (regio) Rzymu, gdzie składano ofiary i odbywano modły, zwłaszcza w okresach suszy[6]. Owidiusz podaje (Fasti I, 463n.), że w święto powstania tego przybytku 11 stycznia obchodzono też doroczne święto bogini – Juturnalia, jako dzień świąteczny pracowników wodociągów, akweduktów i zdrojów (fontani) oraz straży pożarnej (vigili)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 1990, s. 166-167.
- ↑ a b c Der Kleine Pauly. Lexikon der Antike. T. 3. München: Deutscher Taschenbuchverlag, 1979, kol. 25.
- ↑ a b Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008, s. 196.
- ↑ Bogowie, demony, herosi. Leksykon, dz. cyt., s. 141, 197.
- ↑ Bogowie, demony, herosi. Leksykon, dz. cyt., s. 197.
- ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (red. Z. Piszczek).Warszawa: PWN, 1983, s. 349, ISBN 83-010-3529-3.
- ↑ New Larousse Encyclopedia of Mythology (red. Félix Guirand, Robert Graves). London: Hamlyn, 1968, s. 210, ISBN 0-600-02350-8
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 1990, ISBN 83-04-01069-0
- Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008, ISBN 978-83-04-04768-6
- Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Kraków: Znak, 1996, ISBN 83-7006-597-X
