Kazimierz Banach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kazimierz Banach
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

4 marca 1904
Korytków, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

29 sierpnia 1985
Warszawa, Polska

Miejsce spoczynku

Cmentarz Wojskowy na Powązkach

Zawód, zajęcie

pedagog, polityk, publicysta

Stanowisko

członek Rady Państwa (1957–1972); poseł do KRN, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji (1945–1972)

Partia

PSL „Wyzwolenie” (1922–1931)
SL (1931–1939)
SL „Roch” (1939–1945)
PSL (1945–1947, 1947–1949)
ZSL (1949–1985)

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu II klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Krzyż Partyzancki Medal 10-lecia Polski Ludowej Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”

Kazimierz Banach, ps. „Kamil”, „Jan Rosnowicz” (ur. 4 marca 1904 w Korytkowie, zm. 29 sierpnia 1985 w Warszawie) – polski działacz ludowy, pedagog i publicysta. Poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji, w latach 1957–1972 członek Rady Państwa.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie robotniczej jako syn Adama i Marii. Zdobywanie wykształcenia rozpoczął od szkoły powszechnej w Dębnie. W 1920 w czasie wojny polsko-radzieckiej zgłosił się na ochotnika do wojska, służąc kilka miesięcy na froncie. Następnie kontynuował naukę w gimnazjum w Sandomierzu, które ukończył w 1923[1]. W 1932 ukończył Wolną Wszechnicę Polską.

Od 1922 był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”, z którym w 1931 przystąpił do Stronnictwa Ludowego. Przed II wojną światową działał w ruchu młodzieży wiejskiej oraz w oświacie i kulturze wiejskiej. W latach 1929–1930 prezes Akademickiego Związku Młodzieży Wiejskiej, w latach 1931–1932 prezes Zarządu Głównego Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”, redaktor naczelny „Młodej Myśli Ludowej”; w latach 1935–1939 prezes wołyńskiego ZMW i kierownik Uniwersytetu Ludowego w Różynie na Wołyniu. W latach 1938–1939 sekretarz Zarządu Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych. Podczas okupacji działał w konspiracji. W 1939 współorganizował Stronnictwo Ludowe „Roch”, w którym później działał. W latach 1940–1944 był szefem sztabu Komendy Głównej Batalionów Chłopskich oraz szefem wydziału informacji i propagandy Komendy Głównej BCh. Redaktor konspiracyjnego pisma „Ku Zwycięstwu” i uczestnik powstania warszawskiego[1]. Od 1942 do lutego 1944 był delegatem Okręgowej Delegatury Rządu Wołyń[2].

W latach 1945–1949 działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego (został wykluczony na krótko w kwietniu 1947, gdyż według prezesa partii Stanisława Mikołajczyka, pełniąc funkcję redaktora naczelnego organu PSL „Gazety Ludowej”, był jednocześnie agentem komunistycznym i prowadził działania na szkodę ugrupowania[3]). Od 1949 należał do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Był członkiem władz partyjnych – w latach 1945–1946 członek Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL, w latach 1946–1947 i 1947–1949 (w międzyczasie półroczna przerwa) członek Rady Naczelnej PSL, w latach 1947–1949 członek Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL, w latach 1949–1973 członek Naczelnego Komitetu Wykonawczego ZSL (w 1956 zrezygnowano z członu „Wykonawczy”), w latach 1949–1971 (z przerwą od marca do października 1956) członek prezydium NKW (NK) ZSL. Poza członkostwem w naczelnych organach partyjnych sprawował funkcje – w latach 1945–1946 kierownika Wydziału Prasy i Propagandy NKW PSL, w 1947 sekretarza Centralnego Komitetu Lewicy PSL, w latach 1947–1949 sekretarza naczelnego NKW PSL, w latach 1949–1950 i 1957–1969 sekretarza NKW (NK) ZSL, a w latach 1969–1971 wiceprezesa NK ZSL.

W latach 1945–1947 prezes Spółdzielni Wydawniczej „Chłopski Świat”, w latach 1946–1948 współredaktor pisma „Chłopi i Państwo”. W latach 1954–1957 redaktor naczelny Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, w latach 1957–1971 przewodniczący Rady LSW. Autor licznych artykułów oraz książek: Konkurs dobrego czytania książki i Z dziejów Batalionów Chłopskich[4]. W latach 1951–1954 wiceprezes Zarządu Centralnej Rady Spółdzielczej „Samopomoc Chłopska”. W 1956 objął funkcję wiceprezesa Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W 1958 został członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu[5].

W latach 1945–1972 posłem kolejno do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji. W latach 1957–1972 jednocześnie był członkiem Rady Państwa.

Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C39-5-8)[6].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Syn Adama i Marii, mąż Janiny z domu Wójcickiej. Jego bratem był Teofil Banach (1906–1941), także nauczyciel, zamordowany w Auschwitz, od 1964 patron szkoły podstawowej w Siennie[7].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1989, s. 27.
  2. Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 474–475.
  3. Stanisław Mikołajczyk, Zniewolenie Polski, Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA, 1984, s. 176, Cytat: [...] Redaktorowi naczelnemu złożyła wizytę Bezpieka. Ostrzeżono go, że [...] spotka go taki sam los, jaki stał się udziałem jego kuzyna [...]. Redaktor, Kazimierz Banach, przystał na tę propozycję. Gdy stwierdziliśmy, że jego działalność godzi w interes Stronnictwa, wyrzuciliśmy go za drzwi. Nazajutrz wrócił z obstawą agenta Bezpieki i przez dwa następne miesiące świadomie prowadził on [...] swą zdradziecką działalność.
  4. a b Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1989, s. 28.
  5. Trybuna Robotnicza”, nr 4 (4350), 7 stycznia 1958, s. 2.
  6. Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
  7. Informacje na stronie ZSOiP w Siennie.
  8. Dziennik Polski”, rok XV, nr 172 (4793), s. 9.
  9. M.P. z 1955 r. nr 52, poz. 561.
  10. a b c Profil na stronie Biblioteki Sejmowej.
  11. Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, Nr 170 z 20 lipca 1964. 
  12. Aleksander Mazur, Order Krzyża Grunwaldu. Monografia historyczna, 2005, s. 164.
  13. M.P. z 1955 r. nr 42, poz. 411.
  14. Za zasługi dla obronności Kraju, „Trybuna Robotnicza”, nr 110, 10 maja 1967, s. 2.
  15. Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
  16. Trybuna Robotnicza”, nr 110 (6619), 11 maja 1965, s. 1.
  17. Uhonorowani pamiątkowymi medalami, „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]