Kaplica (Kurzacze)
51°01′57″N 21°20′25″E/51,032500 21,340278| przysiółek wsi | |
 Kapliczka św. Katarzyny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Część miejscowości | |
| Liczba ludności |
0 |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
27-415[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TOS |
| SIMC |
1018806[4] |
Położenie na mapie gminy Kunów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrowieckiego  | |
| 51°01′57″N 21°20′25″E/51,032500 21,340278[1]
| |
Kaplica – przysiółek wsi Kurzacze – niezaludniony przysiółek w Polsce, położony w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim, w gminie Kunów[5][4]. Znajduje się około 5 km na północny wschód od miasteczka Kunów. Nazwa miejscowości pochodzi od kaplicy Świętej Katarzyny z 1430 roku.
Przez Kaplicę przechodzi 
niebieski szlak turystyczny z Łysej Góry do Pętkowic i 
zielony szlak rowerowy im. Witolda Gombrowicza.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początkowo Kaplica wyznaczała granicę między kluczami kunowskim i iłżeckim biskupów krakowskich. W Kaplicy około 1658 roku zmarł proboszcz kościoła szpitalnego w Kunowie, który ukrywał się tutaj przed Szwedami. Kapliczkę św. Katarzyny odnowił w 1703 pustelnik Jakub Nawoyski.
W XIX w. znajdowały się na tym terenie dwie osady: leśna należąca do zakładów starachowickich oraz włościańska z 1 domem i 5 mieszkańcami[6].
W czasie powstania styczniowego, 17 stycznia 1864 roku w okolicach Kaplicy oddział pułkownika Karola Kality stoczył zwycięską bitwę z Rosjanami (bitwa pod Lubienią). Wydarzenie to upamiętnia tablica umieszczona na ścianie kapliczki św. Katarzyny. O przebiegu bitwy pułkownik pisał w swoich wspomnieniach: Ze wspomnień krwawych walk.
W czasie II wojny światowej kapliczka św. Katarzyny służyła jako skrzynka kontaktowa partyzantów.
W XX w. wieś wyludniła się. W latach 70. wyprowadzili się ostatni mieszkańcy. Pozostałością po miejscowości jest kaplica św. Katarzyny. Znajdują się tu także zabezpieczone odwierty wody pitnej.
Kaplica św. Katarzyny[edytuj | edytuj kod]
Gotycką kapliczkę św. Katarzyny ufundował w roku 1430 biskup Zbigniew Oleśnicki. Jest ona najstarszą wolno stojącą kaplicą w Polsce[7]. Poza swoją funkcją sakralną kaplica św. Katarzyny odgrywała rolę słupa granicznego, który rozdzielał klucze: kunowski i iłżecki. Kaplica zbudowana jest na planie ośmiokąta, wewnątrz okrągła. Nad wejściem znajduje się herb biskupa Oleśnickiego – Dębno. Herb fundatora umieszczono także na eliptycznym sklepieniu kaplicy. W kaplicy znajduje się ołtarzyk z figurą św. Katarzyny, pochodzący z przełomu XVII i XVIII wieku.
W 1979 roku na ścianie kaplicy umieszczono pamiątkową tablicę z napisem Miejsce walki powstańców 1863 r.
Kapliczka została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.608 z 27.04.1984 z 28.09.1989)[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 50208
- ↑ Jednostki organizacyjne gminy Kunów. Urząd Gminy Kunów. [dostęp 2015-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 636 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-03-20].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-03-20].
- ↑ Kaplica (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 824.
- ↑ Świętokrzyski Urząd Wojewódzki: Zabytki regionu – gmina Kunów
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 45 [dostęp 2015-12-21].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1990
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880
- Magazyn Poznaj swój kraj, Nr 331 (1/1990) Nad Kamienną, str 18
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Siedziba gminy: Kunów
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonia | |
| Osada | |
| Części miasta | |
| Części wsi |
|
| Osady wsi | |
| Osady leśne wsi | |
| Przysiółki wsi |
