Katedra w Samtawisi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Katedra w Samtawisi
სამთავისი
Ilustracja
Widok ogólny
Państwo

 Gruzja

Miejscowość

Samtawisi

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Gruziński Kościół Prawosławny

Położenie na mapie Gruzji
Mapa konturowa Gruzji, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Katedra w Samtawisi”
Ziemia42°00′22″N 44°24′31″E/42,006111 44,408611

Katedra w Samtawisi – jedenastowieczna cerkiew prawosławna w Samtawisi, w Wewnętrznej Kartlii.

Katedra w Samtawisi została zbudowana w I poł. XI w. Według inskrypcji na jej wschodniej fasadzie doszło do tego w czasie sprawowania urzędu biskupa Samtawisi przez Hilariona[1]. Świątynia chrześcijańska na tym miejscu funkcjonowała jednak już wcześniej, pierwsza bazylika w Samtawisi powstała w 472 i fragmenty jej fundamentów przetrwały pod podłogą późniejszej cerkwi[2]. Obecnie istniejąca (2012) świątynia została wybudowana w latach 1025–1030, być może przy udziale tego samego twórcy, który w podobnym okresie pracował przy cerkwi Sweti Cchoweli w Mccheta[2]. W 1168 z inicjatywy biskupa Samtawisi Jana do katedry dobudowany został zachodni narteks – ta część świątyni nie przetrwała[1]. Cerkiew była remontowana w XVII w., gdy odnowiono trzynastoboczny bęben, na którym wspiera się kopuła budowli. Następnie w XIX stuleciu z bryły budynku usunięto elementy obronne (nadbudówki), odnowiono gzymsy i mury[1].

Katedra w Samtawisi jest świątynią krzyżowo-kopułową. Na jej zachodniej elewacji widoczna jest płaskorzeźba w kształcie krzyża z inskrypcją[2]. Obiekt został wzniesiony na planie prostokąta bliskiego kwadratowi, z centralnie położoną kopułą wspartą na czterech filarach. Pomieszczenie ołtarzowe cerkwi zamyka absyda. Naroża budynku są obniżone i przykryte dachem jednospadowym, co zwraca uwagę oglądającego na wschodnią i zachodnią fasadę budynku. Cały obiekt obiegają arkady[1]. Architektura katedry w Samtawisi stała się wzorem dla dalszy obiektów tego typu wznoszonych w Gruzji między XI a XIII stuleciem, m.in. klasztorów Kwatachewi, Betania, Kabeni, Samtawro, cerkwi w Ikorcie, katedry w Ertacmindzie[1].

W najbliższym otoczeniu świątyni widoczne są fundamenty innych cerkwi funkcjonujących pierwotnie w tym miejscu, muru otaczającego cały kompleks oraz osiemnastowiecznej dzwonnicy. Wokół katedry rozciąga się cmentarz[2].

W 2007 roku katedra została wpisana na gruzińską listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Gruzja zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e Amiraszwili Sz.: Sztuka gruzińska. Warszawa: 1973, s. 271-272.
  2. a b c d Самтависи
  3. UNESCO: Samtavisi Cathedral. [dostęp 2020-07-06]. (ang.).