Kościół św. Józefa w Chorzowie
50°18′33″N 18°56′26″E/50,309167 18,940556 A/243/09 z 25 maja 2009[1]
| |||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||
 Kościół widziany z ulicy Krzyżowej w 2018 roku | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość |
Chorzów | ||||||||||
| Adres |
ul. Łagiewnicka 17[1] | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Chorzowa  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||
| 50°18′33″N 18°56′26″E/50,309167 18,940556
| |||||||||||
Kościół św. Józefa w Chorzowie – rzymskokatolicki kościół parafialny w Chorzowie, należący do dekanatu Chorzów archidiecezji katowickiej, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Inicjatorem budowy świątyni był ksiądz Paweł Łukaszczyk, proboszcz parafii św. Barbary w Królewskiej Hucie, który zmarł w 1905 roku. Plany architektoniczne zostały sporządzone przez profesora Josepha Schmitza (1860–1936)[2] z Norymbergi, projekt powstał przy współudziale konstruktora M. Wallersteinera[2]. W dniu 16 października 1904 roku został położony kamień węgielny pod budowę świątyni, w 1905 roku zostały założone fundamenty i zostały wybudowane ściany. Budowa była prowadzona przez 3 lata, od 1904 do 1907 roku[2]. Koszt całkowity został oszacowany na 500 tysięcy ówczesnych marek niemieckich. Złożyły się na to Huta Królewska, Freikunksgelderfond, dary księcia biskupa kardynała Georga Koppa z Wrocławia, Kopalnia Węgla Kamiennego Król i składki parafian, natomiast reszta została pożyczona. Świątynia została poświęcona ku czci Bożej i swego patrona św. Józefa, Opiekuna i Orędownika Kościoła. Nowa świątynia została pobłogosławiona przez księdza dziekana Wiktora Schmidta z Katowic w dniu 18 listopada 1907 roku. Wtedy też kuratusem parafii został ksiądz Paweł Czaja, w 1911 roku mianowany jej pierwszym proboszczem. Od roku 1911 prowadzone były księgi metrykalne, a od 1912 kuracja przy świątyni św. Józefa awansowała do rangi parafii. Parafia kanonicznie erygowana dopiero w dniu 9 stycznia 1913 roku. Świątynia uroczyście konsekrowana w dniu 14 kwietnia 1915 roku przez księdza Adolfa Bertrama, biskupa wrocławskiego[3].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Zewnątrz[edytuj | edytuj kod]
Świątynia będąca trójnawową bazyliką[4] została wzniesiona z cegły[4] na planie krzyża łacińskiego[4] o wymiarach 72×28 m w stylu neoromańskim[4][5]. Wysokość nawy głównej wewnątrz wynosi 16 m, z zewnątrz do dachu świątynia mierzy 25 m, natomiast smukła wieża zegarowa, tworząca ryzalit fasady[4], jest wysoka na 51 m[5].
Na fasadzie kościoła umieszczono domek portalowy[4], którego naczółek ozdabia rzeźba przedstawiająca św. Józefa, a ponad kolumnami portalu umieszczono płaskorzeźby przedstawiające św. Piotra i św. Pawła[5]. Wszystkie wejścia boczne również zostały udekorowane[5]. Absyda jest wsparta dekoracyjnymi łukami przyporowymi[5], a poniżej dachu absydy znajduje się kolumnada[5].
Wewnątrz[edytuj | edytuj kod]
Nastawa ołtarza głównego składa się ze złoconych rzeźb, które wykonał artysta Schreiner z Ratyzbony według projektu Josepha Schmitza[5], przedstawiających zaślubiny oraz śmierć św. Józefa[5]. Obok tabernakulum umieszczono srebrne tonda z symbolami Ewangelistów[5]. Całość nastawy wieńczy rzeźba przedstawiająca św. Józefa z Dzieciątkiem na tronie[5]. Przed ołtarzem znajdują się rzeźby aniołów[5]. Przed oryginalnym ołtarzem ze wspomnianą nastawą umieszczono ołtarz posoborowy[5]. Prezbiterium zamyka absyda z obejściem[4]. Dwa ołtarze boczne poświęcone Sercu Pana Jezusa i Matce Bożej z Dzieciątkiem również udekorowano pracami Schreinera[5]. Ponadto ustawiono ołtarze ku czci św. Barbary i Matki Bożej Fatimskiej[5]. Po lewej stronie od wejścia do kościoła znajduje się kaplica z kopią obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej oraz okrągłym witrażem, który przedstawia Bożą Rodzicielkę[5].
Na belce tęczowej znajduje się rzeźbiona scena ukrzyżowania przedstawiająca Chrystusa w złotej koronie w otoczeniu św. Jana i Maryi[5], na filarach nawy głównej umieszczono rzeźby przedstawiające: św. Andrzeja Bobolę, św. Antoniego z Dzieciątkiem, św. Annę z Maryją, św. Elżbietę oraz św. Franciszka z Asyżu[5]. W nawie głównej umieszczono duże lampy nawiązujące stylistycznie do architektury kościoła[5]; sufit kasetonowy ze złoconymi ornamentami i symbolami[5]. Na emporze znajdują się organy z 1907 roku wykonane przez firmę Binder z Ratyzbony[5]. W kościele znajduje się krypta[4].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Elewacja kościoła od południa (2018) -
Wieża kościelna (2018) -
Zwieńczenie portalu z rzeźbą przedstawiającą św. Józefa z Dzieciątkiem Jezus (2018) -
Płaskorzeźba na portalu przedstawiająca św. Pawła (2018) -
Płaskorzeźba na portalu przedstawiająca św. Piotra (2018) -
Apsyda (2020) -
Nawa główna (2008) -
Nastawa ołtarza głównego (2020)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 27.
- ↑ a b c Dorota Głazek: Schmitz Josef. W: Chorzowski słownik biograficzny. Edycja nowa. Olga Nowak (red.). Chorzów: Muzeum w Chorzowie, 2007, s. 358. ISBN 978-83-926587-1-9.
- ↑ Historia kościoła św. Józefa w Chorzowie. Parafia św. Józefa w Chorzowie. [dostęp 2013-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-09)].
- ↑ a b c d e f g h Dorota Głazek: Schmitz Josef. W: Chorzowski słownik biograficzny. Edycja nowa. Olga Nowak (red.). Chorzów: Muzeum w Chorzowie, 2007, s. 359. ISBN 978-83-926587-1-9.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Wygląd kościoła. Parafia św. Józefa w Chorzowie. [dostęp 2020-06-08].