Przymroczek Saviego
| Hypsugo savii[1] | |||||
| (Bonaparte, 1837) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
przymroczek Saviego | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[16] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Przymroczek Saviego[17], karlik Saviego[18] (Hypsugo savii) – gatunek ssaka z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1837 roku francuski zoolog Karol Lucjan Bonaparte, nadając mu nazwę Vespertilio savii[2]. Holotyp pochodził z Pizy, we Włoszech[19].
Hypsugo savii należy do eurazjatyckiego kladu blisko spokrewnionego z H. alaschanicus, H. ariel i H. arabicus[20]. H. alaschanicus jest często zaliczany do H. savii jako podgatunek, ale dane morfologiczne i genetyczne potwierdzają jego status jako odrębnego gatunku[20]. W obrębie H. savii istnieją cztery bardzo rozbieżne linie rodowe, które mogą być odrębnymi gatunkami; marokańska, południowo-zachodnia europejska (od południowej części Półwyspu Iberyjskiego do Szwajcarii), lewantyjska oraz południowo-wschodnia europejska i anatolijska (wraz z niektórymi okazami z Izraela)[20]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[20]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
|---|---|---|---|
| H. s. austenianus | Pipistrellus austenianus | Dobson, 1871 | Czerapuńdżi, góry Khasi, Meghalaya, Indie[21]. |
| H. s. caucasicus | Vesperugo (Vesperus) caucasicus | Satunin, 1901 | Tbilisi, Gruzja[21]. |
| H. s. darwini | Scotophilus darwini | Tomes, 1859 | Las Palmas, Wyspy Kanaryjskie, Hiszpania[21]. |
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Hypsugo: gr. ὑψι hupsi „w górze”, wysoko; końcówka -ugo[22].
- savii: Paolo Savi (1798–1871), włoski przyrodnik, zoolog, paleontolog i geolog[23].
- austenianus: Henry Haversham Godwin-Austen (1834–1923), angielski topograf, przyrodnik, geolog i geometra[24].
- caucasicus: nowołac. Caucasicus „kaukaski”, od łac. Caucasius „kaukaski, z Kaukazu”, od Caucasus „góry Kaukaz”, od gr. Καυκασος Kaukasos „góry Kaukaz”[25].
- Аdarwini: Charles Robert Darwin (1809–1882), brytyjski przyrodnik, podróżnik (przyrodnik podczas wyprawy HMS „Beagle” w latach 1831–1836), współtwórca teorii ewolucji przez dobór naturalny[26].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Przymroczek Saviego występuje w Eurazji i Afryce, zamieszkując w zależności od podgatunku[20]:
- H. savii savii – południowo-środkowa i wschodnia Europa od Włoch do Półwyspu Bałkańskiego, Anatolia, Rodos, Lewant, Kreta i Cypr; ekspansja na środkową Europę w ciągu ostatnich 30 lat (zasiedlił Czechy i Słowację, zaś w 2013 roku po raz pierwszy stwierdzono go w Polsce[27]).
- H. savii austenianus – znany tylko z miejsca typowego w północno-wschodnich Indiach (góry Khasi, Meghalaya).
- H. savii caucasicus – Półwysep Krymski i Kaukaz na wschód do zachodniego Kazachstanu, zachodnia Chińska Republika Ludowa i północno-zachodnie Indie.
- H. savii darwini – południowo-zachodnia Europa od Półwyspu Iberyjskiego do Szwajcarii, w tym Baleary, Korsyka, Sycylia, Sardynia i Montecristo oraz północna Afryka od północnego Maroka do północnej Tunezji wraz z Wyspami Kanaryjskimi i Wyspami Zielonego Przylądka (São Vicente i Santiago).
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 40–55 mm, długość ogona 31–43 mm, długość ucha 12–15 mm, długość tylnej stopy 7–9 mm, długość przedramienia 31,4–37,9 mm; masa ciała 5–9 g[28]. Ubarwienie złocistożółte, długie i gęste futerko. Błona lotna na skrzydłach w kolorze ciemnym. Kariotyp wynosi 2n = 44 i FNa = 50[28].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Występuje do 2600 m n.p.m. i jest najwyżej spotykanym z nietoperzy. Zamieszkuje tereny nizinne i górskie, zwłaszcza skaliste, żyje w niewielkich koloniach. Gatunek owadożerny. Na okres zimy schodzi w niskie partie dolin, gdzie pośród domostw ludzkich można spotkać go między krokwiami dachu. Kryjówki letnie znajdują się zwykle w szczelinach skalnych, rzadziej w budynkach.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Od 2016 roku objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową; wymaga ochrony czynnej[29].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hypsugo savii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Bonaparte 1837 ↓, s. fasc. xx.
- ↑ Bonaparte 1837 ↓, s. fasc. xxi.
- ↑ Bonaparte 1837 ↓, s. fasc. xxi.
- ↑ P. Savi. Descrizione d’una nouva specie di Pipistrello. „Nuovo giornale de’ letterati”. 37, s. 226, 1838. Pisa. (wł.).
- ↑ J. Crespon: Faune méridionale, ou, Description de tous les animaux vertébrés vivans et fossiles, sauvages ou domestiques qui se recontrent toute l’année ou qui ne sont que de passage dans la plus grande partie du midi de la France; suivie d’une méthode de taxidermie ou l’art d’empailler les oiseaux. Cz. 1. Nimes: Chez l’auteur,, 1844, s. 24. (fr.).
- ↑ J.H. Blasius. Beschreibung zweier neuer deutscher Fledermausarten. „Archiv für Naturgeschichte”. 19 (1), s. 35, 1853. (niem.).
- ↑ R.F. Tomes. Description of six hitherto undescribed species of bats. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 17 (1), s. 70, 1859. (ang.).
- ↑ G.E. Dobson. Notes on nine new species of Indian and Indo-Chinese Vespertilionidae, with remarks on the synonymy and classification of some other species of the same family. „Proceedings of the Asiatic Society of Bengal”. 1871, s. 213, 1871. (ang.).
- ↑ Appendice au volume I de la Faune des vertébrés de la Suisse. W: V. Fatio: Faune des vertébrés de la Suisse. Cz. 1: Histoire naturelle des mammifères. Genève et Bale: H. Georg, 1872, s. iii. (fr.).
- ↑ K.A. Satunin. Zwei neue Säugethiere aus Transkaukasien. „Zoologischer Anzeiger”. 24 (649), s. 462, 1901. (niem.).
- ↑ Á. Cabrera. Ensayo monográfico sobre los quirópteros de España. „Memorias de la Sociedad Española de Historia Natural”. 2 (5), s. 267, 1904. (hiszp.).
- ↑ Н.А. Бобринский: Заметки о летучих мышах, добытых в Бухарском ханстве летом 1914. W: П.В. Серебровский: Материалы к изучению орнитофауны Нижегородской губернии. Cz. 15. Москва: 1918, s. 13. (ros.).
- ↑ Н.А. Бобринский. Предварительное сообщение о летучих мышах (Chiroptera) из Центральной Азии. „Доклады Академии Наук СССР”. Серии А. 1926, s. 97, 1926. (ros.).
- ↑ S.I. Ognev. A synopsis of the Russian bats. „Journal of Mammalogy”. 8 (2), s. 153, 1927. DOI: 10.2307/1373648. (ang.).
- ↑ J. Juste & M. Paunović, Hypsugo savii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-07-28] (ang.).
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 124. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 128, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hypsugo savii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-28].
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 226. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Wyd. 2. London: Trustees of the British Museum (Natural History), 1966, s. 170. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 343, 1904. (ang.).
- ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 359.
- ↑ Ch. Srinivasulu: South Asian Mammals: An updated Checklist and Their Scientific Names. Boca Raton: CRC Press, 2019, s. 192. ISBN 978-1-1386-0926-6. (ang.).
- ↑ caucasicus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-28] (ang.).
- ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 100.
- ↑ M. Uhrin, U. Hüttmeir, M. Kipson, P. Estók i inni. Status of Savi’s pipistrelle Hypsugo savii (Chiroptera) and range expansion in Central and south-eastern Europe: a review. „Mammal Review”, s. n/a-n/a, 2015-12-01. DOI: 10.1111/mam.12050. ISSN 1365-2907. [dostęp 2015-11-18]. (ang.).
- ↑ a b R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 810. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ch.L. Bonaparte: Iconografia della fauna italica: per le quattro classi degli animali vertebrati. T. 1. Roma: Tip. Salviucci, 1832-1841, s. fasc. i–xxx. (wł.).
- B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 1–567. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).