Klejówka plamista

Klejówka plamista
	; Młode owocniki klejówki plamistej
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	klejówkowate
Rodzaj	klejówka
Gatunek	klejówka plamista
	Nazwa systematyczna
	Gomphidius maculatus (Scop.) Fr.; Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 319 (1838)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Klejówka plamista (Gomphidius maculatus (Scop.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny klejówkowatych (Gomphidiaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gomphidius, Gomphidiaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1772 r. Giovanni Antonio Scopoli nadając mu nazwę Agaricus maculatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. Fries, przenosząc go do rodzaju Gomphidius^[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[2]:

Agaricus maculatus Scop. 1772
Agaricus maculatus Scop. 1772 var. maculatus
Gomphidius furcatus Peck 1899
Gomphidius gracilis Berk. 1854
Gomphidius maculatus var. cookei Massee 1892
Gomphidius maculatus var. furcatus (Peck) Singer 1949
Gomphidius maculatus (Scop.) Fr. 1838 var. maculatus
Leucogomphidius maculatus (Scop.) Kotl. & Pouzar 1972
Paxillus gracilis (Berk.) Quél. 1880

Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1960 r^[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kapelusz

Średnica 2-8 cm, u młodych owocników łukowaty z podwiniętym brzegiem, u starszych płaski, w końcu wklęsły na środku. Czasami posiada tępy garb. Powierzchnia początkowo biaława, później różowawa, w końcu mięsnobrązowawa z dużymi czarnymi plamami. Zazwyczaj jest śliski, tylko podczas długotrwałej suchej pogody nieco lepki^[4].

Blaszki

Rzadkie, zbiegające na trzon. Początkowo siwoczarne. Po uszkodzeniu zmieniają kolor na czerwonawy, rdzawobrązowy, z czasem czernieją^[4].

Trzon

Wysokość 5-9 cm, grubość 1-1,5 cm, walcowaty, najcieńszy u podstawy. Jest pełny, zazwyczaj zakrzywiony. Powierzchnia biaława, w górnej części pokryta dużymi plamami w kolorze od purpurowego do czarniawego^[4]. Są to plamy po wydzielanej z blaszek zaschniętej cieczy o bursztynowym kolorze. Podstawa żółta^[5].

Miąższ

Biały, po uszkodzeniu różowiejący, a później czerwieniejący. Smak i zapach słaby^[4].

Wysyp zarodników

Czarny. Zarodniki gładkie o rozmiarach 18-23 × 6-9 μm^[5].

Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]

Opisano występowanie tego gatunku w Europie, Ameryce Północnej, Japonii i Nowej Zelandii^[6]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Estonii, Holandii^[3].

Rośnie w lasach, szczególnie górskich, na ziemi, głównie pod modrzewiami. Owocniki wytwarza od lipca do października^[3].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Grzyb mikoryzowy^[3]. Według niektórych atlasów grzybów grzyb jadalny, jednak odradza się jego spożywanie. Jego jadalność budzi wątpliwości, prawdopodobnie częściej niż inne klejówki może powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe^[8].

Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]

klejek alpejski (Chroogomphus helveticus). Nie jest śliski i ma owocnik pomarańczowobrązowy do różowofioletowego bez plam^[4].
klejek czerwonawy (Chroogomphus rutilus) nie jest śliski i ma czerwonobrązowy kapelusz. Brak plam^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-10-24]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ ^a ^b Atlas grzybów. Gomphidius maculatus. [dostęp 2013-09-23].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-06-22].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Gminder A., Böhning T., Jaki to grzyb? Świat Książki, Warszawa 2009

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2015-10-24]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[wag-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[atlas-5] Atlas grzybów. Gomphidius maculatus. [dostęp 2013-09-23].

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2015-06-22].

[7] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[8] Gminder A., Böhning T., Jaki to grzyb? Świat Książki, Warszawa 2009

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]