Kamienica Leona Feliksa Goldstanda w Warszawie
 Kamienica w 2021 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny |
empire |
| Architekt |
Józef Napoleon Czerwiński i Wacław Heppen |
| Inwestor |
Leon Feliks Goldstand |
| Kondygnacje |
8 p. > 5 p. |
| Rozpoczęcie budowy |
1913 |
| Ukończenie budowy |
1916 |
| Ważniejsze przebudowy |
1946−1947 |
| Pierwszy właściciel |
rodzina Goldstandów |
| Kolejni właściciele |
Zofia Tarnowska |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′15,5″N 21°00′35,7″E/52,237639 21,009917
| |
Kamienica Leona Feliksa Goldstanda[2][3] – kamienica znajdująca się w Warszawie, na rogu ulicy Kredytowej 9 i placu Dąbrowskiego 8.
W momencie powstania była jedną z najwyższych kamienic Warszawy. Po II wojnie światowej została pozbawiona wystroju, obniżona do pięciu kondygnacji i przekazana Wydawnictwom Szkolnym i Pedagogicznym.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kamienica została zbudowana w latach 1912-1916 przy ówczesnym placu Zielonym, w perspektywie ówczesnej ulicy Erywańskiej (po 1916 przemianowanej na Kredytową)[4]. Inicjatorem jej zaprojektowania i inwestorem był Leon Feliks Goldstand[4]. Projektantami budynku byli architekci Józef Napoleon Czerwiński oraz Juliusz[4] bądź Wacław Heppen[5]. Ośmiopiętrowy budynek był jednym z najwyższych w mieście[4]. Empirową fasadę zdobiły płaskorzeźby oraz jońskie i korynckie półkolumny[4]. Fasadę od strony placu wieńczyła masywna attyka.
Po I wojnie światowej w budynku mieściło się (od 1919) Ministerstwo Robót Publicznych[5], a na parterze (od strony ul. Kredytowej) kawiarnia nazywana „Dużą“ lub „Wielką Ziemiańską“ (filia „Małej Ziemiańskiej”)[6], zaś od strony placu – dancing „Kakadu” w stylu amerykańskim[7].
Podczas II wojny światowej kamienica została w niewielkim stopniu uszkodzona, choć w powstaniu warszawskim funkcjonowała tu radiostacja wraz ze szpitalem[5].
Po wojnie, w latach 1946-1947 została gruntownie przebudowana[5]. Wówczas usunięto kilka kondygnacji oraz zwieńczenie fasady od strony placu Dąbrowskiego, zamieniono także układ okien i usunięto wszystkie dekoracje[5].
Od września 1946[8] przez kolejne 57 lat kamienica była główną siedzibą Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych[1].
Współcześnie kamienica prezentuje się bardzo skromnie[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b WSiP (autor korporatywny), Oficjalna historia Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych [online], 2016 [dostęp 2017-02-08] (pol.).
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 60. ISBN 83-908950-8-0.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta-Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 192. ISBN 83-9066291-4.
- ↑ a b c d e Topolska 2003 ↓, s. 228.
- ↑ a b c d e f Zalewski 2016 ↓, s. 255.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1019. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Jerzy Kasprzycki: Warszawa sprzed lat (1900-1939). Warszawa: Wydawnictwo „Kraj”, 1989, s. 38.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie kalendarz ilustrowany 1959”, s. 34, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Anna Topolska, Warszawa na niemieckich fotografiach z okresu I wojny światowej, „Almanach Muzealny”, 3, Warszawa: Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, 2003, s. 213-236, ISSN 1507-6466 [dostęp 2017-02-08].
- Ireneusz Zalewski, Echa dawnej Warszawy, t. 2: Kolejne 100 adresów, Warszawa: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, 2016, ISBN 978-83-63842-09-3, OCLC 944093936 (pol.).