Kinga Araya

Kinga Araya (ur. 1966, Tarnów) – historyk sztuki, autorka interdyscyplinarnych prac z dziedziny rysunku, rzeźby, wideo, fotografii, performance, instalacji i audio artworks.

Edukacja

W 1988 r. artystka przerwała studia (historia sztuki) na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i opuściła Polskę. Decyzję o wyjeździe podjęła w czasie akademickiej wycieczki – postanowiła wysiąść z autokaru i już nigdy więcej do niego nie wrócić. Została we Włoszech. Półtora roku po tym wydarzeniu, w 1990 r. przeprowadziła się z Rzymu do Kanady i tam zdecydowała, że będzie kontynuować studia z historii sztuki. Ukończyła je w 1996 r. na Uniwersytecie w Ottawie, otrzymując dyplom z wyróżnieniem. Studia podyplomowe podjęła na Uniwersytecie York w Toronto. Ukończyła je w 1998 r., również z wyróżnieniem za opracowanie naukowe oraz indywidualną wystawę sztuki Modus Vivendi (Współżycie). W 2004 roku, w programie interdyscyplinarnym, zatytułowanym Special Individualized Program, obroniła doktorat w dziedzinie historii sztuki i sztuk pięknych na Uniwersytecie Concordia w Montrealu. Praca dyplomowa składała się z indywidualnej wystawy sztuki pt. Prosthetic Self (Protetyka siebie) oraz opracowania naukowego zatytułowanego Walking in the City: The Motif of Exile in Performances by Krzysztof Wodiczko and Adrian Piper (Chodzenie po mieście: motyw emigracji w twórczości performance Krzysztofa Wodiczko i Adriany Pipera).

Twórczość

Działania artystyczne Kingi Aray’i związane są z problematyką migracji, podróży, wyobcowania, silnie akcentowana jest też komunikacyjna rola sztuki. Performerka analizuje szczególną sytuację emigranta, egzystowanie pomiędzy kulturami i językami, potrzebę dostosowania się i akceptacji. Działania te mają związek z wyjątkową sytuacją samej artystki, która nie czuje, że przynależy na stałe do jakiejkolwiek grupy etnicznej.

Araya buduje swoje akcje wokół problematyki ruchu i mowy. Oba zjawiska są dla niej ważne ze względu na kluczową rolę, jaką pełnią w procesie kształtowania się tożsamości współczesnego człowieka. W swojej twórczości często stawia pytania retoryczne, takie jak: Kim jesteśmy? Dlaczego jesteśmy tu, gdzie jesteśmy? Artystka ciągle jest „pomiędzy”. Pomiędzy życiem a sztuką, językami, kulturami. Poszukuje dla siebie odpowiedniego miejsca i nie potrafi go znaleźć. Jest w ciągłym ruchu, dlatego przemieszczanie się stanowi jeden z głównych motywów jej prac.

Wiosną 2003 roku, artystka zakończyła pierwszy projekt o charakterze retrospektywnym, zatytułowany Hybris. Prezentowała go w Montrealu, Lublinie, Bytomiu, Bielsku-Białej i Warszawie. Występom artystki towarzyszyły specjalne akcje oraz wykłady. Hybris stanowi artystyczną autobiografię Arayii – pojawiają się wszystkie wątki stanowiące materiał jej wcześniejszych prac.

W czasie pierwszej odsłony, nieprzypadkowo w dniu swoich urodzin, artystka wykonała performance A sightseeing tour: the walk (Wycieczka turystyczna: spacer). Spotkała się wówczas z tłumem chętnych spacerowiczów przed Trybunałem Koronnym w Lublinie, wcieliła w rolę przewodnika i oprowadzała po miejscach historycznych oraz osobistych, tych, które pamiętała jako studentka KUL-u. Artystka nie została wpuszczona do Domu Towarowego ze względu na towarzyszący jej tłum. Kończąc performance, zakopała trochę ziemi przywiezionej z Kanady na dziedzińcu lubelskiej uczelni.

Cold feet: the dance (Na kruchym lodzie: taniec) to kolejny performance, który odbył się w Bytomiu 14 lutego 2003 roku, w ramach tego samego cyklu. Artystka przygotowała, a potem założyła, kilka par butów, będących zamrożonymi bryłami lodu specjalnie przygotowanym kształcie, z wiązaniami wykonanymi z wstążki. „Tańczyła”, często upadając, w rytm muzyki rock and roll. Podczas performance’u PolCan (2002) artystka, ubrana w dwustronny biało-czerwony kostium porusza się nieporadnie w dużych drewnianych butach. W tle rozbrzmiewają zwolnione nagrania hymnów obu państw.

Araya podejmuje również temat ciała. Tworzy obiekty-protezy, które dopasowuje do swojego ciała. Większość prac artystki dotyczy jej samej oraz jej cielesności. W składającym się z trzech części cyklu Grounded (Uziemiona) (1999), performerka przemieszcza się z przymocowaną trzecią nogą. W pracy wideo Octopus (Ośmiornica) z 2001 roku widać performerkę na skrzyżowaniu dwóch głównych ulic w Montrealu. Dzięki przeróbkom komputerowym jest ona wieloręczna i wielonożna, wykonuje bardzo gwałtowne i groteskowe ruchy. Wypowiada w tym samym czasie słowa w czterech różnych językach. Zaplątana w ruchach i słowach ośmiornica stoi w miejscu.

W 1998 r. powstała praca wideo Peripatetic Exercise (Ćwiczenia perypatetyczne), w której artystka usiłuje grać na skrzypcach, stojąc na dwóch kołyszących się, stalowych półkulach. Wykonuje koncert a-moll Vivaldiego, który był ostatnim utworem, jaki zagrała w szkole muzycznej, do której posłali ją w dzieciństwie rodzice. Podejmuje w ten sposób dialog z przeszłością. W tym samym roku Araya prezentowała również Orthoepic Exercises (Ćwiczenia wymowy) – performerka stoi niemal nieruchomo w żelaznej masce na głowie. Z maski tej wyrasta dwumetrowy pręt utożsamiany z obcym językiem utrudniającym, a nawet uniemożliwiającym komunikację. Artystka, poruszając się wokół pala, celuje tym ostrym narzędziem w publiczność. Wideo instalacja Exercising with Princess Headgear (Adjustable) (Ćwiczenie z nakryciem głowy księżniczki (dopasowujące się)) koncentruje się na ruchu. Araya spaceruje po Montrealu w kapeluszu ozdobionym długimi drutami, które dotykając ziemi wydają hałaśliwe dźwięki. Wchodzi także, na boso, na górę Mont Royal, ażeby w ten sposób symbolicznie nawiązać do przeszłości rdzennych Amerykanów, którzy traktowali tę górę jako świętą.

W 1996 roku performerka została zaproszona na grupową wystawę Kobieta o kobiecie do Galerii Białej w Lublinie. Specjalnie na tę okazję przygotowała akcję artystyczną o wymownej nazwie Exchange (Wymiana). Artystka postawiła w kącie galerii mały stolik oraz dwa krzesła. Częstowała wszystkich przybyłych kanadyjskim whiskey i słodkościami w zamian za jedną rzecz: każdy z osobna miał jej opowiedzieć historię o miłości. Była to tytułowa wymiana – dóbr materialnych na osobiste.

W 1995 roku powstała wideo instalacja Untitled (Bez tytułu). Składa się ona z czterech monitorów, z których każdy pokazuje cztery inne części ciała. Każda z nich jest powiązana z ludzkim głosem, mówiącym równocześnie w innym języku (polskim, włoskim, angielskim oraz francuskim). Wszystkie cztery głosy mówią o przemieszczaniu się. Instalacja stanowiła część pracy dyplomowej powstałej na Uniwersytecie w Ottawie – artystka otrzymała za nią specjalną nagrodę za najlepszą wystawę.

Wystawy i wyróżnienia

Artystka prezentowała swoje prace na wielu międzynarodowych wystawach indywidualnych oraz grupowych w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Polsce, Anglii, Jugosławii, Libanie, Włoszech, Francji, Hiszpanii i Australii. Artystka otrzymała wiele wyróżnień i nagród za pracę naukową i dokonania artystyczne, m.in. stypendium narodowe na przygotowanie pracy doktorskiej od Social Sciences & Humanities Research Council of Canada (2001) i stypendium artystyczne Conseil des Arts et des Letters du Quebec (2002-2003). Koniecznie dodac: ICI Kulturlabor Institute for Cultural Inquiry in Berlin as one of the postdoctoral fellows where she researched the contemporary walking art performances (2007-2008); the Andrew W. Mellon Postdoctoral Fellow in the Penn Humanities Forum at the University of Pennsylvania (2006-2007)

Teksty teoretyczne

Teksty teoretyczne Aray’i o są wielojęzyczne i stawiają pytania dotyczące kwestii translacji. Najbardziej istotne eseje:

 Kinga Araya, “Off-Center: Exilic Steps in Contemporary Art” in: Invisible Migrant Workers and the Visible Human Rights, Rome: Angelicum University Press, Pontificia Università S. Tommaso d’Aquino, Saint Thomas Aquinas, Rome, Italy, 2021 (pp. 233-245)

•  “L’invisibile nel visibile: verso la danza cosmica nella cantoria di Donatello” publikacja po wlosku, w Katalogu Sonus: Musica in Figura a Firenze tra Duecento e Cinquecento, 46-57 pages, Florence, Centro Di, Jesien, 2021.

•  Quattrocento Images for Meditation: Fra Beato Angelico’s Frescoes in the Former Dominican Convent in Florence, inCommunitas 2021 Volume, Rome, University of Saint Thomas Aquinas University Press, 2021. (18 stron)

• Off Center: Exilic Steps in Contemporary Art, University of Saint Thomas Aquinas University Press, 2021. (10 stron)
• Deconstructing Canadian Multiculturalism: Critical Art of Vera Frenkel, Jana Sterbak and Lynne Cohen w pierwszej polskiej Antologii Kanadyjskiej Sztuki i Kultury
• Walking the Wall: Global Flâneuse with Local Dilemmas w zimowej edycji Wagadu
• Ali Assaf, Constanza Camelo and Guia Rigvava: Translating Violence into Exilic Cultural Performance w piśmie Parachute (październik 2006, nr 124)

Wystawy indywidualne

2012 - Walking with Kinga, Bunkier Sztuki, Kraków, Polska

2021 - Salty Feet: Passeggiate Romane, Istituto Polacco, Rome, Italy

2009 Ten Steps, Grenzwachturm Schlesischer Busch, Berlin, Niemcy

2008 Writing with Video, Gallery 101, Ottawa, Ontario, Kanada

2007 Thirty-six, Centre Sagamie, Alma, Québec, Kanada paroxysm Maison de la culture, Gatineau, Québec, Kanada

2006 Domesic Exiles La Centrale-Powerhouse, Montréal, Québec, Kanada

2004 Domesic Exiles Peak Gallery, Toronto, Kanada Prosthetic Self Oboro Art Gallery, Ph.D. Thesis Exhibition

2003 Walking With Arms La interior Bodega, Barcelona, Hiszpania Hybris-part IV The Zacheta Gallery of Art, Warszawa, Polska Hybris-part III Galeria Kronika, Bytom, Polska

2002 Hybris-part II Galeria Bielska, Bielsko-Biała, Polska Hybris-part I Galeria Biala, Lublin, Polska Hybris Galerie Christiane Chassay, Montréal, Kanada

2000 Compulsion Trinity Square Video Art Gallery, Toronto Grounded II Laboratorium Gallery, The Centre for Contemporary Art-Ujazdowski Castle, Warszawa, Polska

1999 Grounded I Observatoire 4, Montréal

1998 Discipline Pekao Gallery, Toronto Spectral Body Trinity Square Video Art Gallery, Toronto Modus Vivendi Glendon Gallery, MFA Thesis Exhibition, Toronto

Wystawy zbiorowe

2009 Berlino del Muro, Wunderkammern, Rzym, Włochy Until do Us Part, Foto Medium Art, Kraków, Polska

2008 Lust-Looking -Terror, Supermarket Sztuki, Warszawa, Polska Kraj: Artists of Polish Origin, Contemporary Art Gallery, Opole, Polska

2007 Fuori della gabbia, Sermoneta, Latina, Włochy Points of Departure, Fox Art Gallery, University of Pennsylvania, Philadelphia Inner and Outer Journeys in Cotemporary Art, The Art of Reinvention, Rosenwald Gallery, University of Pennsylvania, Philadelphia Rythmes Urbains, Centre Culturel Stewart Hall, Pointe-Claire, Québec, Kanada

2006 POZA Real Art Ways, Hartford, Connecticut, USA Without a Passport Karsh-Masson Gallery, Ottawa

2005 Tolerate Me Galeria DAP, Warszawa, Polska 1st Biennale of Young European Art (video projection Doppelganger)

2003 L’été à la Galerie Galerie Christiane Chassay, Montréal Cluster 3 Peak Gallery, Toronto

2002 Polska Teatr Akademia, Warszawa, Polska Becoming Canadian La Centrale-Galerie Powerhouse, Montréal

2001 Alpha Girls Interaccess Art Gallery, Toronto Estranged Body VMAC Gallery, Toronto Rushes: grrrls in transit SAW Gallery, Ottawa Woman about Woman Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała and Galeria Kronika, Bytom, Polska

2000 Instigating Banality The Student Center Art Gallery, San Francisco State University, USA Cluster Pekao Gallery, Toronto Corpus Delicti The Red Head Gallery, Toronto Crossing Border The Castellani Art Museum of Niagara University, Niagara Falls, New York Collective Impulse Graduation Student Exhibition, University of Ottawa

Wybrane performance

2009 Walking the Wall, Rzym, Włochy 2007 German Lessons, Berlin, Niemcy ArtCards, Nowy Jork, USA Black Performance, Hartford, CT, USA 2005 Waiting for Something to Happen, Sackville, New Brunswick

2004 How to Kill Love in the Shortest Time, Montréal, Kanada Marche rhizomatique, Québec, Kanada Backpack, Cagliari, Sardinia National Anthem, Montréal, Kanada

2003 Prosthetic Self, Barcelona, Hiszpania Sauntering, Madrid, Hiszpania National Anthem, Santiago, Chile National Anthem, Manosque, Francja Performance at Langage, Quebec, Kanada Sauntering, Québec City, Kanada Polcan, Montréal, Kanada Tahoka, Manosque, Francja ABC, Calgari, Sardegna, Włochy Polcan, Piotrkow Trybunalski, Polska

2001 On Home, Poznań, Polska Exchange/Wymiana, Bielsko-Biała, Polska Interlocution and Tahoka, Montréal, Kanada Octopus shown, Liverpool, Wielka Brytania

2000 Tahoka screened, Novi Sad, Jugosławia Grounded (II), Warszawa, Polska

1999 ABC, Toronto, Kanada