Kleparów

Kleparów
Клепарів
	Dzielnica Lwowa
	; Lwów, Kleparów, ul. Kleparowska (2015)
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Miasto	Lwów
Rejon	szewczenkowski
Data założenia	1419
W granicach Lwowa	10 maja 1930
	Położenie na mapie Lwowa Kleparów
	Położenie na mapie Ukrainy Kleparów
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Kleparów
	49°51′01″N 24°00′39″E/49,850280 24,010830

Kleparów^[3] (ukr. Клепарів) – dzielnica Lwowa, w rejonie szewczenkowskim, położona na północny zachód od Śródmieścia, nad Pełtwią; pełni funkcje mieszkaniowe; stacja kolejowa. Znajduje się na południowy wschód od Kortumowej Góry, jej granice dzielnicy wyznaczają ulice Tarasa Szewczenki (Janowska), Gródecka, Dżerelna (Źródlana), Wasyla Jeroszenki. Osią dzielnicy jest ciąg ulic Kleparowskiej i Warszawskiej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Grób arcybiskupa Józefa Bilczewskiego na cmentarzu Janowskim

Osadnictwo na tym terenie istniało już w XIII wieku, w czasach gdy Daniel Halicki nakazał wybudować fortyfikacje, aby chronić Lwów przez najazdami Tatarów. W 1414 roku w południowej części osady lwowscy Żydzi założyli Stary Cmentarz Żydowski we Lwowie, który istniał w tym miejscu pięć wieków. Folwark Kleparów (Klöpperhof) został założony w 1419 roku, a wieś Kleparów (Klöpperhof) na dwunastu łanach w 1430 roku przez mieszczanina lwowskiego, bankiera i kupca Andrzeja Stano-Klöppera^[4], pochodzącego z rodziny budowniczych, którzy wznieśli m.in. mury miejskie. Pomiędzy 1535 a 1560 rada miasta wykupiła tutejszy leżący na przedmieściu krakowskim majątek, w skład którego wchodziły ziemie orne, stawy, sady i winnice, Kleparów słynął wówczas z produkcji wina i bielenia płótna. Mieszkańcy utrzymywali się z ogrodnictwa i sadownictwa, wyhodowali czerechę kleparowską, hybrydowe połączenie wiśni i czereśni. Około 1715 roku jezuici uruchomili najstarszy lwowski browar. W 1870 roku przez Kleparów przeprowadzono linię kolejową, w 1880 roku mieszkało tu ok. tysiąca osób, parafią był kościół św. Anny, a grekokatolicy przynależeli do cerkwi św. Jura. W 1883 roku powstał Cmentarz Janowski sąsiadujący z nowym cmentarzem żydowskim, który istniał tu od roku 1855. W 1901 roku rozpoczęto budowę nowego kościoła. W 1908 roku na obecnej ulicy Szewczenki ułożono torowisko tramwajowe, dwa lata później powstała tu czytelnia „Proswity”. W 1921 roku na Kleparowie znajdowało się 691 domów, które zamieszkiwało 5793 osób, z których 3702 deklarowało wyznanie rzymskokatolickie, 1120 mojżeszowe, a 933 greckokatolickie. Skład narodowościowy był zróżnicowany, mieszkało tam 4475 Polaków, 753 Żydów, 541 Rusinów, 15 Niemców. W 1926 roku przedłużenie ulicy Kleparowskiej otrzymało nazwę ulica Warszawska, w 1930 uruchomiono tu komunikację autobusową. Rozporządzeniem z 11 kwietnia 1930 gmina wiejska Kleparów została włączona do miasta, a zmiany wprowadzono w życie z dniem 1 kwietnia 1931^[1]^[2]. Na początku lat 30. XX wieku wybudowano kąpielisko wojskowe. W latach 1941–1943 na Kleparowie istniało getto lwowskie (niem. Ghetto Lemberg)^[5], podczas jego likwidacji Niemcy zburzyli znaczną część dzielnicy. Z dworca kolejowego na Kleparowie odjeżdżały pociągi wywożące ludność żydowską do obozu zagłady w Bełżcu, prawdopodobnie w ten sposób wywieziono ok. 50.000 mieszkańców miasta. W 1947 roku na miejscu zdewastowanego cmentarza żydowskiego wybudowano targowisko zwane Krakowskim rynkiem. W latach 1946–1977 w byłym budynku polskiego Sokoła na rogu ul. Warszawskiej i Wiszniowej działał kinoteatr im. Iwana Kotlarewskiego. W budynku №2 przy ul. Ałczewskiej mieściła się do lat 60. szkoła podstawowa – obecnie budynek jest zborem baptystów. W 1964 roku rozpoczęto wyburzanie wschodniej części dzielnicy, od 1970 roku budowano tu typowe bloki mieszkalne według projektu M.Wendzyłowycza i S. Domazara. Wytyczono wówczas nową siatkę ulic. Zmieniono też naturalny bieg stałych cieków wodnych – zasklepiono kleparowski odcinek Pełtw i potok Kleparowski, który ciekł z dwóch jezior, znajdujących się w lesie przy ul. Winnica.

Obiekty na terenie Kleparowa[edytuj | edytuj kod]

Na Kleparowie znajduje się:

Cmentarz Janowski, utworzony w 1883;
Cmentarz Kleparowski;
Cerkiew św. Jana Chrzciciela (dawniej rzymskokatolicki kościół Matki Bożej Różańcowej);
Cerkiew św. Andrzeja;
Cerkiew Opieki Matki Bożej;
najstarszy na terenie obecnej Ukrainy browar, założony przez jezuitów w 1715 roku^[6];
Góra Stracenia;
zabudowa ulicy Rapapporta;
Stadion SKA we Lwowie;
Stadion „Torpedo” (dawniej stadion Hasmonea Lwów);
Dowództwo Karpackiego Okręgu Wojskowego;
Dom Inwalidów Wojskowych, obecnie siedziba Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Bezpieczeństwa Życia;
Hotel Własta.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Dz.U. z 1930 r. nr 35, poz. 286.
↑ ^a ^b 73. Komunikat. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 5, s. 100, 1 kwietnia 1931.
↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Maciej Zych (opr. red.). Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2013, s. 344. ISBN 978-83-254-1988-2.
↑ Jurij Briulow: Od Teatru Opery do Dworca Kolejowego. W: Lwów. Ilustrowany przewodnik. Lwów - Wrocław: Centre d’Europe / Via Nova, 2001, s. 144. ISBN 83-88649-32-9.
↑ Lvov, Holocaust Encyclopedia, United States Holocaust Memorial Museum. (ang.) [dostęp 2009-03-29].
↑ Pierwszy browar na Ukrainie. [w:] lviv.ua [on-line]. miasto Lwów. [dostęp 2012-06-21]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Ihor Melnyk „Kleparów” Nowyj pogliad 2 marca 2012. pohlyad.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-04)].
Kleparów (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 132 .
Ryszard Chanas, Janusz Czerwiński, Lwów, Przewodnik turystyczny, wyd. Ossolineum 1992, Wrocław, s. 163 ISBN 83-04-03913-3.
Grzegorz Rąkowski: „Lwów. Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej. Część IV”. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008. s. 324–327 ISBN 978-83-89188-70-8.
Przemysław Włodek, Adam Kulewski: Lwów. Przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006. s. 327–334 ISBN 83-89188-53-8.
Plan miasta Lwowa, Wyd. Kartografia Kijów 2010 ISBN 978-966-475-748-2.
Plan miasta Lwów 1931.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Kleparów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 132 .
Kleparów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 82 .

[znies-1] Dz.U. z 1930 r. nr 35, poz. 286.

[73-Komunikat-2] 73. Komunikat. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 5, s. 100, 1 kwietnia 1931.

[3] Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Maciej Zych (opr. red.). Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2013, s. 344. ISBN 978-83-254-1988-2.

[nazwa-4] Jurij Briulow: Od Teatru Opery do Dworca Kolejowego. W: Lwów. Ilustrowany przewodnik. Lwów - Wrocław: Centre d’Europe / Via Nova, 2001, s. 144. ISBN 83-88649-32-9.

[getto-5] Lvov, Holocaust Encyclopedia, United States Holocaust Memorial Museum. (ang.) [dostęp 2009-03-29].

[browar-6] Pierwszy browar na Ukrainie. [w:] lviv.ua [on-line]. miasto Lwów. [dostęp 2012-06-21]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]