Kartuzy (stacja kolejowa)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kartuzy
Ilustracja
Budynek dworca w 2019
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Miejscowość

Kartuzy

Data otwarcia

1 listopada 1886

Poprzednie nazwy

Karthaus (Westpreußen)

Dane techniczne
Liczba peronów

2

Liczba krawędzi
peronowych

4

Kasy

N

Linie kolejowe
Położenie na mapie Kartuz
Mapa konturowa Kartuz, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kartuzy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Kartuzy”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kartuzy”
Położenie na mapie powiatu kartuskiego
Mapa konturowa powiatu kartuskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kartuzy”
Położenie na mapie gminy Kartuzy
Mapa konturowa gminy Kartuzy, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kartuzy”
Ziemia54°20′03″N 18°12′20″E/54,334167 18,205556
Multimedia w Wikimedia Commons
Kolej metropolitalna

Kartuzy – stacja kolejowa w Kartuzach, w województwie pomorskim.

Ruch pasażerski[edytuj | edytuj kod]

Rok Wymiana pasażerska na dobę
2017[1] 2 000-3 000
2022[2] 500-699

Historia[edytuj | edytuj kod]

Stacja kolejowa w Kartuzach powstała na mocy ustawy parlamentu pruskiego z 25 maja 1883 w sprawie budowy linii kolejowej z Pruszcza Gdańskiego do Kartuz (współcześnie jest to część linii kolejowej nr 229). Otwarcie stacji nastąpiło 1 listopada 1886, natomiast 11 listopada 1901 uruchomiono linię kolejową przez Somonino do Kościerzyny o długości 32,7 km. Kolejna linia kolejowa, łącząca Kartuzy z Lęborkiem, powstała na mocy ustawy parlamentu pruskiego z 2 maja 1900 i została oddana do użytku 4 października 1905.

Kolejną linią wychodzącą z Kartuz miało być połączenie przez Przodkowo i Kielno do Wejherowa, ale realizację tej inwestycji uniemożliwił wybuch I wojny światowej. Sama wojna oszczędziła węzeł kartuski, a 8 lutego 1920 zdjęto z budynku stacyjnego tablicę z niemiecką nazwą „Karthaus”, zastępując ją nową z nazwą „Kartuzy”. W trakcie dwudziestolecia międzywojennego funkcjonowały połączenia m.in. do Gdańska, Gdyni i Helu. W związku z budową magistrali węglowej z Bydgoszczy do Gdyniu, odcinek starej linii z Kościerzyny do Somonina został rozebrany, a nową trasę poprowadzono m.in. przez Skorzewo (obecna linia kolejowa nr 214).

W 1939 nazwę stacji ponownie zmieniono na „Karthaus Westpreußen”, a w 1945 przywrócono polską nazwę[3]. W 1945 w wyniku bombardowań lotniczych budynek dworca uległ zniszczeniu[4].

W 1953 powstał nowy budynek dworca w stylu socrealistycznym[5].

29 maja 1994 nastąpiło zawieszenie przewozów osobowych na odcinku Pruszcz Gdański – Kartuzy[6], a 23 czerwca 2000 zawieszono kursowanie pociągów osobowych na trasie Kartuzy – Lębork[7]. 28 czerwca 2002 przestała funkcjonować kasa biletowa[8]. Ostatnie połączenie osobowe z Somonina do Kartuz zawieszono 1 lutego 2003 z powodu nierentowności linii[3], a 10 kwietnia 2005 został zawieszony przewóz towarów na odcinku Kartuzy – Kamienica Królewska[6]. Dawne budynki dworcowe zostały zaadaptowane na mieszkania oraz sklepy.

Wznowienie przewozów osobowych z Kartuz do Trójmiasta nastąpiło w 2010 w postaci sezonowych, weekendowych połączeń do Gdyni. Przejazd odbywał się przez stację Somonino, gdzie następowała zmiana kierunku jazdy. Połączenie to funkcjonowało do 2014[9].

W maju 2015 rozpoczęła się modernizacja stacji, obejmująca wymianę nawierzchni, wymianę urządzeń SRK oraz budowę nowego peronu 2 jako dwukrawędziowego.

1 października 2015 spółka PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście uruchomiła codzienne połączenie Kartuz z Gdańskiem, realizowane tym razem z pominięciem stacji Somonino (gdzie konieczna byłaby zmiana kierunku jazdy). Stało się to możliwe dzięki odbudowie łącznicy pomiędzy liniami 201 i 229 w Glinczu[9]. Kasę biletową PKP SKM umieszczono w kontenerze przed dworcem, jednak w następnym roku została ona przeniesiona na targowisko miejskie, co było traktowane jako rozwiązanie przejściowe do czasu budowy nowego dworca[10].

W lipcu 2016 Gmina Kartuzy ogłosiła przetarg na budowę węzła przesiadkowego z dworcem o architekturze nawiązującej do XIX-wiecznego obiektu z początków istnienia stacji[11]. Wartość projektu wyniosła około 26 milionów złotych[12].

W listopadzie 2016 rozpoczęto rozbiórkę dotychczasowego budynku dworca z połowy l. 50[13]. W jego miejsce w 2017 powstał nowy budynek, przeznaczony do obsługi pasażerów pociągów i autobusów oraz mieszczący bibliotekę oraz informację turystyczną[14]. Otwarcie nowego dworca nastąpiło 26 czerwca 2018[15], jeszcze w tym samym roku nowy obiekt otrzymał nagrodę publiczności w konkursie „Dworzec Roku”[16].

W latach 2022[17][18]–2023 trwała przebudowa układu torowego w Kartuzach[19][20].

Infrastruktura[edytuj | edytuj kod]

Na stacji znajdują się dwa perony, a przy nich cztery krawędzie peronowe. Przy drugim peronie znajdował się budynek nastawni Ky, a dalej pomiędzy peronem a nieczynnymi toaletami zachował się żuraw wodny.

Od listopada 2021 na specjalnie wybudowanym torze pomiędzy dworcem autobusowym, a parkingiem stoi odrestaurowana lokomotywa Ty2[21].

Wzdłuż torów i ulicy Kolejowej znajduje się kilka kolejowych budynków mieszkalnych oraz wieża ciśnień. Ponadto na stacji znajduje się niszczejąca nastawnia obok wiaduktu w ciągu ulicy 3 Maja oraz kanał oczystkowy, obrotnica i pięciostanowiskowa hala wachlarzowa miejscowej parowozowni. W okresie 1934–1939 nosiła ona nazwę Parowozownia Pomocnicza Kartuzy, a w 1939–1945 była to podlegająca lokomotywowni w Gdańsku-Południu (Bw Danzig Vbf) Lokomotywownia Kartuzy (Lokbf Karthaus Westpr).

Pociąg towarowy stojący na stacji Kartuzy

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Największe i najmniejsze stacje w Polsce. [w:] utk.gov.pl [on-line]. [dostęp 2019-12-18].
  2. ↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
  3. ↑ a b Filip Dybowski: Stacja Kartuzy. [dostęp 2008-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 kwietnia 2007)].
  4. ↑ Ryszard Ciemiński: Album Kartuski. Gdańsk: Oficyna WydawniczaGraf, 1991, s. 99. ISBN 83-85130-28-4.
  5. ↑ Justyna Sudakowska: 130 lat kolei w Kartuzach. gazetakartuska.pl. [dostęp 2016-11-26].
  6. ↑ a b D29-229 „Pruszcz Gdański – Łeba”. Kaszubskie Linie Kolejowe. [dostęp 2008-06-18].
  7. ↑ linia Pruszcz Gdański – Łeba: historia i parametry. kolej.one.pl. [dostęp 2008-06-27].
  8. ↑ Wojciech Koliński: Kartuzy 1. kolej.one.pl – Kartuzy. [dostęp 2008-06-18].
  9. ↑ a b PKM dojechała do Kartuz. rynek-kolejowy.pl, 2015-10-01. [dostęp 2015-10-01].
  10. ↑ Wykaz kas i automatów biletowych. skm.pkp.pl. [dostęp 2015-12-22]. (pol.).
  11. ↑ Magda Dzienisz: Kartuzy. Gmina ogłosiła przetarg na budowę dworca kolejowego. expresskaszubski.pl. [dostęp 2016-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 listopada 2016)].
  12. ↑ Kartuzy. Burmistrz o tym, jak będzie wyglądał nowy dworzec i teren wokół niego
  13. ↑ Magda Dzienisz: Kartuzy. Trwa wyburzanie starego budynku dworca. expresskaszubski.pl. [dostęp 2016-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 listopada 2016)].
  14. ↑ W Kartuzach budują nowy dworzec. Powstaje od podstaw
  15. ↑ Ewa Karendys Wygodniejszy dojazd do PKM. W Kartuzach otwarto nowy dworzec z węzłem integracyjnym
  16. ↑ Pokonał ponad 30 konkurentów. Dworzec w Kartuzach najpiękniejszym w kraju
  17. ↑ PLK szykują dobre podróże z Gdańska do Kartuz. plk-sa.pl. [dostęp 2023-05-16].
  18. ↑ Do Kartuz znów można dojechać pociągiem na peron tymczasowy. rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2023-05-16].
  19. ↑ Kończą się prace przy stacji Kartuzy i przy nowej łącznicy pod miastem. rynek-kolejowy.pl, 2023-09-28. [dostęp 2023-10-03].
  20. ↑ 12 listopada – korekta rozkładu jazdy pociągów. plk-sa.pl, 2023-11-03. [dostęp 2023-11-03].
  21. ↑ Kartuzy. Zabytkowa lokomotywa stanęła w nowym miejscu. kartuzy.info. [dostęp 2023-05-16].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Kartuzy
Linia 214 Somonino – Kartuzy
Leszno Kartuskie
odległość: 4,128 km
Linia 229 Pruszcz Gdański – Łeba
Dzierżążno
odległość: 4,836 km
odległość: 6,491 km
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kartuzy_(stacja_kolejowa)&oldid=73042413”